Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Musa Xasav Usmiyev (bilinmir, Əski Axsay[d], Axsay bəyliyi[d] – 1843, Əski Axsay[d], Rusiya imperiyası) — Rusiya İmperator Ordusunun general-mayor rütbəli qumuq şahzadəsi və baş qumuq pristavı. O, Qafqazda general Yermolovun ən yaxın silahdaşlarından biri kimi tanınır.
| Musa Xasav Usmiyev | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | bilinmir |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1843 |
| Vəfat yeri |
|
| Vətəndaşlığı | |
| Uşaqları |
|
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Rusiya imperiyası |
| Qoşun növü | süvari |
| Xidmət illəri | 1820–1843 |
| Rütbəsi | |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |
  |
1820-ci ildə dərhal kapitan rütbəsinə yüksəldilmiş və Rusiya hakimiyyəti tərəfindən "Böyük Aksayev sahibi" kimi təsdiq edilmişdir. O, hökumətə sədaqətinə görə Müqəddəs Andrey lenti üzərində boyundan asmaq üçün "Səyə görə" yazısı olan brilyantlarla bəzədilmiş qızıl medalla təltif edilmişdir.
1826-cı ildə polkovnik-leytenant Musa bəy Xasav Zasulak şahzadələri tərəfindən seçilmiş deputat kimi I Nikolayın tacqoyma mərasimində iştirak etmişdir. Həmin il sənədlərdə knyaz Musa Xasav artıq mayor rütbəsi ilə qeyd olunur və 2-ci dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni ilə təltif edilir.[1]
1826-cı il iyunun 4-də general Yermolovun göstərişi ilə baş qumuq pristavı knyaz Musa Xasava Qumuq düzənliyi kəndlərini çeçen basqınlarından qorumaq məqsədilə Yarıqsuv çayı üzərində hərbi qarnizon yerləşdirilmiş bir yaşayış məntəqəsi qurmaq əmri verilmişdir. Musa Xasav 1826-cı ilin qışının əvvəlinə qədər Yermolovun əmrini yerinə yetirdi. Knyaz, yeni kəndə Andrey-auldan (Endirey) və Kostekdən hərəsindən 100 ailənin köçürülməsini təşkil etmiş və orada hərbi qarnizon yerləşdirmişdir. Yermolov, bu yeni məntəqəyə Musa Xasavın şərəfinə "Xasavyurt" adının verilməsini təklif etmişdir.
1831-ci il sənədlərində knyaz Musa Xasav artıq polkovnik rütbəsində xatırlanır. 1834-cü ildə 2-ci dərəcəli Müqəddəs Anna ordeninə imperator tacı əlavə olunur, 1836-cı ildə isə 1200 rubl dəyərində brilyant üzüklə mükafatlandırılır. Qumuqiyada ümumi asayişə nəzarət edən baş qumuq pristavı Musa Xasavı qumuqlar "Qanunlu Musa" adlandırırdılar.
1837-ci il noyabrın 9-da Ali Fərmanla "Qumuq Knyazı Musa Xasav" fərqlənməsinə görə polkovnik rütbəsindən general-mayor rütbəsinə yüksəldildi.
1842-ci il fevralın 17-də Xüsusi Qafqaz Korpusu yanında xidmət edən general-mayor knyaz Musa Xasav, 1841-ci il sentyabrın 26-da Umaxan-Yurt kəndinə hücum edən çoxsaylı dağlı dəstəsini dəf edərkən göstərdiyi əla cəsarət, mərdlik və fərasətə görə 1-ci dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni ilə təltif edildi.
O, 1843-cü ilin yazında vəfat etmişdir. General Yermolov çara ünvanladığı "bütün-ərz edilən hesabatında" onun haqqında "burada belə sarsılmaz sədaqətə və şərəfə malik insanlar çox nadirdir" deyə qeyd etmişdir. "Onun ölümü ilə Rusiya hakimiyyəti Qafqazda özünün əsas yerli tərəfdarlarından birini itirdi, o, hətta qonşu düşmən qəbilələr arasında da böyük hörmətə sahib idi".
- ↑ Список кавалерам императорских российских орденов всех наименований за 1829 (rus) (3-cü cild). Санкт-Петербург. 205.