Bu məqalənin neytrallığı şübhə doğurur. |
Mirzə Bəylər (1837, Zod – 1919) — Göyçəli el şairi.[1]
| Mirzə Bəylər | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1837 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1919 |
 Mirzə Bəylər Vikimənbədə | |
El şairi Mirzə Bəylərin həyat və sənət yolunda atası Kazımın xüsusi rolu vardır. O, özü savadlı, tərəqqipərvər olduğu üçün oğlu Bəylərin təhsilinin qayğısına qalmış, oğlunun ərəb, fars, rus, fransız dillərində mükəmməl təhsil almasına nail olmuşdur. Doğma kəndi Zodda Axund Qafarın yanında 4 il ruhani məktəbində və təxminən 1870–1880-ci illərdə İrəvanda rus-tatar məktəbində, daha sonra Kəvərdə gimnaziyada təhsil almışdır. Çox dil bilməsinə və yaxşı xəttat olmasına görə el arasında ona "Mirzə Bəylər" — deyə müraciət edərmişlər. Qabiliyyəti, istedadı ilə məşhur olan Mirzə Bəylər uzun müddət İrəvan quberniyasının dəftərxanalarında, İqdırda təxminən 19 il general Koçelinin yanında tərcüməçi və katib, Irəvan quberniyasının Məzrə qəza məhkəməsində Boqoslovskinin katibi işləmiş, bundan sonra Türkiyəyə işə göndərilmişdir. Türkiyədə olarkən Məşhəd şəhərinə ziyarətə getdiyinə görə ona Məşədi Bəylər deyə müraciət edirmişlər.
M. Bəylər xidmət müddəti başa çatdıqdan sonra Zodda təsərrüfat işləri ilə məşğul olur, eyni zamanda kənddə iki su dəyirmanı inşa edib, camaatın ixtiyarına vermişdir. O, "Molla Nəsrəddin" jurnalının abunəçisi olmuş, şeirin, sənətin, sənətkarın qədrini bilmiş, Mirzə Ələkbər Sabir xəstə olarkən "Molla Nəsrəddin" yurnalı redaksiyasının ünvanına şairin müalicəsi üçün Hacı Əliş Ağa ilə birlikdə 20 manat qızıl pul göndərirlər. Mirzə Bəylər dövrünün aşıqlarından Dədə Ələsgər və Aşıq Hüseyn Şəmkirli ilə dostluq etmişdir. Mirzə Bəylərin dünyagörüşü, həyata baxışı, zamanın ağrı-acılarından baş çıxarması, dostluqda sədaqəti, çox dil bilməsi Aşıq Ələsgəri valeh etmiş, bir dost kimi onu xüsusi olaraq nəzmə çəkmiş, tarixiləşdirmişdir:
Mövc edən dərya tək moc verir təbi,
Məddahi-mövladı, budur səbəbi,
Firəngi, rusi, farsı, türkü, ərəbi –
Beş dilinnən var savadı Bəylərin.
Şair Mirzə Bəylər bu şeiri oxumuş, deyilənlərə görə yüksək qiymətləndirilmiş, özünün "Ələsgər" rədifli şeiri ilə Aşıq Ələsgərə öz ehtiram, təşəkkür, minnətdarlıq və tövsiyəsini bildirmişdir.
Mirzə Bəylərin bir ziyalı və el şairi kimi Göyçənin ictimai-mədəni həyatındakı təsiri sonrakı dövrlərdə də qabarıq şəkildə nəzərə çarpmaqdadır.
20–50-ci illərin yaradıcı və ifaçı aşıqları, eləcə də el şairləri onun şeirlərinə hörmət və ehtiramla yanaşmış, poetik məharətinin incəliklərindən yaradıcı şəkildə bəhrələnmişlər. Mirzə Bəylərin yaxın qohumlarından olan, Basarkeçərin Qaraqoyunlu kəndinin şair oğlu İbrahim Qurbanovun "Göyçə, səndən kimlər keçdi" poemasında verilmiş şeirlərdən bir neçəsi Mirzə Bəylərə məxsusdur.
- Ziyəddin Məhərrəmov, "İrəvanda məktəbdarlıq və maarifçilik", Bakı, Nurlan nəşriyyatı, 2010.
- "Sazlı-sözlü Göyçə (II kitab)" (PDF) (az.). Elm və təhsil. 2018. 2018-06-01 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2018-06-01.
- ↑ Ocaqquliyev, Həsən. Yadda qalan xatirələr (PDF) (az.). Bakı: "Elm və təhsil". 2016. 2017-11-08 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-11-08.