Oriental rəqsi (ərəb. رقص شرقي – raqs sharqi, "şərq rəqsi"), Qərbdə daha çox göbək rəqsi (belly dance) adı ilə tanınan, Yaxın Şərq və Şimali Afrikada formalaşmış ənənəvi və səhnə rəqsi növüdür. Bu rəqs əsasən bədən üzvlərinin izolyasiyalı hərəkətlərinə əsaslanır. Müasir formada oriental rəqsi həm bayramlarda, həm də peşəkar səhnələrdə icra olunur.[1]
| Oriental | |
|---|---|
 | |
| Mənşəyi | |
| Yaranma tarixi | e. ə. V minillik |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
"Belly dance" termini XIX əsrdə Qərb ölkələrində məşhurlaşıb və fransızca danse du ventre (göbək rəqsi) ifadəsindən yaranıb. Ərəb ölkələrində isə daha çox raqs sharqi (şərq rəqsi) və ya raqs baladi (xalq rəqsi) terminindən istifadə olunur.[2]
Oriental rəqsinin kökləri qədim dövrlərə gedib çıxır. Arxeoloji və etnoqrafik mənbələr bu tip hərəkətlərin qədim Misir, Yunanıstan və Aralıq dənizi ətrafında yerləşən sivilizasiyalarda mövcud olduğunu göstərir. Rəqsin ilkin formaları məhsuldarlıq mərasimləri, doğum ayinləri və dini bayramlarla bağlı olmuşdur.[3]
Orta əsrlərdə Misir və Osmanlı saraylarında həmçinin xalq məclislərində bu rəqs icra olunurdu. XIX əsrdə Avropa səyyahları Misirdə Ghawazi və Awalim adlı peşəkar rəqqasələrdən bəhs edərək bu sənəti Qərbə tanıtdılar.[4]
XIX əsrin əvvəllərində Misirdə oriental rəqsi "raqs sharqi" üslubunda peşəkar səhnə sənətinə çevrildi. Bu prosesdə Badia Masabni adlı livanlı sənətçinin rolu böyük oldu. O, Qahirədə kabare tipli məkanlar açaraq rəqsə balet və teatr elementləri daxil etdi. Onun yetişdirdiyi Samia Gamal, Taheyya Kariokka kimi rəqqasələr Misir kinematoqrafiyasında bu sənətin simalarına çevrildilər.
XIX əsrin ortalarından etibarən oriental rəqsi Avropa və ABŞ-də populyarlıq qazanmış, rəqs studiyaları və festivallar vasitəsilə dünyaya yayılmışdır. Müasir dövrdə həm ənənəvi, həm də modern formaları müxtəlif mədəniyyətlərdə icra olunur.
Oriental rəqsi bir neçə əsas üsluba malikdir:
- Misir üslubu – daha incə və daha zərif hərəkətlərlə seçilir.
- Türk üslubu – sürətli, akrobatik elementlər və zəngin əl hərəkətləri ilə fərqlənir.
- Livan üslubu – daha enerjili addımlar və musiqi ilə müşayiət olunur.
- Amerikan kabare üslubu – Yaxın Şərq rəqsi ilə Qərb səhnə üslubunun qarışığıdır.
Amerikalı rəqqasə Rachel Brice - Tribal fusion – oriental rəqsin müasir improvizasiya və müxtəlif mədəni ünsürlərlə sintezidir.
.jpg)
Kostyumlar adətən bəzəkli üst, ətək və ya şalvar, bel kəməri və aksesuarlarla tamamlanır. Misir üslubunda daha çox uzun, dar paltarlar – baladi dress istifadə olunur. Musiqi isə ənənəvi ərəb ritmlərinə əsaslanır. Ud, qanun, ney, dümbək kimi alətlərlə ifa olunur.
- Badia Masabni – müasir orijinal rəqsinin inkişafında öncül sima.
- Samia Gamal – Misir kinematoqrafiyasının məşhur rəqqasəsi.
- Taheyya Kariokka – klassik raqs sharqi üslubunun ustası.
- Serena Wilson – ABŞ-də oriental rəqsinin tanıdılmasında rol oynamış sənətçi.
- ↑ "Belly dance | dance | Britannica". www.britannica.com (ingilis).
- ↑ "Belly Dance | EBSCO Research Starters". www.ebsco.com (ingilis).
- ↑ "History of belly dance". Nietomercedes.com (ingilis).
- ↑ "Belly Dance Hilde - What is belly dance?". Belly Dance Hilde (ingilis).