Melanj maddəsi

Melanj — raket yanacağlarıının oksidləşdirici komponentidir və son dərəcə ekoloji təhlükəli, yüksək aqressiv və toksiki kimyəvi maddədir.

Qatılaşdırılmış azot turşusunda həll olunmuş 22 % nitrat oksidindən ibarətdir, üzvi və yanan maddələrlə əlaqədə olaraq alışmağa və partlayışa gətirib çıxarır. Nitrat turşusunun və nitrat oksidinin raket mühərrikinin kommunikasıyasına, korroziyadan qorumaq məqsədilə yod və ftor tərkibli inhibitorlar əlavə olunur. Oksidləşdirici komponentin insan orqanizminə təsiri — dəriyə və selikli qişaya düşərsə ağır kimyəvi yanığa gətirib çıxarır, eləcə də nəfəs yollarına təsir etdikdə iltihabi proseslərə, hətta ciyərlərin toksiki şişkinliyinə də gətirib çıxara bilər.

Nitrat turşusunun əsasında oksidləşdirici komponentlər qiqroskopik və tərkibində 65% reaksiyaya qabilliyyətli oksigen olan yüksək təsirli zəhərli maddələrdir. Bu komponentlərin fiziki xassələri tərkiblərində nitrat oksidlərinin və suyun olması ilə təyin edilir. Əsas xassələri açıq sarıdan qonur rəngə qədər, sıxlığı 15,60C şəraitində 1,511–1,575q/sm3 — , qaynama temperaturu – 66–860C.

Hal-hazırda məlumdur ki, melanjin utilizasiyası 2 istiqamətdə aparılır:

• Ləğv etmə (yandırma yolu ilə) bu üsul iqdiqadi və ekoloji səbəblərdən sənaye miqyasda reallaşa bilməz
• Melanjin neytrallaşması üsulu ilə texniki təyinatlı məhsulun alınması

Melanjın utilizasiyası nəticəsində alınan, xalq təsərrufatı sahəsində istifadə oluna bilən məhsul , geniş və maraqlı perspektivlərə səbəb olur.

1. Мельников Н. Н., Новожилов К. В., Пылова Т. Н. Химические средства защиты растений. Справочник, М.1980, с.255–56
2. Pashkov, V. İ. Kuzmin, Yu. S. Filatov, S. G. Bogdanov. Утилизация некондиционных окислителей ракетного топлива. Журнал "Вестник Сибирского государственного фэрокосмического университета имени академика М. Ф. Решетнева" , 2012. , стр. 174–175.
3. Разработка исходных данных на проектирование установки по утилизации окислителя ракетного топлива (меланжа) путем переработки на минеральное удобрение. Производительностью 1 тона меланжа в час: отчет ГосНИИМИНДИП. Сумы, 2009.
4. Способ переробкiмеланiд-окисникid ракетного палива: Украiна № 67466. Заявл. 03.10.2003; опубл. 15.09.2005, Бюл. № 9.