Mirzə Ətaullah İsfahani (fars. میرزا عطا الله اصفهانی) Səfəvilər dövlətinin əvvəllərində yüksək vəzifə tutmuş fars mənşəli dövlət xadimi. O, Təbriz bəylərbəyiliyi, Gəncə-Qarabağ bəylərbəyiliyi və Şirvanda vəzir olmuşdur.
| Mirzə Ətaullah İsfahani | |
|---|---|
Səfəvi vəziri | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | XVI əsrin əvvəlləri |
| Vəfat tarixi | 1560-cı ilin əvvəlləri |
İsfahanın Xuzani ailəsindən olan Ətaullah mənbələrrdə ilk dəfə 1524-cü ildə xatırlanır. Həmin il yeni taxta çıxmış şah I Təhmasib (1524–1576) onu Şirvanşah II Xəlilullahın sarayına fərman və şərəf libası aparmaqla vəzifələndirmişdi.[1] Xəlilullah həmin dövrdə Səfəvilərə tabe olan Şirvanda hökmranlıq edirdi. Ətaullah daha sonra Təbriz bəylərbəyiliyi, Gəncə-Qarabağ bəylərbəyiliyi və Şirvanda vəzir kimi xidmət etmişdir. 1548-ci ildə həmşəhərlisi Mirzə Salman Cəbəriyə şah Təhmasibin xidmətinə daxil olmaqda yardım etmişdir.[2]
1555-ci ildə şah Təhmasib paytaxtı Təbrizdən Qəzvinə köçürsə də, Ətaullah buna baxmayaraq Təbrizdə qalmağa üstünlük vermişdi. 1558-ci ildə isə Osmanlı şahzadəsi Şahzadə Bəyazidi İrəvandan Qəzvindəki şah sarayına müşayiət etmişdir.[1] Səfəvi saray tarixçisi İskəndər bəy Münşinin yazdığına görə, Ətaullahın idarəçilik fəaliyyəti o qədər nüfuzlu olmuşdur ki, “onların tətbiq etdiyi inzibati üsullar hələ də həmin vilayətlərdə qayda və nümunə olaraq qalır”.[1]
Ətaullah 1560-cı illərin əvvəlində vəfat etmişdir. Onun vəfatı münasibətilə şair Əbdi bəy Şirazi ona ithafən şeir yazmışdır.[1] Onun oğlu Mirzə Əhməd Xuzani də dövlət xidmətində çalışmış, nəvəsi Mirzə Şah Vəli İsfahani isə 1587-ci ildə qısa müddətə Səfəvi dövlətinin baş vəziri olmuşdur.
Mitchell, Colin P. The Practice of Politics in Safavid Iran: Power, Religion and Rhetoric (ingilis). I.B.Tauris. 2009. 1–304. ISBN 978-0857715883.
Mitchell, Colin Paul. JĀBERI // Encyclopaedia Iranica, Cild XIV, Buraxılış 3. 2007. 313–314.
New Perspectives on Safavid Iran: Empire and Society. Routledge. 2011. ISBN 978-0-4157-7462-8.
Meri, Josef W. Medieval Islamic Civilization: L-Z, index. Taylor & Francis. 2006. 1–878. ISBN 9780415966924.