Morphnus guianensis — geniş yayılmış neotropik qartal növü. O, incə quruluşu və unikal xüsusiyyətləri ilə seçilir.
| Morphnus guianensis | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Morphnus guianensis |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
| ||||||||||
"Morphnus guianensis" iri, lakin incə quruluşlu bir quşdur. Uzunluğu 71–89 sm, qanad aralığı isə 138–176 sm arasında dəyişir. Çəkisi 1,2–3 kq arasında olub, dişilər erkəklərdən təxminən 14% böyükdür. Bu növ, böyük başı və tez-tez uzadılmış lələk kəkili ilə tanınır. Ayaqları çılpaqdır, tarsus uzunluğu 10,3–11,2 sm-dir. Quyruğu olduqca uzundur (34–43 sm), qanadları isə qısa, enli və yumru formadadır. Lələklərinin rəngi dəyişkəndir: yetkin fərdlər açıq qəhvəyi-boz rəngdə, cavan fərdlər isə ağ və mərmərəbənzər boz rəngdə olur. Tünd rəngli fərdlər də mövcuddur. Uçuş zamanı alt hissə açıq rəngdədir, yalnız sinə üzərində boz rəng görünür. "Morphnus guianensis" Harpi qartalı ilə eyni ərazilərdə rast gəlinir və ona bənzər xüsusiyyətlərə malikdir. Maraqlı bir müşahidə Panamada qeydə alınıb: yetkin "Morphnus guianensis"ın Harpi qartalının cavan fərdini bəslədiyi müşahidə edilib.[3][4][5]
"Morphnus guianensis" Mərkəzi və Cənubi Amerikanın geniş bir ərazisində yayılıb: Qvatemala, Beliz, Honduras, Nikaraqua, Kosta-Rika, Panama, Kolumbiya, Venesuela, Qayana, Surinam, Fransa Qvianası, Braziliya, Ekvador, Peru, Paraqvay, Boliviya və şimal Argentinada rast gəlinir.[3]
Bu növ əsasən rütubətli ovalıq tropik meşələrdə yaşayır. Dəniz səviyyəsindən 600 m-ə qədər olan ərazilərdə müşahidə edilir, lakin And ölkələrində 1,600 m yüksəkliyə qədər rast gəlinə bilər. Çay və sahil ərazilərinə yaxın olmağa üstünlük verir.[4]
"Morphnus guianensis" "sabit ovçu" kimi tanınır və uzun müddət oturaraq ətrafı müşahidə edir. Harpi qartalı ilə rəqabətdən qaçmaq üçün ümumiyyətlə daha kiçik ovları tutur.[5]
"Morphnus guianensis" güclü bir yırtıcıdır və əsasən kiçik məməlilərlə qidalanır. Onun qida rasionunda kiçik meymunlar (kapuçinlər, tamarinlər, yunlu meymunlar), ağac gəmiriciləri, opossumlar, tənbəllər və kinkajular yer alır. Ovlarının çəkisi adətən 0,3–3 kq arasında dəyişir.[5]
"Morphnus guianensis"lar tək və ya cüt halda müşahidə edilir. Çoxalma mövsümü mart-aprel aylarında başlayır. Yuvalar böyük ağacların əsas budaqlarında qurulur və iki yumurta qoyulur, lakin adətən yalnız bir bala sağ qalır. Yumurtaların ölçüsü 64 mm × 50,7 mm, çəkisi isə 90,5 qramdır. Balalar təxminən 100–110 gün ərzində uçmağı öyrənir. Cavan fərdlər valideynlərindən tam müstəqillik əldə etmək üçün 16–30 ay arasında valideynlərindən asılı qalır. Bu səbəbdən "Morphnus guianensis"lar adətən hər iki ildən bir çoxalır.[5]
"Morphnus guianensis"ın populyasiyası təbiətdə aşağı sıxlıqda müşahidə edilir. Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı (IUCN) bu növü "Zəif" kateqoriyasına daxil etmişdir. Çoxalma yaşına çatmış fərdlərin sayı 1,000–10,000 arasında qiymətləndirilir. Yaşayış mühitinin məhv edilməsi, xüsusilə Amazon kimi tropik meşələrin qırılması, bu növə ciddi zərər vurur.[6]
- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- ↑ IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- ↑ 1 2 James Ferguson-Lees. Raptors of the World. Houghton Mifflin Harcourt. 15 October 2001. 2–. ISBN 978-0-618-12762-7. İstifadə tarixi: 23 August 2012.
- ↑ 1 2 Hilty, Steven L. Birds of Venezuela. Princeton University Press, 2002.
- ↑ 1 2 3 4 Whitacre, D. F., López, J., & López, G. (2013). 13. Crested Eagle. In Neotropical Birds of Prey (pp. 164-184). Cornell University Press.
- ↑ Smith, J. W. (2020). Crested Eagle (Morphnus guianensis), version 1.0. In Birds of the World (T. S. Schulenberg, Editor). Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA. https://doi.org/10.2173/bow.creeag1.01.