Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
On əmr - müsəvilik və xrisrian dini ədəbiyyatında "on əmr" kimi adlanan, Allahın Musa peyğəmbərə verdiyi və 2 lövhəyə eyd olunmuş dini və əxlaqi əmrlər toplusu. İlk 3 əmr insan ilə Tanrı arasındakı münasibətləri tənzimləyərkən, sonrakı 7 əmr sosial və əxlaqi səciyyə yaşıyaraq insanlar arasındakı münasibətləri tənzimləyir.
- Allahdan başqa ilahın olmayacaq (ancaq ona ibadət edəcəksən).
- Özün üçün oyma büt düzəltməyəcəksən.
- Allahın adını boş yerə, səbəbsiz çəkməyəcəksən.
- Şənbə günü heç bir iş görməyəcəksən.
- Atana və anana hörmət edəcəksən.
- Adam öldürməyəcəksən.
- Zina etməyəcəksən.
- Oğurluq etməyəcəksən.
- Yalandan şahidlik etməyəcəksən.
- Qonşularının heç biri şeyinə dök dikməyəcəksən.
Tövratın "Çıxış" qismində Musa peyğəmbər, onun firon ilə üzləşməsi, israiloöullarını Misirdən çıxarması və sonrakı proseslər geniş təsvir olunur.
Matta incilinin 22-ci fəslinin 34-40-cı ayələrində belə qeyd olunur[1][2]: "Fariseylər İsanın sadukeyləri susdurğuğunu eşidəndə bir yerə toplaşdeılar. onlardan biri olan qanunşünas İsanı sınamaq mqəsədi ilə Ondan bunu soruşdu: "Müəllim, Qanunda ən böyük əmr hansıdır?". İsa ona dedi: "Rəbbi bütün qəlbinlə, bütün varlığınla (ruhunla) və bütün düşüncənlə (ağlınla) sev". Bu, böyük və əsas əmrdir. Buna bənzəyən ikincisi budur: "Qonşunu özün kimi sev. Bütün Qanun və peyğəmbərlərin sözləri bu iki əmrə əsaslanır."
On əmrə münasibət xristianlığın müxtəlif məzhəblərinə görə fərqlənir.
Quranın müxtəlif surələrdə verilmiş hökmləri və ya xəbərləri on əmr ilə örtüşür.1-ci əmr quranın və islamın təməli olan tövhid inancıdır və Bəqərə surəsi 163[3] və Ənam surəsi 19-cu ayədə[4] öz əksini tapıb.
2-ci əmr açıq şəkildə bütpərəsliyi, Allaha şərik qoşmağı qadağan edir. Bu qadağa Quranın Nisa surəsinin 36, 116 və 171-ci[5], Ənam surəsinin 151-ci, Əraf surəsinin 191-195-ci[6], Yunus surəsinin 18-ci[7] və Nahl surəsinin 20-ci[8] ayəsində yer alır.
3-cü əmr - Allahın adının boş yerə çəkilməməsi və ya Allahın adından istifadə edərək yalandan ona and içilməsi Quranda da qadağan olunmuşdur. Bu haqda Bəqərə surəsi nin 224, Maidə surəsinin 89[9] və Nahl sürəsi 91-ci ayələrində müvafiq hökmlər var.
Quranın təməlləri 10 əmr ilə örtüşsə də, Quranın 16-cı surəsi olan ən-Nəhl (Bal arısı) surəsinin 124-ci ayəsində şənbə günü ilə bağlı hökmün ancaq yəhudilərə aid olduğu bildirilir[10].
5-ci əmr - valideynlərə hörmət etmək və onlara qayğı göstərmək hökmünün Musa və onun qövmünə vacib buyrulması Bəqərə surəsinin 83-cü ayəsində təsdiqlənir; eyni hökm İsra surəsinin 23-cü ayəsində də təkrarlanır[11].
Heç kəsin öldürməmək hökmü təkcə ibrahimi dinlərdə deyil, əksər dinlərdə yer alır və universal dəyərlərdən biri kimi çıxış edərək şəriət və ya hüquq sistemlərinin təməllərindən birini təşkil edir. Kimisi öldürməmək əmrinin Musa peyğəmbərə verilməsi quranda Bəqərə surəsinin 84-cü və Maidə sursəinin 32-ci ayələrində qeyd olunur.
Zina etməmək əmri Quranda Nur surəsinin 30-31-ci ayələrində açıqca qeyd olunub[12].
Quranın Maidə surəsi 38-ci ayəsində oğurluğun cəzasının əlin kəsilməsi olduğu göstərilmiş, Mumtəhinə surəsinin 12-ci ayəsində isə oğurluğun etməmənin mömin xüsusiyyəti olduğu qeyd olunub[13].
Yalandan şahidlik etmımək haqqlnda Quranın Furqan surəsinin 72-ci ayəsində[14], qonşular ilə yaxşı münasibətdə olmaq haqqında isə Quranın Nisə surəsinin 36-cı ayəsində müvafiq hökm yer alır.
- "On əmr" filmi (1956)
- Mikalencelonun Musanın heykəlində Musa peyğəmbər əlində on əmr ilə təsvir olunur.
- ↑ https://hallow.com - The Ten Commandments: List, Biblical Origin, Meaning and Catholic Understanding. İstifadə tarixi: 19 noyabr 2025.
- ↑ https://kutsalkitap.info.tr - Matta 22. İstifadə tarixi: 19 noyabr 2025.
- ↑ https://www.qafqazislam.com - əl-Bəqərə (İnək) surəsi. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2025.
- ↑ https://www.qafqazislam.com - əl-Ənam (Davar) surəsi. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2025.
- ↑ https://www.qafqazislam.com - ən-Nisa (Qadınlar) surəsi. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2025.
- ↑ https://www.qafqazislam.com - əl-Əraf (Sədd) surəsi. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2025.
- ↑ https://www.qafqazislam.com - Yunus (Yunis) surəsi. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2025.
- ↑ https://www.qafqazislam.com - ən-Nəhl (Bal arısı) surəsi. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2025
- ↑ https://www.qafqazislam.com - əl-Maidə (Süfrə) surəsi. İstifadə tarixi: 18 noyabr 2025.
- ↑ https://sorularlaislamiyet.com - Hz. Musa'ya gelen on emir nelerdir? İstifadə tarixi: 17 noyabr 2025.
- ↑ https://www.qafqazislam.com - əl-İsra (Gecə vaxtı seyr) surəsi. istifadə tarixi: 18 noyabr 2025
- ↑ https://www.qafqazislam.com - ən-Nur (Nur) surəsi. İstifadə tarixi: 18 noyabr 2025.
- ↑ https://www.qafqazislam.com - əl-Mumtəhinə (İmtahana çəkilən qadın) surəsi. İstifadə tarixi: 18 noyabr 2025.
- ↑ https://www.qafqazislam.com - əl-Furqan (Fərqləndirmə) surəsi. İstifadə tarixi: 18 noyabr 2025.