Əbul Fəzl Nəsr ibn Müzahim ibn Səyyar əl-Minqəri ət-Təmimi (أبو الفضل نصر بن مزاحم بن يسار المنقري التميمي)( 120 - 212 h. / 738 - 828 m. ) şiə ərəb tarixçisi, sirə, məğazi və hədis alimi. Daha çox "Vaqatu-Siffin" kitabı ilə tanınan və Kufə şəhərində doğulan Nəsr ibn Müzahim İmam Baqirin əshabından idi.[1] Bağdadda yaşamış və orada böyük hədis alimlərindən dərs almışdır.
İbn ən-Nədim Nəsr ibn Müzahimin Bəni Minqər qəbiləsindən olduğunu qeyd etmişdir.[2] Nəsr ibn Müzahim ömrünün çox hissəsini Bağdadda keçirmişdir. O dövrdə Bağdad yeni inkişaf etmiş bir şəhər olsa da, xilafətin paytaxtı və mərkəzi olduğu üçün bir çox məşhur elm xadimlərini özünə cəlb etmişdi.
Əbul-Fərəc əl İsfahaninin xəbərinə əsasən Nəsr ibn Müzahim ömrünün son illərində (200/815-6) Əbul-Sərəyanın Abbasilərə qarşı qiyamında iştirak etmiş və sonra Əbul-Sərəya Kufə bazarının məsuliyyətini ona vermişdir.[3] Əbul-Fərəc bu qiyam haqqında özünün "Əxbaru Muhəmməd ibn İbrahim və Əbul-Sərəya" adlı kitabında qeyd etmişdir.[4]
Nəsr ibn Müzahim 212/827və ya 828-ci ildə vəfat etmişdir.[5]
Nəsr ibn Müzahimin əsərləri hicri 2-ci əsrin ən önəmli qaynaq kitablarından sayılır. Daha çox "Vaqatu-Siffin"(Siffeyn hadisəsi) kitabı ilə tanınmışdır. Siffeyn döyüşü mövzusunda əlimizə gəlib çatan sadəcə bir neçə qaynaqdan birini təşkil edir. Bu mövzuda əsər yazan Əbu Mixnəf Lut ibn Yəhya əl Əzdi(ö.157) ondan daha əvvəl bu mövzuda əsər yazmışdır. Həmçinin Nəsr ibn Müzahim məşhur Siffeyn döyüşü barədə kitab yazan Vaqidinin(ö.207) müasiridir. Nəsr ibn Müzahimlə Lut ibn Yəhya əl Əzdinin Siffeyn döyüşü barədəki əsərləri günümüzə çatsa da Vaqidinin əsəri çatmamışdır. Ona görə də "Vaqatu-Siffin" hicri 2-ci əsrdə yazılmış kitablar arasında günümüzə gəlib çatan çox az sayda əsərdən birini təşkil edir. Onun əsərlərindən həm şiə, həm də sünni alimlər faydalanmışlar.
Nəsr ibn Müzahim sünni alimlər tərəfindən müxtəlif tənqidlərə məruz qalmışdır. Lakin bəzi sünni alimləri də onun əsərlərindən çoxlu sayda iqtibaslar etmiş və onun əsərinə böyük önəm verərək onu siqə (güvənilən, etibarlı) hesab etmişlər.
Sünni alimlərdən İbn Hibban özünün etibarlı ravilərin adlarını qeyd etdiyi "əs-Siqat" adlı əsərində Nəsr ibn Müzahimə də yer verərək onu rəvayəti etibarlı şəxslərdən biri hesab etmişdir.[6]
İbn Əbul-Hədid onu “rəvayəti səhih, höccət və mötəbər bir şəxs” kimi təsvir etmişdir.[7]
Nəsr ibn Müzahimin rəvayətlərinə etibar digər sünni alimlərindən biri də Təbəridir. Təbəri özünün "Tarix" kitabında, Əbdülqədir əl-Bağdadi özünün "Hizanətul-ədəb" adlı əsərində ondan dəfələrlə iqtibaslar etmişlər.
Şiə alimləri ondan təriflə bəhs etmiş, Nəcaşi və Əllamə Hilli onu "doğru yolda olan" (müstəqim əl-təriqə) və "saleh əməl sahibi" (salihul əmr) adlandırmışlar.[8][9]
Qaynaqlarda qeyd edilən bəzi kitabları isə bunlardır:
- ↑ Şeyx Tusi, ər-Rical, səh.147
- ↑ İbn ən-Nədim, əl-Fihrist, səh.106
- ↑ Abu al-Faraj al-Isfahani, Fighters of the Talibs, p. 355.
- ↑ Şeyx Nəcaşi, ər-Rical, səh.427
- ↑ Xətib Bağdadi, Tarixu Bağdad, c.13, səh.284
- ↑ İbn Hibban, əs-Siqat, c.9, səh.215
- ↑ İbn Əbul-Hədid, Nəhcül Bəlağənin şərhi, c.2, səh.206.
- ↑ Şeyx Nəcaşi, ər-Rical, səh. 427
- ↑ Əllamə Hilli, Xülasətul-Əqval, səh.285
- ↑ İbn ən-Nədim, əl-Fihrist, səh.106
- ↑ Şeyx Nəcaşi, ər-Rical, səh.428