Missiya bəyanatı

Missiya bəyanatı (ing. Mission statement) — təşkilatın əsas məqsədini, varlıq səbəbini və fəaliyyət istiqamətini müəyyən edən strateji sənəd.^[1] Missiya bəyanatı şirkətin nə üçün mövcud olduğunu və hansı dəyərlərə əsaslandığını ifadə edir. Missiya bəyanatı təşkilatın kimə, nə və necə xidmət etdiyini qısa və aydın şəkildə göstərir. Bu bəyanat rəhbərliyin və əməkdaşların ortaq məqsəd ətrafında birləşməsini təmin edir. Eyni zamanda, o, müştərilər, investorlar və ictimaiyyət üçün təşkilatın mahiyyətini və sosial məsuliyyətini izah edir.^[2]

Missiya bəyanatı, adətən, strateji planlaşdırmanın başlanğıc mərhələsində hazırlanır və uzunmüddətli istiqamət verir. O, təşkilatın vizyon bəyanatı ilə sıx bağlıdır^[3]: vizyon gələcək məqsədi ifadə edirsə, missiya hazırkı məqsəd və fəaliyyət səbəbini açıqlayır. Effektiv missiya bəyanatı konkret, motivasiyaedici və real olmalıdır. O, təşkilatın əsas fəaliyyət sahəsini, müştəri bazasını və əsas dəyərlərini əhatə etməlidir.^[4]

İlk missiya bəyanatları XX əsrin ortalarında korporativ idarəetmədə yaranmağa başlamışdır. Xüsusilə 1960–1970-ci illərdə strateji idarəetmə anlayışının formalaşması ilə bu konsepsiya geniş yayılmışdır.^[5] Missiya bəyanatları bizneslə yanaşı, dövlət qurumları, təhsil müəssisələri və qeyri-kommersiya təşkilatları tərəfindən də istifadə olunur. Onlar təşkilatın sosial rolu və etik prinsiplərini cəmiyyətə çatdırmaq üçün vacib vasitə sayılır.^[6]

Müasir dövrdə missiya bəyanatları həm yazılı, həm də vizual formada təqdim olunur və çox vaxt təşkilatın veb-saytında yer alır. Yaxşı tərtib olunmuş missiya bəyanatı həm daxili motivasiya, həm də xarici imic üçün güclü təsir vasitəsidir.

Məqsədi

Missiya bəyanatının əsas məqsədi təşkilatın varlıq səbəbini və ümumi istiqamətini müəyyənləşdirməkdir. O, şirkətin “nə edir”, “kim üçün edir” və “nə üçün edir” suallarına cavab verir. Missiya bəyanatı strateji idarəetmənin mərkəzi elementi sayılır, çünki o, bütün qərarların və fəaliyyətlərin təməlini təşkil edir.^[7]

Təşkilat üçün bu sənəd həm daxili, həm də xarici auditoriyaya aydın istiqamət göstərir. O, əməkdaşlar arasında ortaq məqsəd hissi formalaşdırır və təşkilat mədəniyyətini gücləndirir. Missiya bəyanatı həmçinin rəhbərliyin uzunmüddətli planlaşdırma və prioritetləri müəyyənləşdirməsində əsas rol oynayır. ^[8]O, müəssisənin bazarda mövqeyini və dəyərlərini ictimaiyyətə təqdim edir. Bu bəyanat şirkətin sosial məsuliyyətini və etik prinsiplərini də əks etdirə bilər. Missiyanın məqsədi yalnız gəlir əldə etmək deyil, həm də cəmiyyətə fayda vermək kimi daha geniş mənalar daşıyır. O, təşkilatın strateji məqsədləri ilə gündəlik fəaliyyətləri arasında körpü yaradır. Missiya bəyanatı həmçinin təşkilatın vizyonu ilə uzlaşmalı və real icra yönümlü olmalıdır. Səmərəli missiya təşkilatın sabitliyini və çevikliyini eyni zamanda təmin edə bilər. Beləliklə, onun əsas məqsədi təşkilatın kimliyini və mövqeyini aydınlaşdırmaqdır.^[9]

