Neft Daşları palçıq vulkanları və təzahürləri Bakı şəhərindən şimal-şərqdə 110 km məsafədə yerləşən, eyniadlı yataq rayonunda yerləşirlər.[1]
| Neft Daşları palçıq vulkanları | |
|---|---|
| Ümumi məlumatlar | |
| Növü | Palçıq vulkanı |
| İlk püskürmə | 23 oktyabr 1904-cü il |
| Son püskürmə | dekabr 1957-ci il |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
Qırışığın tağyanı hissəsində, qovundağ və məhsuldar qat çöküntülərinin təmas zonasında kəşfiyyat quyular ilə gömülmüş vulkan müəyyən edilib. Fəaliyyət xarakterinə görə salza və qrifonu xatırladan iki qrup qaz və neft çıxışları da qeyd edilir. Vulkan və təzahürlər, nüvəsində məhsuldar qatın qirməki lay dəstəsinin aşağılarına qədər yuyulduğu mürəkkəb braxiantiklinal qırışıqda yerləşirlər və uzununa qırılma ilə əlaqədardırlar.[2]
Aeromaqnit tədqiqatlarla Azəri qırışığının dənizin dərinliyinin "110 m", "107 m" nişanları qeyd edilən cənb qanadında palçıq vulkanları aşkarlanıb və onlar geokimyəvi tədqiqatlarla da təsdiq edilib. Sonradan şimal qanadın mərkəzi hissəsində 132 m dərinlikdə daha bir vulkan müəəyyən edilib. Kəpəz dənizin 70 m dərinliyində yerləşir, bünövrəsinin diametri 2.9*1.5 km, hündürlüyü 20-25 m olan təpə formasına malikdir. Vulkan eyni adlı qırışığın şərq periklinalındadır. İri sualtı Bahar-dəniz (Makarov bankası) Bakı şəhərindən 40 km cənub-şərqdə və Qum adasından 29 km cənubda 6 m dərinlikdə yerləşir. Günəşli eyniadlı qırışığın uzaq cənub-şərq periklinalında yerləşir. Brekçiyanın sahəsi 1.8*1.3 km təşkil edir. Çıraq, yüksək hissəsi eyniadlı qırışığın cənub-şərq periklinalında olmaqla, 350 m dərinlikdı yerləşir. Vulkanın üzərində dənizin dərinliyi 106-m-dir. Vulkan qıfabənzər formaya malikdir, çuxur 20 m qalınlıqda müasir çöküntülərlə dolmuşdur. Palçıq vulkanı brekçiyasının sahəsi 2.9*2.0 təşkil edir. Dənizin dərinlikləri cənub və cənub-şərq istiqamətlərdə kəskin artır və 20 metrlik izobat bankadan 5 km cənubdan keçir. Dənizin dibi 25-40 m qalınlıqda qabıqlı müasir lilli çöküntülərlə örtülmüşdür. Bahar-dəniz bankasının yerləşdiyi sahənin geoloji quruluşunda çoxsaylı palçıq vulkanı brekçiyasının təbəqıcikləri olan antropogen və üst pliosenin çöküntüləri iştirak edir. Vulkan eyniadlı qırışığın cənub-qərb qanadı şimal-şərqdəkinə nisbətən daha dikdir. Qirışıq uzununa və eninə qırılmalarla bölünmüşdür. Palçıq vulkanı onun tağ hissəsindən və cənub-qərb qanadından keçən iri uzununa pozulma ilə əlaqədardır. Neft daşlarının son püskürmə də daxil olmaqla 1904-cü ildən başlayaraq bu, 1957-ci ilə qədər püskürüb.
- ↑ Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi. "Palçıq vulkanları qrupu DTQ". eco.gov.az. 2023-12-04 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Dünya palçıq vulkanlarının atlası (2015)". səh. 76. 2024-03-13 tarixində arxivləşdirilib.