Matinyon sazişi (1988)

Müqavilələrdə on illik inkişaf dövrü müəyyən edildi. Kanak icması üçün institusional və iqtisadi müddəalar yaradıldı. Yeni Kaledoniya hakimiyyəti bu müddət ərzində müstəqillik məsələsini qaldırmamağa razı oldu. Bu müqavilələr 1988-ci ildə Uvea adasında mağarada baş verən hadisədə girov götürən şəxslərə amnistiya nəzərdə tuturdu. Razılaşmalar həmçinin 4 jandarm və 19 müstəqillik fəalının ölümü ilə bağlı bütün məhkəmə proseslərini qadağan etməyi nəzərdə tuturdu. Matinyon sazişi 6 noyabr 1988-ci ildə keçirilən referendumda Fransa və Yeni Kaledoniyada seçicilər tərəfindən təsdiq edildi. Referendumda seçicilərə sual verildi: “Siz 1998-ci ildə Yeni Kaledoniya xalqının öz müqəddəratını təyinetmə hüququna səs verməsinə razısınızmı?”. Seçicilərin əksəriyyəti - 80%-i lehinə səs verib. Öz müqəddəratını təyinetmə referendumunda seçici fəallığı 37% olub, bülletenlərin 12%-i boş olub^[1]. 1998-ci il mayın 5-də Fransanın baş naziri Lionel Jospenin himayəsi ilə Numea sazişi imzalandı. Buraya suverenliyin 2018-ci ilə ötrülməsi daxil idi. Müqaviləyə əsasən, Fransanın nəzarəti altına olacaq müdafiə, təhlükəsizlik, məhkəmə və maliyyə ilə bağlı sahələr istisna olmaqla, ərazi tam muxtar olacaq. Razılaşma noyabrın 8-də Yeni Kaledoniyada keçirilən referendumda seçicilərin 72%-i tərəfindən bəyənilib^[2].