Üstünlükləri

Missiya bəyanatının bir çox strateji və praktiki üstünlükləri vardır. Birincisi, o, təşkilata ümumi istiqamət və məqsəd verir, fəaliyyətlərin koordinasiyasını asanlaşdırır. İkincisi, missiya bəyanatı əməkdaşları ortaq dəyərlər və məqsədlər ətrafında birləşdirir. O, təşkilat mədəniyyətinin formalaşmasına və işçilərin motivasiyasının artmasına kömək edir. Həmçinin, bu sənəd rəhbərliyə prioritetləri müəyyənləşdirməyə və resursları səmərəli bölüşdürməyə imkan yaradır. Müştərilər və tərəfdaşlar üçün missiya bəyanatı şirkətin dəyərlərini və məqsədlərini anlamağa şərait yaradır.^[10] O, təşkilatın ictimai imicini gücləndirir və brend etibarlılığını artırır. İnvestorlar və donorlar üçün missiya bəyanatı strateji şəffaflıq göstəricisi hesab olunur. Effektiv missiya bəyanatı təşkilata uzunmüddətli qərar vermədə sabitlik gətirir. O, dəyişən bazar şəraitində təşkilatın əsas prinsip və dəyərlərini qorumağa kömək edir. Missiya həm də strateji planlaşdırma prosesinin başlanğıc nöqtəsi kimi çıxış edir. Bununla yanaşı, o, təşkilatın fəaliyyətini qiymətləndirmək üçün meyar rolunu oynayır. Ümumilikdə, missiya bəyanatı həm idarəetmədə, həm kommunikasiya prosesində, həm də sosial məsuliyyətin ifadəsində mühüm üstünlüklər yaradır.^[11]

Çatışmazlıqları

Missiya bəyanatlarının müəyyən çatışmazlıqları və məhdudiyyətləri də mövcuddur. ^[12]Ən çox rast gəlinən problem bəyanatın çox ümumi və qeyri-müəyyən şəkildə yazılmasıdır. Belə hallarda o, rəhbərliyə və işçilərə real istiqamət vermir. Bəzi təşkilatlar missiya bəyanatını yalnız formal sənəd kimi qəbul edir və onun tətbiqini təmin etmir. Nəticədə, missiya ilə faktiki fəaliyyət arasında uyğunsuzluq yaranır. Həmçinin, bəzi missiyalar çox idealist yazıldığı üçün reallıqda həyata keçməsi çətin olur. Uzun və mürəkkəb bəyanatlar əməkdaşlar və müştərilər tərəfindən yadda saxlanılmır. ^[13]Bəzən missiya bəyanatları tez-tez dəyişdirildikdə, təşkilatın sabit imici zəifləyir. Tənqidçilər qeyd edirlər ki, bəzi şirkətlər missiyanı reklam alətinə çevirir, bu isə onun dəyərini azaldır. Missiya bəyanatının hazırlanması və razılaşdırılması prosesi bəzən çox vaxt və resurs tələb edir.^[14] Eyni zamanda, bəyanatın yanlış formalaşdırılması təşkilatın strateji istiqamətində çaşqınlıq yarada bilər. Digər bir problem odur ki, bəzi missiyalar mədəni və sosial fərqləri nəzərə almadan qlobal səviyyədə tətbiq olunur. Bütün bunlara baxmayaraq, missiya bəyanatı düzgün tətbiq olunduqda onun faydası çatışmazlıqlardan daha çoxdur.^[15]

İstinadlar

↑ Gibson, C. Kendrick; Newton, David J.; Cochran, Daniel S. An empirical investigation of the nature of hospital mission statements // Brown, Montague (redaktor). Health Care Management: Strategy, Structure, and Process. Health Care Management Review Series. Gaithersburg, MD: Aspen Publishers. 1992. 47–58. ISBN 978-0-8342-0299-3. OCLC 25281735. İstifadə tarixi: 13 aprel 2017 – Google Books vasitəsilə. A frequently quoted definition of a mission statement is that it 'is a broadly defined but enduring statement of purpose that distinguishes the organization from others of its type and identifies the scope of its operations in product (service) and market terms.'
↑ mission - Etymology, origin and meaning // Etymonline. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2022.
↑ Bart, Christopher K. "Sex, Lies, and Mission Statements". Business Horizons. 40 (6). noyabr–dekabr 1997: 9–18. doi:10.1016/S0007-6813(97)90062-8. SSRN 716542.
↑ Bart, Christopher K. "Sex, Lies and Mission Statements". Business Horizons. 40 (6). noyabr–dekabr 1997: 9–18. doi:10.1016/S0007-6813(97)90062-8.
↑ Hill, Charles; Jones, Gareth. Strategic Leadership: Managing the Strategy-Making Process for Competitive Advantage // Strategic Management: An Integrated Approach (8th). Mason, OH: South-Western Educational Publishing. 2008. səh. 11. ISBN 978-0-618-89469-7. OCLC 238715134 – Google Books vasitəsilə.
↑ Branson, Richard. "Richard Branson on Crafting Your Mission Statement". Entrepreneur. Entrepreneur Media, Inc. 22 iyul 2013. 23 oktyabr 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2015.
↑ Mourkogiannis, Nikos. Purpose : the starting point of great companies (1st). New York: Palgrave. 2006. ISBN 1-4039-7581-7. OCLC 70676637.
↑ Watkins, Michael D. "Demystifying Strategy: The What, Who, How, and Why". Harvard Business Review. HBR. 10 sentyabr 2007. İstifadə tarixi: 10 mart 2022.
↑ "[Definition and examples of religious mission statements]". Mission Statements. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2022.
↑ "Benefits of Vision and Mission Statements". Clearlogic Consulting Professionals. 2013. İstifadə tarixi: 1 noyabr 2015.
↑ Vozar, Roger. "How organizations benefit from having a clearly defined mission". Smart Business Magazine. Smart Business Network Inc. 1 iyun 2013. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2015.
↑ Alegre, Inés; Berbegal-Mirabent, Jasmina; Guerrero, Adrián; Mas-Machuca, Marta. "The real mission of the mission statement: A systematic review of the literature". Journal of Management & Organization. 24 (4). fevral 2018: 456–473. doi:10.1017/jmo.2017.82. hdl:2117/360203.
↑ Pearce, J. A.; David, Fred. "Corporate Mission Statements: The Bottom Line". The Academy of Management Executive. 1 (2). 1987: 109–115. JSTOR 4164734.
↑ Hull, Patrick. "Answer 4 Questions to Get a Great Mission Statement". Forbes. 10 yanvar 2013. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2015.
↑ "How to Write Your Mission Statement". Entrepreneur. 30 oktyabr 2003. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2015.

