Orb: On the Movements of the Earth,[a] Yaponiyada tanınan adı ilə Chi: Chikyuu no Undou ni Tsuite[b] – Uoto tərəfindən yazılmış və illüstrasiya olunmuş manqa seriyası. 2020-ci ilin sentyabrından 2022-ci ilin aprelinə qədər "Shogakukan" nəşriyyatının "Weekly Big Comic Spirits" jurnalında serializasiya olunmuşdur. Manqa seriyasının 8 tankobon cildi buraxılmışdır. Manqa seriyasında hadisələr XV əsrin Avropasında baş verir. Katolik kilsəsi Yerin Günəş ətrafında fırlandığını bildirən heliosentrizm nəzəriyyəsini müdafiə edən hər kəsi təqib edir və cəzalandırır. Bir qrup alim öz həyatlarını riskə ataraq gizlicə bu nəzəriyyəni sübut etməyə və digərlərinə ötürməyə çalışır.
| Orb: On the Movements of the Earth | |
 Birinci tankobon cildinin üzlüyü. Personaj: Rafal. | |
| チ。―地球の運動について― (Çi: Çikyu no Undo ni Tsuite) | |
|---|---|
| Janr | tarix, müəmma, elmi fantastika |
| Manqa | |
| Manqaka | Uoto |
| Nəşriyyat | Shogakukan |
| Jurnal | Weekly Big Comic Spirits |
| Nəşr tarixi | 14 sentyabr 2020 – 18 aprel 2022 |
| Cildlər | 8 (cild siyahısı) |
| Anime serialı | |
| Rejissor | Keniçi Şimizu |
| Ssenarist | Şinqo İrie |
| Bəstəkar | Kensuke Uşio |
| Studiya | Madhouse |
| Lisenziya | Netflix |
| Kanal | NHK General TV |
| Yayım tarixi | 5 oktyabr 2024 – 15 mart 2025 |
| Seriyalar | 25 (seriya siyahısı) |
"Madhouse" studiyası tərəfindən çəkilmiş anime serialı adaptasiyası 2024-cü ilin oktyabrından 2025-ci ilin martına qədər yayımlanmışdır. Manqa seriyası 2022-ci ildə Tezuka Osamu Mədəniyyət Mükafatının, 2023-cü ildə ən yaxşı komiks kateqoriyası üzrə Seyun Mükafatının qalibi olmuşdur.
XV əsr Avropasında kilsə informasiyaya ciddi nəzarət edir və onların təliminə qarşı gələn hər kəsi ölümlə cəzalandırır. Dahi uşaq adlandırılan Rafalın astronomiyaya böyük marağı olsa da, ögey atası Potoçki onun teologiya təhsili almasını istəyir. Lakin Rafalın həyatı Kilsə tərəfindən bidətçi elan olunmuş Hubert adlı bir alimin Yerin hərəkətləri haqqında araşdırmasına kömək etməsindən dəyişir. Rafal əvvəlcə onun nəzəriyyəsinə şübhə ilə yanaşsa da, öz hesablamaları ilə heliosentrik modelin doğruluğunu təsdiqləyir. Lakin onların gizli araşdırması inkvizitor Novak tərəfindən kəşf edilir. Hubert özünü fəda edərək günahı üzərinə götürür, nəticədə, edam olunur. Rafal araşdırmasına gizlicə davam etsə də, Potoçki bunu etməməsi barədə onu xəbərdar edir. Rafal araşdırmasına davam edəcəyini bildirəndə Potoçki onu Novaka bildirir. Məhkəmə zamanı Rafal geri çəkilməkdən imtina edir və ölümə məhkum edilir. O, edamdan öncə xaşxaş toxumları ilə intihar edir və bədəni yandırılır.
