Muheyyiz ayini — müsəlmanların "Cahiliyyə dövrü" adlandırdıqları İslamdan əvvəlki dövrdə ərəblərin qız uşaqları üçün keçirdikləri yetkinliyə giriş ayinidir.
Darunnədvədə keçirilən bu ayində ilk dəfə aybaşı olan qızlar iştirak edərdi. Ayində iştirak edən qızlara öz yaşlarını hesablamaq[1] və evlənmək icazəsi verilirdi. Bu ayinə qədər isə onlara öz yaşlarını hesablamaq qadağan idi.
Ayinin içraçısı Qusayoğulları idi. Məlum olan ilk icraçı Qusayoğullarından Abdiddaradır.[2] Ayində ilk dəfə aybaşı olan qızlarla yanaşı, Qusayoğulları və yaşı 40-ı keçmiş Qureyşin başçıları iştirak edirdi.[3]
Yetkinlik çağına çatmış qızlara "dir" (ərəb. درع) adlanan köynək geyindirilərdi. Bu köynəyin açıq buraxılan hissəsi çırılıb qıza geyindirilirdi. Daha sonra qız evinə aparılar və evində normal şəkildə geyindirilərdi.[4][5]
Bu qız artıq yetkindir və bu qızla evlənmək istəyən evlənə bilər. Bu mərasim isə hər kəsin önündə keçirildi.[6]
Aişənin yetkin olduğu halda[7][8] "6 yaşında nişanlandım, 9 yaşında evləndim" deməsi bu ayinin (İslam ənənələrinə zidd olunduğu üçün qadağan edilsə də) və adətin İslamdan sonra da təsirinin davam etdiyini, qadınların aybaşı olduqdan sonra yaşlarını hesablamağa başladıqları[9] və bunu davam etdirdiklərini sübut edir.
- ↑ Caruhllah, Musa Bigiyev. Xatun. 81.
- ↑ Əzraki, Əbu Vəlid. "Əhbaru Məkkə" (ərəbcə). 113–114.
- ↑ Hələbi, Əbül-Məvahib Məhəmməd ibn Məhəmməd əs-Siddiq. Sirətül-Hələbiyyə (ərəbcə).
- ↑ İbni, Hişam. "Sirət", cild I, (ərəbcə). 77–78.
- ↑ Bəlazuri, Əhməd ibn Yəhya. "Futuhul Buldan". 58.
- ↑ Hamidullah, Mohammad. Introduction to Islam. 42.
- ↑ İbni, Hişam. "Sirət", cild I, (ərəbcə). 271.
- ↑ İbni İshaq. "Sirə" (ərəbcə). 124.
- ↑ Bigiyev, Musa Carullah. Xatun. 81.