Natrium dihidrogen pirofosfat

Natrium dihidrogen pirofosfat
Natrium dihidrogen pirofosfat
Ümumi
Sistematik adı	Natrium dihidrogen pirofosfat
Kimyəvi formulu	Na2O7P2²⁻
Fiziki xassələri
Molyar kütlə	221,94 q/mol
Sıxlıq	1,88 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi	220 °C
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm.	7758-16-9
PubChem	9837369
EINECS-də qeyd. nöm.	231-835-0
SMILES	[O-]P(=O)([O-])OP(=O)([O-])[O-].[Na+].[Na+];
InChI	InChI=1S/2Na.H4O7P2/c;;1-8(2,3)7-9(4,5)6/h;;(H2,1,2,3)(H2,4,5,6)/q2*+1;/p-4 GYQBBRRVRKFJRG-UHFFFAOYSA-J;
E nömrəsi	E450(i)
ChemSpider	8013090
	Məlumatlar normal şərait (25 °C, 100 kPa) üçün verilmişdir.

Natrium dihidrogen pirofosfat (Na₂H₂P₂) – qeyri-üzvi birləşmədir, pirofosfor turşusunun və qələvi metalı natriumun turş duzudur.

Fiziki xassələri

Natrium dihidrogen pirofosfat — rəngsiz kristallardı, soyuq suda orta dərəcədə həll olunur, isti suda parçalanır. Na2H2P2O7• 6H2O formasının kristalhidratını əmələ gətirir.

Alınması

1. Natrium dihidrogen fosfatın qızdırdıqda parçalanması zamanı alınır:

{\mathsf {NaH_{2}PO_{4}\ {\xrightarrow {160^{o}C}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+H_{2}O}}

2. Pirofosfor turşusu məhlulunun durulaşdırılmış natrium hidroksid məhlulu ilə neytrallaşdırılması:

{\mathsf {H_{4}P_{2}O_{7}+2NaOH\ {\xrightarrow {}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+2H_{2}O}}

3. Soyuq qatı sirkə turşusunun, natrium pirofosfatının doymuş məhluluna təsiri nəticəsində:

{\mathsf {Na_{4}P_{2}O_{7}+2CH_{3}COOH\ {\xrightarrow {0-10^{o}C}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+2CH_{3}COONa}}

Kimyəvi xassələri

1. Kristalhidrat vakuumda qızdırıldıqda su itirir:

{\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}\cdot 6H_{2}O\ {\xrightarrow {80^{o}C}}\ Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+6H_{2}O}}

2. Qızdırıldıqda, yavaş-yavaş suyu itirərək digər fosfatlara çevrilir:

{\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}\ {\xrightarrow {220-250^{o}C}}\ 2NaPO_{3}+H_{2}O}}

{\mathsf {2\,Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}\ {\xrightarrow {650^{o}C}}\ Na_{4}P_{2}O_{9}+H_{4}P_{2}O_{5}}}

3. İsti suda parçalanır:

{\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+H_{2}O\ {\xrightarrow {100^{o}C}}\ 2\,NaH_{2}PO_{4}}}

4. Qələvilərlə reaksiyaya girərək normal duzlar alınır:

{\mathsf {Na_{2}H_{2}P_{2}O_{7}+2NaOH\ {\xrightarrow {}}\ Na_{4}P_{2}O_{7}+2\,H_{2}O}}

Tətbiqi

Natrium dihidrogen pirofosfat müxtəlif sənaye sahələrində geniş istifadə olunur:sterilizasiya zamanı konservləşdirilmiş dəniz məhsullarının rəngini qorumaq üçün istifadə olunur; oksidləşmə nəticəsində kartofdan hazırlanan yarımfabrikatları qaralmadan qorumaq üçün istifadə olunur; dəri və xəz istehsalında ləkələri çıxarmaq üçün; süd sənayesində; neft sənayesində; kosmetik sənayedə (saç boyaları, diş pastaları və s.).

Mənbə

Справочник химика / Редкол.: Никольский Б.П. и др. — Л.: Химия, 1971. — Т. 2. — 1168 с.
Лидин Р.А. и др. Химические свойства неорганических веществ: Учеб. пособие для вузов. — М.: Химия, 2000. — 480 с.