Mxitar bəy və ya Mxitar Sparapet (erm. Մխիթար Սպարապետ; ən tezi 1680[1], Gəncə[1] – 1727[1], Xınzırək[1]) — erməni hərbi komandiri və Sünik regionunda erməni silahlı üsyanının iştirakçısı. O, Davud bəyin Səfəvilər və Osmanlı imperiyası qüvvələri üzərində qələbələrində mühüm rol oynamışdır. Onların əsas qərargahı Sünik şəhərinin inzibati mərkəzi olan Halidzor qalasında idi. Mxitar Davud bəyin baş köməkçisi və 1728-ci ildə ölümündən sonra onun varisi kimi xidmət etmişdir.
| Mxitar bəy | |
|---|---|
| erm. Մխիթար Բեկ | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | ən tezi 1680[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1727[1] |
| Vəfat yeri | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Rütbəsi | Sparapet[1] |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Mxitarın ölümü ilə XVIII əsrdə Sünikdə erməni üsyanı başa çatmışdır. Bununla belə, Sünikdən gələn şifahi ənənələrə görə, Nadir şah Osmanlıları qovub 1735-ci ildə Cənubi Qafqaz üzərində nəzarəti bərpa edənə qədər ermənilərin müqaviməti müxtəlif liderlər altında davam etmişdir.[2][3]
Sparapet günü (erm. Սպարապետի օր) Ermənistanda hər il 12 sentyabr tarixində Mxitar Sparapetin xatirəsini yad edən ümummilli bayramdır. Rəsmi şənliklərdə Ermənistan Prezidenti, Ermənistan Baş naziri və müdafiə naziri iştirak edir. Mxitar Sparapetin Sünik mərzinin Xınzırək kəndində yerləşən məzarı şənliklərin mərkəzidir.[4]
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Հայկական սովետական հանրագիտարան (erm.). Երևան: 1981. C. 7. S. 634.
- ↑ Hovhannisyan, Pʻapʻazyan, 1972. səh. 175
- ↑ Bournoutian, 2001. səh. 408
- ↑ "PM attends Sparapet Day celebrations in Khndzoresk, inspects progress in Old Goris rehabilitation project". www.primeminister.am (ingilis). 2020-09-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
- Bournoutian, George A. Armenians and Russia, 1626-1796: A Documentary Record. Mazda Publishers. 2001. ISBN 978-1568591322.
- Hovhannisyan, A. G.; Pʻapʻazyan, H. D. Azatagrakan kṛivnerě Syunikʻum [Liberatory struggles in Syunik] // Khachikyan, L. S.; və b. (redaktorlar ). Hay zhoghovrdi patmutʻyun (erməni). IV. Yerevan: Armenian SSR Academy of Sciences Publishing House. 1972.
- Adalian, Rouben Paul. Historical Dictionary of Armenia (2). Scarecrow Press. 2010. ISBN 978-0810874503.
- Dolukhanyan, Aelita. "«Mkhitʻar Sparapet» patmavepi vaverakanutʻyuně" [Veracity of the historical novel "Mkhitar Sparapet"] (PDF). Grakanagitakan Handes (erməni). Institute of Literature after M. Abeghyan of NAS of RA. ԺԵ (15). 2014: 1–15.
- Hovhannisyan, A. G.; Pʻapʻazyan, H. D. Azatagrakan kṛivnerě Syunikʻum [Liberatory struggles in Syunik] // Khachikyan, L. S.; və b. (redaktorlar ). Hay zhoghovrdi patmutʻyun (erməni). IV. Yerevan: Armenian SSR Academy of Sciences Publishing House. 1972.
- Kiesling, Brady, Rediscovering Armenia: Guide, Yerevan: Matit Graphic Design Studio, 2000, 3 May 2006 tarixində arxivləşdirilib (PDF)