Nüsnüs hamamı — Azərbaycanın Ordubad rayonunun Nüsnüs kəndində yerləşən hamam və tarix-memarlıq abidəsi.
| Nüsnüs hamamı | |
|---|---|
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Yerləşir | Nüsnüs, Ordubad |
| Üslubu | Naxçıvan-Marağa memarlıq məktəbi |
| Vəziyyəti | qəzalıdır |
| İstinad nöm. | 5347 |
| Kateqoriya | Hamam |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
Hamam Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərarı ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına və Naxçıvan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2007-ci il 21 noyabr tarixli 98 nömrəli qərarı ilə ölkə əhəmiyyətli memarlıq abidələri siyahısına salınıb.
Nüsnüs hamamı XIV–XV əsrlərdə Ordubad rayonunun Nüsnüs kəndində tikilib.[1] Yeraltı hamamlar qrupuna aiddir.[2][3] Əsas hissəsi torpağın altındadır, yalnız günbəzləri və giriş qapısı yer səthindən yuxarıda yerləşir.[4] Divarlarının qalınlığı 1.2 metrdir.[5]
Hamamın planı düzbucaqlı formada olub, yuyunma salonu və onlara bitişik köməkçi otaqlardan ibarətdir.[2][3] Uzunluğu 22,6 m, eni 9,4 m, hündürlüyü isə 5,6 metrdir.[2] Ümumi sahəsi 213 m² olan hamamın soyunma və yuyunma salonu, ona birləşdirilən köməkçi otaqlar iki sferik günbəzlə örtülüb. Soyunma və yuyunma salonu bir-biri ilə kiçik tamburlar vasitəsilə birləşdirilib.[2][3]
Hamamın isti su hovuzu yuyunma salonuna bitişik inşa olunub.[2] Yuyunma otağı və ona birləşən otaqların altından isti havanın keçməsi üçün borular keçir. Kanal ilə bacanın keçidləri arasında əlaqə var.[2] Hamamın 3 bacası var: Yuyunma salonunun cənub hissəsində ocağın üstündə, digər ikisi isə yuyunma salonunun şimal hissəsində, qərb və şərq divarlarında.[6] Ocaq xəzinənin altında yerləşir və onun giriş oyması var.[2] Yuyunma otağı və ona birləşən otaqların altından isti hava verən kanallar gedir. Kanalın bir ucu ocağa digər ucu isə bacaya birləşdirilib. Hamamın salonlarının tavanını dairəvi günbəzlə, otaq və dərin taxçalar tağtavanla qapanıb. Hamamı digər orta əsr hamamlarından fərqləndirən cəhəti onun divalarının, günbəz və tağ tavanlarının dağ daşı ilə inşa olunmasıdır.[7] Hamamın içərisi günbəz və tavanının mərkəzində qoyulmuş baca vasitəsilə işıqlandırılır. İlk dövrlər hamamı qızdırmaq üçün samandan və odundan istifadə olunub. Saman ocağa qoyulduqdan sonra ocağın bacası və ağzı bağlanır. Yaranan istilik isə həm xəzinədəki suyu qızdırır, həm də hamamın döşəməsinin altında yerləşdirilən borulardan keçərək yuyunma zalını qızdırırdı.[1] Hamam 1940–1950-ci illərə qədər istifadə olunub.[8]
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə hamam yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[9] Naxçıvan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2007-ci il 21 noyabr tarixli 98 nömrəli qərarı ilə isə hamam ölkə əhəmiyyətli memarlıq abidələri siyahısına salınıb.[10]
Uzun müddət istifadə olunmayan hamamı qəzalı vəziyyətdədir.[11]
- ↑ 1 2 Naxçıvan abidələri ensiklopediyası, 2008. səh. 383
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Naxçıvan abidələri ensiklopediyası, 2008. səh. 382
- ↑ 1 2 3 Naxçıvan tarixi: I cild, 2013. səh. 279
- ↑ Qənbərova, Güneri, 2018. səh. 103
- ↑ Qənbərova, Güneri, 2018. səh. 104
- ↑ Əliyeva, Südabə. "Nüsnüs kəndindəki qədim yeraltı hamam qiymətli memarlıq abidəsidir". nuhcixan.az (az.). 2021-10-10. İstifadə tarixi: 2025-02-26.
- ↑ Qadirqızı, Şölə. "Qədim Naxçıvan hamamları həm də qiymətli memarlıq abidələridir". oldserqqapisi.az. 2017. İstifadə tarixi: 2025-02-26.
- ↑ "Ordubadın Nüsnüs hamamı turist yox, mütəxəssis yolunu gözləyir". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2024-04-27. İstifadə tarixi: 2025-02-26.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (az.). mct.gov.az. 2001-08-02. 2021-07-07 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-14.
- ↑ Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri (az.). Naxçıvan: Qızıl dağ nəşriyyatı. 2009. 11.
- ↑ Baku TV. "18-ci əsrə məxsus memarlıq abidəsinin baxımsız qalmasına səbəb nədir?" (az.). Youtube.com. 28.02.2024. 2024-02-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-28.
- The encyclopaedia of “Nakhchivan monuments” (az.). Naxçıvan: national Academy of sciences of Azerbaijan nakhchivan branch. 2008. səh. 521.
- Naxçıvan tarixi (az.). I. Naxçıvan: Əcəmi NPM. 2013. səh. 452. ISBN 978-9952-8237-0-7.
- Qənbərova, Gülnarə; Güneri, Alaettin. Naxçıvanın mülki tikililərinin memarlığı (az.). Bakı: Nurlan nəşriyyatı. 2018. səh. 280. ISBN 978-9952-473-63-6.