On il sonra duelçilər Okçi və Qras bir bidətçinin nəqlində mühafizəçi qismində iştirak edirlər. Onları Novak da müşayiət edir. Həvəskar astronom olan Qras Marsın hərəkətlərini qeydə almaqla məşğuldur və onun bir dövrünün tamamlanmasını gözləyir. Lakin Mars gözlənilmədən geriyə doğru hərəkət edir və Qras əsəbləşir. Müşayiət etdikləri kafir astronomik araşdırmanın saxlanıldığı qutunun yerini onlara bildirir və ölməzdən öncə Okçiyə boyunbağısını verir. Okçi və Qras qutunu tapırlar, lakin Qras körpünün uçması nəticəsində ölür. Okçi rütbəsi aşağı salınmış rahib olan Badenidən kömək istəyir, o isə Qrasın müşahidələrinə davam edəcəyi müddətdə qutudakıları araşdırmağa razı olur. Onlar heliosentrizm haqqında araşdırmanı kəşf edirlər və onlara kömək edəcək alimlər axtarırlar. Bir alimin köməkçisi olan Yolenta və Ptolemey modelin araşdırmaçısı Piastdan kömək istəyirlər. Piastın ölümündən sonra Badeni nəzəriyyəni tamamlayır, lakin Novak onların gizli araşdırmasını kəşf edir. Badeni və Okçi edam olunurlar. Novakın qızı olduğu məlum olan Yolenta bir inkvizitor tərəfindən sorğulanır və ölmüş kimi təqdim olunur. Badeninin kilsə keşişi onun Okçinin gündəliyini evsizlərin başına köçürdüyünü kəşf edir.
İyirmi beş il sonra Bidətçilərin Azadlığı Qüvvələrinin kapitanı Şmidt Yolentanın əmri əsasında Okçinin kitabını ələ keçirir. Qaraçı qadın olan Draka kitabı tapır və yandırır, nəşr prosesində iştirak etmək üçün kitabın məzmununu Yolentaya çatdırır. Novakın qüvvələri hücum edəndə Yolenta özünü fəda edir, Draka və Şmidtin qaçması üçün şərait yaradır. Şmidtin qrupu xəyanətə məruz qalır və onlar Drakanın yepiskop Antoniyə çatması üçün özlərini fəda edirlər. Draka heliosentrik nəzəriyyənin nəşri üçün Antonini razı sala bilir, lakin Novak müdaxilə edərək Antonini öldürür və kilsəni yandırır. Draka ölümcül yaralansa da, Novakı da ağır yaralaya bilir. Novak son anlarında Rafalın xəyalını görür və hekayədəki rolunun heliosentrizmin baş düşməni olduğunu dərk edir. Draka ölməzdən öncə göyərçinlə bir məktub göndərir.
1468-ci ildə bir çörəkçinin köməkçisi olan Albert Brudzevski universitetə daxil olmaqdan imtina edir, lakin bir rahib onun fikrini dəyişə bilir. Belə ki, Albert uşaq olanda astronomiyanı sevirdi və müşahidələrini atası ilə bölüşürdü. Atası onu fanatik alim Rafal ilə tanış etmişdi. Rafal Alberti alimlərin yığıncağına aparmış, lakin qadağan olunmuş tədqiqatına dəstək olmadığı üçün Albertin atasını öldürmüşdü. Rafal yaxalanmış və Albert astronomiyadan uzaqlaşmışdı. Rahiblə söhbətindən sonra Albert universitetə daxil olur. Bu zaman Drakanın məktubu Potoçkinin keçmiş ünvanına çatdırılır və Albert bundan təsirlənərək heliosentrizmi tədqiq etməyə başlayır. İyirmi il universitetdə dərs dedikdən sonra 1482-ci ildə bir astronomiya dərsliyi haqqında təfsir yazır, 1491-ci ildə gənc Nikolay Kopernik kimi alimlərə təsir göstərir.
