Norfolk hersoqu

Norfolk hersoqu (ing. Duke of Norfolk) — Birləşmiş Krallığın monarxial strukturunda olan əsilzadə ünvanlarından biri. Rəsmi iqamətgahları Sasseksdəki Arundel qalasıdır və ənənəvi olaraq, İngiltərə Anqlikan kilsəsinə yox, Roma-Katolik kilsəsinə mənsubdurlar. Tarix boyunca bu ünvana layiq görülən bütün Norfolk hersoqları İngiltərə kralı I Edvardın şəcərəsinə mənsubdur.

Tarixi

Norfolk hersoqluğundan öncə Normandiyalı Rocer Biqod ilə başlayan Norfolk qraflığı ünvanı vardı. Oğul şəcərəsi 1306-cı ildə geridə varis qoymadan vəfat edən V Norfolk qrafı Rocer Biqod ilə sonlandı və ünvanın bütün mülk və sərvəti səltənət tərəfindən ələ keçirildi. Çox keçmədən 1312-ci ildə İngiltərə kralı II Edvard qardaşı Tomas Brotertonu Norfolk qrafı təyin etdi və bu ünvan qardaşından sonra onun qızı Marqaritaya və nəvəsi Tomas Movbreyə keçdi.

1397-ci ildə II Riçard son Norfolk qrafinyası Marqarita Brotertonun nəvəsi Tomas Movbreyi hersoq təyin edərək eyni anda qraflığı hersoqluğa yüksəltdi. Ancaq o əsnada qrafinya sağ idi və bu səbəblə formal olaraq ona da, Norfolk hersoqinası ünvanı verildi. Bununla yanaşı, hər ikisi bir neçə ay fərqlə 1399-cu ildə öldü və hersoqluq yenidən qraflığa çevrildi. Tomas Movbreyin dul xanımı Yelizaveta Fitzalan isə 1425-ci ildəki ölümünədək Norfolk qrafinyası olaraq yaşadı. 1425-1476-cı illərdə hersoqluq Movbrey ailəsinin əlində qaldı. Ancaq sonuncu hersoq III Con Movbreyin geridə oğul varis qoymadan vəfat etməsinin ardından, 3 yaşındakı qızı Anna Norfolk qrafinyası oldu və hersoqluq yenidən ləğv edildi.

Norfolk hersoq(ina)ları

Birinci təsisi (1397)

S/s	Hersoq(ina)ların adı	Vəzifə müddəti	Qeyd
-	Marqarita Broterton 1322-1399 (77 yaş)	1397 – 24 mart 1399	İngiltərə kralı I Edvardın nəvəsi, Tomas Brotertonun ən böyük qızı və varisidir. Atasının vəfatının ardından 1338-ci ildə Norfolk qrafinyası oldu. Oğlu olmadığı üçün ən böyük oğul nəvəsi Tomas Movbreyi varisi elan etdi və 1397-ci ildə onunla birlikdə Norfolk hersoqluğuna yüksəldi.
1	Tomas Movbrey 1366-1399 (33 yaş)	1397 – 22 sentyabr 1399	Norfolk qrafinyası olan nənəsi Marqarita Brotertonla birlikdə 1397-ci ildə Norfolk hersoqluğuna yüksəldi. Özü kimi I Edvardın kötücəsi olan Bolinburqlu Henriylə girişdiyi siyasi mübarizə səbəbilə, 1398-ci ildə ömürlük sürgün edildi. Həcc ziyarəti məqsədilə Qüdsə yola düşsə də, Venesiyada ikən vəfat etdi.
-	Yelizaveta Fitzalan 1366-1425 (59 yaş)	22 sentyabr 1399 – 8 iyul 1425	Tomas Movbreyin ikinci xanımıdır. Ərinin ölümü və hersoqluğun ləğvindən sonra Norfolk qrafinyası olaraq həyatını davam etdirdi.
2	I Con Movbrey 1392-1432 (40 yaş)	8 iyul 1425 – 19 oktyabr 1432	Tomas Movbreyin oğludur. Yüzillik Müharibədə iştirak etdi. Anasının ölümünün ardından 1425-ci ildə atasının mülklərini miras aldı və Norfolk hersoqu ünvanını bərpa etdi. Atasının rəqibi olan Bolinburqlu Henrinin bacısı qızı Yekaterina Nevillə evləndi və ölümündən sonra geridə bir oğul varisi buraxdı.
3	II Con Movbrey 1415-1461 (46 yaş)	19 oktyabr 1432 – 6 noyabr 1461	I Con Movbreyin yeganə oğludur. Atasının vəfatının ardından 1432-ci ildə onun mülklərini miras aldı və Norfolk hersoqu təyin edildi. Atası kimi Yüzillik Müharibədə iştirak etdi. Güllər müharibəsində öncə Lankasterləri dəstəkləsə də, daha sonra York cəbhəsinə qatıldı və Yorklu Edvardın 1461-ci ildəki qələbəsində mühüm rol oynadı.
4	III Con Movbrey 1444-1476 (32 yaş)	6 noyabr 1461 – 14 yanvar 1476	II Con Movbreyin yeganə oğludur. Oğul varisi olmadığı üçün ölümündən sonra 3 yaşındakı qızı Anna Norfolk qrafinyası oldu və hersoqluq ləğv edildi.

