Moryanka (lat. Clangula) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qazkimilər dəstəsinin ördəklər fəsiləsinə aid heyvan cinsi. Arktikanın tundra və tayqa bölgələrində yuvalayan və Atlantik və Sakit okeanların şimal sahilləri boyunca qışlayan orta ölçülü dəniz ördəyidir. Clangula cinsinin yeganə üzvüdür.[3]
| Moryanka | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Dəstəüstü: Klad: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Moryanka |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
| ||||||||||
Moryanka İsveçli təbiətşünas Karl Linney tərəfindən 1758-ci ildə "Systema Naturae" əsərinin onuncu nəşrində təsvir edilmişdir. Linney onu bütün digər ördəklərlə birlikdə Anas cinsinə daxil etmiş və binomial ad olaraq Anas hyemalis adını vermişdir. Linney, ingilis təbiətşünas Corc Edvardsın 1750-ci ildə nəşr olunmuş "A Natural History of Uncommon Birds" əsərində "Hudson Körfəzindən olan uzunquyruq ördək" haqqında təsvir və təsvirindən istifadə etmişdir.[4]
Bu ördək indi yalnız Clangula cinsinə daxil edilir; bu cins 1819-cu ildə ingilis zooloqu Uilyam Liç tərəfindən təqdim edilmişdir. Cinsin adı olan Clangula, latıncada "səs çıxarmaq" mənasını verən "clangere" sözünün kiçildilməsidir. Növün epiteti olan hyemalis isə latıncada "qışa aid" deməkdir. Bu növ monotipik hesab olunur – yəni heç bir yarımnövü tanınmır.[5]
Uzunquyruq ördəklər şimal Avrasiyanın tundralarında, Farer adalarında, Finlandiyada, cənubi Qrenlandiyanın bəzi hissələrində, İslandiyada, Norveçdə və Şimali Amerikada çoxalırlar. Qışda isə onlar Sakit okeanın şimalı, Şimali Atlantik okeanı, Hudzon körfəzi və Amerika Böyük Gölləri kimi böyük duzlu su hövzələrində və ətrafında müşahidə olunurlar. Az sayda fərd Missuri çayında da tapıla bilər.[6][7]
Uçuş zamanı yetkin fərdlərin aşağı hissələri ağ rəngdədir, lakin qalan lələklər mürəkkəb dəyişmə prosesindən keçir. Erkəklərin uzun və iti quyruğu və üzərində çəhrayı zolaq olan tünd boz dimdiyi var. Qışda erkəklərin əsasən ağ baş və boynunda tünd yanaq ləkəsi, tünd döş və əsasən ağ bədən olur. Yayda isə erkəklərin başı, boynu və beli tünd rəngdədir, yanaq ləkəsi isə ağ olur. Dişilərin beli qəhvəyi və nisbətən qısa iti quyruğu var. Qışda dişilərin başı və boynu ağ, tünd tac ləkəsi ilə olur.[8]
- Anas hyemalis Linnaeus, 1758
- Harelda hyemalis(Linnaeus, 1758)
- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2006.
- ↑ IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- ↑ BirdLife International. "Clangula hyemalis". IUCN Red List of Threatened Species. 2018. 2018. doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22680427A132528200.en. İstifadə tarixi: 11 noyabr 2021.
- ↑ Linnaeus, Carl. Systema Naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis (Latin). 1 (10th). Holmiae (Stockholm): Laurentii Salvii. 1758. səh. 126.
- ↑ Edwards, George. A Natural History of Uncommon Birds. Part III. London: Printed for the author at the College of Physicians. 1750. səh. 156 Plates 156.
- ↑ Mayr, Ernst; Cottrell, G. William, redaktorlar Check-List of Birds of the World. 1 (2nd). Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology. 1979. səh. 492.
- ↑ Gill, Frank; Donsker, David; Rasmussen, Pamela, redaktorlar "Screamers, ducks, geese & swans". IOC World Bird List Version 11.2. International Ornithologists' Union. iyul 2021. İstifadə tarixi: 1 dekabr 2021.
- ↑ Jobling, James A. The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. 2010. 110, 197. ISBN 978-1-4081-2501-4.
- C. Carboneras 1992. Family Anatidae (Ducks, Geese and Swans) in del Hoyo, J., Elliott, A., & Sargatal, J., eds. Vol. 1. // Путеводитель по птицам мира. Barcelona: Lynx Edicions. 1992 [Handbook of the birds of the world]. 622. ISBN 84-96553-42-6. ([[:Category:|link]])[[Category:]]
- John Gooders, Trevor Boyer. Ducks of Britain and the Northern Hemisphere. London: Collins & Brown. 1997. 206–209. ISBN 1855855704.
- Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant. Птицы Европы. United States: Princeton University Press. 2000 [Birds of Europe]. 64. ISBN 978-0-691-05054-6.
- Derek A. Scott, Paul M. Rose. Атлас популяций утиных в Африке и западной Евразии. Wetlands International. 1996 [Atlas of Anatidae populations in Africa and Western Eurasia]. 229–232. ISBN 1 900442 09 4.
- Г. П. Дементьев, Н. А. Гладков. Птицы Советского Союза. 4. Советская наука. 1953. 572–582.
- Э. В. Рогачёва. Птицы Средней Сибири.Распространение, численность, зоогеография. М.: Наука. 1988. ISBN 5-02-005252-3.
- В. К. Рябицев. Птицы тундры. Свердловск: Средне-Уральское книжное издательство. 1986. 48–50.
- В. К. Рябицев. Птицы Урала, Приуралья и Западной Сибири: Справочник-определитель. Екатеринбург: Изд-во Урал. ун-та. 2001. 79—80. ISBN 5-7525-0825-8.
- Л. С. Степанян. Конспект орнитологической фауны России и сопредельных территорий. Москва: Академкнига. 2003. ISBN 5-94628-093-7.
- Feathers of Long-tailed Duck (Clangula hyemalis)
- [http://www.sevin.ru/vertebrates/index.html?birds/110.html Позвоночные животные России: Мор