.jpg)
Uoto 2019-cu ildə idman mövzusundakı "100 Meters" manqasını bitirəndən sonra tamamilə fərqli bir üslubda olan bir manqa yaratmaq istəmişdir. O, bir müsahibəsində bildirmişdir ki, məktəb illərindən etibarən zorakılıq və intellektuallıq arasındakı münasibətlər haqqında düşünürdü və bu mövzuda manqa yaratmaq qərarına gəlmişdir. Bir neçə mövzunu araşdırdıqdan sonra heliosentrizm mövzusunu seçmişdir.[1] O, mövzunu araşdırarkən əslində heliosentrizmi müdafiə edənlərin göstərildiyi qədər təzyiqlərə məruz qalmadıqlarını, bu faktın sadəcə şişirdildiyini görmüşdür. Buna baxmayaraq, o, manqasında yanlış anlaşılma, təhrif və "inanılan şeyin əslində səhv olduğunu dərk etmə" mövzularını işləmək istədiyi üçün bu mövzunun manqasına tam uyğun gəldiyini düşünmüşdür. O, manqasında sadəcə elmi tərifləyib, dini alçaltmaq məqsədində olmadığını bildirmiş, elmi mütləqiyyətçiliyə və obyektivizmə qarşı olan elementlərdən istifadə etmək istədiyini demişdir. Uoto şüursuz şəkildə Yerin düz olduğunu iddia edən nəzəriyyədən təsirləndiyini də açıqlamışdır.[2] O, babasının ölümündən öncə ona "həyatın təsadüfi qarşılaşmalardan ibarət olduğunu" dediyini və bunun ona xeyli təsir göstərdiyini qeyd etmiş, manqasında təsadüfi qarşılaşmaların böyük nəticələrə səbəb olduğunu göstərməyə çalışmışdır.[3]
Uoto Novak personajını yaradarkən Holokostun əsas təşkilatçılarından biri olan Adolf Eyxmandan ilhamlanmış, xüsusilə, Hanna Arendt tərəfindən yazılmış "Yerusəlimdə Eyxman" kitabında təsvir olunan bədxahlığın bayağılığı konsepsiyasından təsirlənmişdir.[1] Hekayəni yazarkən hər şeyin iki tərəfli olduğunu – həm yaxşı, həm də pis tərəflərə malik olduğunu əks etdirməyə çalışmışdır.[2] Manqadakı işgəncə səhnələri üçün "Ushijima the Loan Shark" manqasından təsirlənmişdir.[4]
"Madhouse" prodüseri Oka Tsunenari manqanın birinci cildini oxuyarkən Rafalın edam olunduğu səhnədən şoka düşmüş və bu səhnəni oxuyandan sonra anime adaptasiyasını çəkmək qərarına gəlmişdir. O, xüsusilə, animedə ulduzlu səmanın animasiyasına diqqət yetirmiş, Uoto ilə məsləhətləşərək "Stellarium" proqramından istifadə etmişdir.[5] Uoto Kensuke Uşionun musiqilərini çox sevdiyi üçün onun animenin bəstəkarı olmasını təklif etmişdir. Uotoya ssenarinin bir neçə versiyası təqdim olunsa da, o, ssenariləri oxumamış və istehsalçı heyətin işinə güvənməyə qərar vermişdir.[6]
"Orb: On the Movements of the Earth" Uoto tərəfindən yazılmış və illüstrasiya olunmuşdur. Manqa seriyası 14 sentyabr 2020-ci ildən 18 aprel 2022-ci ilə qədər "Shogakukan" nəşriyyatının "Weekly Big Comic Spirits" jurnalında serializasiya olunmuşdur.[7][8] Manqa seriyasının 8 tankobon cildi buraxılmışdır. Birinci cild 11 dekabr 2020-ci ildə,[9] sonuncu – səkkizinci cild 30 iyun 2022-ci ildə buraxılmışdır.[10]