İkinci təsisi (1477)

S/s	Hersoq(ina)ların adı	Vəzifə müddəti	Qeyd
5	Şrusberili Riçard 1473-1483 (10 yaş)	7 fevral 1477 – 1483	İngiltərə kralı IV Edvar dın oğludur və atası tərəfindən Norfolk hersoqu təyin edildi. Ertəsi il son Norfolk hersoqunun varisi Anna ilə evləndi və əlindəki mülklərə rəsmi olaraq sahibləndi. Atasının vəfatından sonra taxtı ələ keçirdən əmisi III Riçard tərəfindən qardaşı V Edvardla birlikdə London qəsrinə həbs edildi və müəmmalı şəkildə öldürüldü.

Üçüncü təsisi (1483)

S/s	Hersoq(ina)ların adı	Vəzifə müddəti	Qeyd
1	Con Hovard 1425-1485 (60 yaş)	28 iyun 1483 – 22 avqust 1485	İlk Norfolk hersoqu Tomas Movbreyin nəvəsidir.
2	I Tomas Hovard 1443-1524 (81 yaş)	1 fevral 1514 – 21 may 1524	Con Hovardın oğludur.
3	II Tomas Hovard 1473-1554 (81 yaş)	21 may 1524 – 27 yanvar 1547 1553 – 25 avqust 1554	I Tomas Hovardın oğludur.
4	III Tomas Hovard 1536-1572 (36 yaş)	25 avqust 1554 – 2 iyun 1572	II Tomas Hovardın nəvəsidir.
5	IV Tomas Hovard 1627-1677 (50 yaş)	29 dekabr 1660 – 13 dekabr 1677
6	I Henri Hovard 1628-1684 (56 yaş)
7	II Henri Hovard 1655-1701 (46 yaş)
8	V Tomas Hovard 1627-1677 (50 yaş)
9	Edvard Hovard 1627-1677 (50 yaş)
10	Karl Hovard 1627-1677 (50 yaş)
11
12

Mənbə

Morris, Susan; Bosberry-Scott, Wendy; Belfield, Gervase, eds. (2019). "Norfolk, Duke of". Debrett's Peerage and Baronetage. Vol. 1 (150th ed.). London: Debrett's Ltd. pp. 3818–3832. ISBN 978-1-999767-0-5-1
Mosley, Charles (ed.) Burke's Peerage, Baronetage & Knightage, 107th edition, volume 2. Wilmington, Delaware, U.S.A.: Burke's Peerage (Genealogical Books) Ltd, 2003
C. Given-Wilson, 'Mowbray, Thomas (I), first duke of Norfolk (1366–1399)’, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004
Robinson, John Martin. The Dukes of Norfolk: A Quincentennial History. Oxford University Press, 1982