Vikilüğətdə mission statement mövzusuna dair məlumatlar var.

"Mission Statement Guidelines". NORC Blueprint: A Guide to Community Action. United Hospital Fund. 2015. 2 oktyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib.

[Gibson-1] Gibson, C. Kendrick; Newton, David J.; Cochran, Daniel S. An empirical investigation of the nature of hospital mission statements // Brown, Montague (redaktor). Health Care Management: Strategy, Structure, and Process. Health Care Management Review Series. Gaithersburg, MD: Aspen Publishers. 1992. 47–58. ISBN 978-0-8342-0299-3. OCLC 25281735. İstifadə tarixi: 13 aprel 2017 – Google Books vasitəsilə. A frequently quoted definition of a mission statement is that it 'is a broadly defined but enduring statement of purpose that distinguishes the organization from others of its type and identifies the scope of its operations in product (service) and market terms.'

[2] ssion - Etymology, origin and meaning // Etymonline. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2022.

[SexLies-3] Bart, Christopher K. "Sex, Lies, and Mission Statements". Business Horizons. 40 (6). noyabr–dekabr 1997: 9–18. doi:10.1016/S0007-6813(97)90062-8. SSRN 716542.

[4] Bart, Christopher K. "Sex, Lies and Mission Statements". Business Horizons. 40 (6). noyabr–dekabr 1997: 9–18. doi:10.1016/S0007-6813(97)90062-8.

[Hill-5] Hill, Charles; Jones, Gareth. Strategic Leadership: Managing the Strategy-Making Process for Competitive Advantage // Strategic Management: An Integrated Approach (8th). Mason, OH: South-Western Educational Publishing. 2008. səh. 11. ISBN 978-0-618-89469-7. OCLC 238715134 – Google Books vasitəsilə.

[6] Branson, Richard. "Richard Branson on Crafting Your Mission Statement". Entrepreneur. Entrepreneur Media, Inc. 22 iyul 2013. 23 oktyabr 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2015.

[7] Mourkogiannis, Nikos. Purpose : the starting point of great companies (1st). New York: Palgrave. 2006. ISBN 1-4039-7581-7. OCLC 70676637.

[8] Watkins, Michael D. "Demystifying Strategy: The What, Who, How, and Why". Harvard Business Review. HBR. 10 sentyabr 2007. İstifadə tarixi: 10 mart 2022.

[9] "[Definition and examples of religious mission statements]". Mission Statements. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2022.

[10] "Benefits of Vision and Mission Statements". Clearlogic Consulting Professionals. 2013. İstifadə tarixi: 1 noyabr 2015.

[11] Vozar, Roger. "How organizations benefit from having a clearly defined mission". Smart Business Magazine. Smart Business Network Inc. 1 iyun 2013. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2015.

[12] Alegre, Inés; Berbegal-Mirabent, Jasmina; Guerrero, Adrián; Mas-Machuca, Marta. "The real mission of the mission statement: A systematic review of the literature". Journal of Management & Organization. 24 (4). fevral 2018: 456–473. doi:10.1017/jmo.2017.82. hdl:2117/360203.

[13] Pearce, J. A.; David, Fred. "Corporate Mission Statements: The Bottom Line". The Academy of Management Executive. 1 (2). 1987: 109–115. JSTOR 4164734.

[14] Hull, Patrick. "Answer 4 Questions to Get a Great Mission Statement". Forbes. 10 yanvar 2013. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2015.

[15] "How to Write Your Mission Statement". Entrepreneur. 30 oktyabr 2003. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]