| № | Yaponca nəşr tarixi | Yaponca ISBN |
|---|---|---|
| 1 | 11 dekabr 2020[9] | 978-4-09-860778-5 |
| 2 | 12 yanvar 2021[11] | 978-4-09-860801-0 |
| 3 | 30 mart 2021[12] | 978-4-09-860878-2 |
| 4 | 30 iyun 2021[13] | 978-4-09-861071-6 |
| 5 | 30 sentyabr 2021[14] | 978-4-09-861146-1 |
| 6 | 28 dekabr 2021[15] | 978-4-09-861206-2 |
| 7 | 30 mart 2022[16] | 978-4-09-861260-4 |
| 8 | 30 iyun 2022[10] | 978-4-09-861317-5 |
2022-ci ilin iyununda anime adaptasiyası anons edilmişdir.[17] "Madhouse" studiyası tərəfindən çəkilmiş anime serialının rejissoru Keniçi Şimizu, ssenaristi Şinqo İrie, personaj dizayneri Masanori Şino, səs rejissoru Kisuke Koizumi və bəstəkarı Kensuke Uşiodur.[18] Anime serialı 5 oktyabr 2024-cü ildən[18] 15 aprel 2025-ci ilə qədər NHK General TV kanalı vasitəsilə yayımlanmış və 25 seriya davam etmişdir.[19] Animenin ilk iki seriyası eyni gündə yayımlanmışdır.[18] Açılış mahnısı "Sakanaction" qrupu tərəfindən ifa olunan "Kaijū"[c] mahnısı, bağlanış mahnıları "Yorushika" qrupu tərəfindən ifa olunan "Aporia"[d][18] və "Hebi"[e] mahnılarıdır.[20] Anime "Netflix" və "ABEMA" tərəfindən lisenziyalaşdırılmışdır.[18]
Manqa seriyasına əsaslanan teatr tamaşasının premyerası 8 oktyabr 2025-ci ildə Tokio Yeni Milli Teatrında baş tutacaq və 26 oktyabra qədər davam edəcək. Teatr tamaşasının rəsmi tanıtım mahnısı PK shampoo tərəfindən ifa olunan "Hoshi"[f] mahnısıdır. Tamaşada Okçi rolunu Masataka Kubota, Yolenta rolunu Toko Miura, Qras rolunu Yusuke Onuki, Draka rolunu Sakura Yoşiyanaqi, Antoni rolunu Mitsuru Fukikoşi, Badeni rolunu Sonha və Novak rolunu Miray Moriyama canlandıracaq.[21] Rafal rolu iki aktyor – Osuke Ono və Suehiro Komay tərəfindən ifa olunacaq.[22]
Manqa seriyası 2022-ci ildə Tezuka Osami Mədəniyyət Mükafatının əsas qalibi olmuş, beləcə, Uoto bu mükafatı qazanan ən gənc şəxs olmuşdur.[23] Manqa 2023-cü ildə ən yaxşı komiks kateqoriyası üzrə Seyun Mükafatına layiq görülmüşdür.[24]
- ↑ hərf. "Kürə: Yerin hərəkətləri haqqında"
- ↑ yaponca: チ。―地球の運動について― Hepbörn: Çi: Çikyu no Undo ni Tsuite, hərf. "Yer: Yer kürəsinin hərəkətləri haqqında". "Çi" (チ?) kanası sadəcə "Yer"i bildirən (地?) kancisini deyil, həm də "müdriklik"i bildirən (知?) və "qan"ı bildirən (血?) kancisini təmsil edə bilər. Hər üç kanci də "çi" kimi oxunur.[1]
- ↑ yaponca: 怪獣 Hepbörn: Kaycu, hərf. "Bədheybət"
- ↑ yaponca: アポリア
- ↑ yaponca: へび Hepbörn: hərf. "İlan"
- ↑ yaponca: 星 Hepbörn: Hoşi, hərf. "Ulduz"
- ↑ 1 2 3 "「チ。―地球の運動について―」ついに完結！魚豊×津田健次郎、情熱が理屈を超えてしまった人間たちの物語を語り尽くす". Comic Natalie (yaponca). 30 iyun 2022. İstifadə tarixi: 1 sentyabr 2025.
- ↑ 1 2 "Uoto (Du mouvement de la Terre) : "je voulais écrire une histoire en rapport avec l'intelligence et la violence"". LinterNaute (fransızca). 28 noyabr 2023. İstifadə tarixi: 1 sentyabr 2025.
