Mikrobiom — Bakteriyalar, viruslar və göbələklərin insan bağırsağında formalaşdırdığı ekosistem. Müasir tədqiqatlar göstərir ki, bağırsaq mikrobiomu təkcə həzm sistemində deyil, eyni zamanda immunitet, metabolizma və hətta beyin funksiyalarında da mühüm rol oynayır.
Bağırsaq və beyin arasında bağırsaq-beyin oxu (gut-brain axis) adlanan kompleks bir əlaqə mövcuddur. Bu əlaqə əsasən üç əsas mexanizmlə işləyir:
1. Vaqus siniri: Vaqus siniri beyin və bağırsaq arasında birbaşa rabitə yaradır. Bağırsaqda yaşayan mikroorqanizmlər bu sinir vasitəsilə beyinlə siqnallar mübadiləsi aparırlar. Məsələn, Lactobacillus və Bifidobacterium bakteriyalarının stres və depresiyanı azaltmaqda rol oynadığı göstərilib.[1]
2. Kimyəvi maddələrin istehsalı: Bağırsaq bakteriyaları serotonin, dopamin, GABA kimi neyrotransmitterlər istehsal edə bilir. Serotoninin təxminən 90%-i bağırsaqda sintez olunur və onun azlığı depressiya və narahatlıq kimi problemlərlə əlaqələndirilir.
3. İmmunitet sistemi və iltihab: Bağırsaq bakteriyaları immunitet sisteminin fəaliyyətinə təsir edərək beyin üçün vacib olan iltihab əleyhinə və iltihab yaradan sitokinlər istehsal edir. Mikrobiom balansının pozulması (Disbioz) xroniki iltihaba səbəb ola bilər ki, bu da Alzheimer, Parkinson və digər nevroloji xəstəliklərlə əlaqələndirilir.[2]
- ↑ Sherwood L, Willey J, Woolverton C. Prescott's Microbiology (9th). New York: McGraw Hill. 2013. 713–721. ISBN 9780073402406. OCLC 886600661.
- ↑ Copeland CS. The World Within Us: Health and the Human Microbiome. Arxiv surəti 7 dekabr 2019 tarixindən Wayback Machine saytında Healthcare Journal of New Orleans, Sept-Oct 2017.