- ↑ ""出会いの瞬間"に魂を込める。『チ。―地球の運動について―』の作者が抱く祖父からの言葉". Recruit (yaponca). 5 dekabr 2023. İstifadə tarixi: 4 sentyabr 2025.
- ↑ "作者・魚豊が語る『チ。』に込めた思いとは？ "知性と暴力"への興味から地動説をテーマに". Crack-in (yaponca). 5 oktyabr 2024. İstifadə tarixi: 1 sentyabr 2025.
- ↑ ""Orb: On the Movements of the Earth" Interview with Madhouse producer Tsuneshige Oka - Expressing the power of the original's words in animation - The secret of the beauty of the starry sky, the "second main character"". Mantan Web (ingiliscə). 9 noyabr 2024. İstifadə tarixi: 1 sentyabr 2025.
- ↑ "『チ。 ー地球の運動についてー』作者・魚豊先生が「地動説」をモチーフにした理由や、アニメの見どころを語る｜先生が「自分の血肉になっている」と語るほど影響を受けたアニメ作品とは？【インタビュー】". Animate Times (yaponca). 19 oktyabr 2024. İstifadə tarixi: 1 sentyabr 2025.
- ↑ "「ひゃくえむ。」の魚豊がスピで"真理"求める新連載、映像研×乃木坂46連続企画も「ひゃくえむ。」の魚豊がスピで"真理"求める新連載、映像研×乃木坂46連続企画も". Comic Natalie (yaponca). 14 sentyabr 2020. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "チ。－地球の運動について－：地動説マンガが完結 「スピリッツ」話題作". Mantan Web (yaponca). 18 aprel 2022. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ 1 2 "チ。―地球の運動について― １" (yaponca). Shogakukan. 30 yanvar 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ 1 2 "チ。―地球の運動について― ８" (yaponca). Shogakukan. 21 may 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "チ。―地球の運動について― ２" (yaponca). Shogakukan. 30 yanvar 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "チ。―地球の運動について― ３" (yaponca). Shogakukan. 3 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "チ。―地球の運動について― ４" (yaponca). Shogakukan. 3 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "チ。―地球の運動について― ５" (yaponca). Shogakukan. 27 noyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "チ。―地球の運動について― ６" (yaponca). Shogakukan. 4 yanvar 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "チ。―地球の運動について― ７" (yaponca). Shogakukan. 30 mart 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "Chi: Chikyū no Undō ni Tsuite Manga Gets Anime by Madhouse". Anime News Network (ingiliscə). 26 iyun 2022. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ 1 2 3 4 5 "Orb: On the Movements of the Earth Anime's Video Reveals More Cast, Staff, October 5 Debut". Anime News Network (ingiliscə). 5 sentyabr 2024. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "チ。 －地球の運動について－：最終話「？」 好奇心に目を輝かせる少年アルベルト 帰宅後、信じがたい光景が". Mantan Web (yaponca). 15 mart 2025. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "アニメ「チ。」島袋美由利＆日野聡が第3章の主要キャストに ヨルシカの新ED流れるPV". Comic Natalie (yaponca). 8 yanvar 2025. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "舞台「チ。」窪田正孝、森山未來ら集うキービジュアル 公式ソングはPK shampoo". Comic Natalie (yaponca). 12 iyul 2025. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "舞台「チ。」メインキャストの配役一挙発表、オクジー役は窪田正孝 ソロビジュアルも". Comic Natalie (yaponca). 13 iyun 2025. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "Chi -Chikyū no Undō ni Tsuite- Manga, Natsuko Taniguchi Win Tezuka Osamu Cultural Prizes". Anime News Network (ingiliscə). 24 aprel 2022. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "Chi: On the Movements of the Earth Manga, Shin Ultraman Film Win Seiun Awards". Anime News Network (ingiliscə). 5 avqust 2023. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- bigcomicbros.net/work/35171/ — "Big Comic Bros" saytında manqanın rəsmi saytı
- anime-chi.jp — Animenin rəsmi saytı