Mastodon — öz-özünə host edilən sosial şəbəkə xidmətlərini idarə etmək üçün azad və açıq mənbəli proqram təminatı.[a] O Twitter-ə bənzər mikrobloq xüsusiyyətlərinə malikdir. Hər birinin öz davranış kodeksi, istifadə şərtləri, məxfilik siyasəti və seçimləri və məzmunun moderasiyası siyasətləri mövcuddur və örnəklər və ya serverlər kimi tanınan çoxlu sayda müstəqil idarə olunan bəndlər tərəfindən təklif olunur.[4][5][6]
| Mastodon | |
|---|---|
_new_hue.svg) | |
| URL | joinmastodon.org |
| Tipi | azad və açıq mənbəli proqram, layihə |
| i | çoxdilli[d][1] |
| Proqramlaşdırma dili | Ruby on Rails[2], React[2], Node.js[2] |
| Açılma tarixi | 16 mart 2016[3] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hər bir istifadəçi istənilən digər serverdəki istifadəçilərlə problemsiz əlaqə saxlaya bilən xüsusi Mastodon serverinin üzvüdür. Bu istifadəçilərə qaydalarına üstünlük verdikləri serveri seçmək, lakin daha böyük federasiya edilmiş sosial şəbəkəyə girişi saxlamaq üçün çeviklik vermək məqsədi daşıyır. Mastodon Lemmy, Pixelfed, Friendica və PeerTube kimi Fediverse xidmətlər ansamblının bir hissəsinə çevrilən ActivityPub protokolu ilə yaradılıb.
Mastodon Yevgeni Roçko tərəfindən 2016-cı ilin oktyabrında Hacker News-da elan edilmişdir[7] və 2022-ci ildə İlon Maskın Twitter-i satın almasından sonra məşhurlaşmağa başlayıb.[8][9][10]
Layihə Almaniyanın qeyri-kommersiya təşkilatı Mastodon gGmbH tərəfindən idarə olunur.[11] Mastodonun tərtibatı kraudfandinqdir və kodu reklamı dəstəkləmir.
Mastodon serverləri W3C-nin 1.6 versiyasından bəri həyata keçirilən ActivityPub standartından istifadə edərək kommunikasiya qura bilən sosial şəbəkə proqram təminatı ilə işləyir.[12] Mastodon istifadəçisi buna görə də Fediverse-də ActivityPub-u dəstəkləyən istənilən digər serverdəki istifadəçilərlə əlaqə saxlaya bilər.
2.9.0 versiyasından etibarən Mastodon standart olaraq yeni istifadəçilər üçün tək sütunlu rejim təklif edir.[13] Qabaqcıl rejimdə Mastodon TweetDeck-in mikrobloq alətinə bənzəyir. İstifadəçilər başqalarının görməsi üçün "toots" adlanan qısa status mesajları göndərirlər.[14] Standart Mastodon nüsxəsində simvol limiti 500-dür. Bəzi nüsxələr daha uzun mesajları dəstəkləyir.[15][16]
İstifadəçilər vahid mərkəzləşdirilmiş veb-sayt və ya proqrama deyil, konkret Mastodon serverinə qoşulurlar. Serverlər şəbəkədə qovşaqlar kimi birləşdirilir və hər bir server öz qaydalarını, hesabları və digər serverlərə və digər serverlərdən mesaj paylaşıb-paylaşmayacağını idarə edə bilər. Bir çox server xüsusi marağa əsaslanan mövzuya aiddir. Serverlərin müəyyən bir bölgə, etnik mənsubiyyət və ya ölkə ətrafında qurulması da adi haldır.[17][18][19]
- ↑ Mastodon özü sosial şəbəkə deyil. Sadəcə ActivityPub protokolunun çoxsaylı proqram təminatından biridir. Ümumi istifadədə isə ona sosial şəbəkə deyilir.
- ↑ https://crowdin.com/project/mastodon.
- ↑ 1 2 3 README.
- ↑ Release v.0.1.0. 2016.
- ↑ Chan, Wilfred. "Mastodon gained 70,000 users after Musk's Twitter takeover. I joined them". The Guardian. 2 noyabr 2022. 3 noyabr 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 noyabr 2022.
- ↑ Farokhmanesh, Megan. "A beginner's guide to Mastodon, the hot new open-source Twitter clone". The Verge (ingilis). 7 aprel 2017. 21 oktyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 fevral 2021.
- ↑ Wong, Joon Ian. "How to use Mastodon, the Twitter alternative that's becoming super popular". Quartz (ingilis). 6 aprel 2017. 2 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 fevral 2021.
- ↑ "Show HN: A new decentralized microblogging platform". 5 oktyabr 2016. 7 noyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 oktyabr 2022.
- ↑ Perez, Sarah. "Decentralized social network Mastodon grows to 655K users in wake of Elon Musk's Twitter takeover". 3 noyabr 2022. 5 iyul 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 oktyabr 2023.
- ↑ "How to Join Mastodon? Be Patient and Kind". MSN (ingilis). 12 noyabr 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 noyabr 2022.
- ↑ "Confused by Twitter 'Replacement' Mastodon? Here's How to Get Started". CNET. 29 noyabr 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 oktyabr 2023.
- ↑ Knight, Will. "The Man Behind Mastodon Built It for This Moment". Wired (ingilis). ISSN 1059-1028. 8 mart 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 mart 2023.
- ↑ "Release 1.6.0". github.com. 14 iyul 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 oktyabr 2023.
- ↑ "Mastodon 2.9". Official Mastodon Blog (ingilis). 14 iyun 2019. 16 mart 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyun 2019.
- ↑ "Mastodon Has Officially Retired the 'Toot,' Its Version of the Tweet". Gizmodo (ingilis). 15 noyabr 2022. 16 noyabr 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 iyun 2023.
- ↑ "Twitter just doubled the character limit for tweets to 280". Theverge.com. 26 sentyabr 2017. 22 mart 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2018.
- ↑ "How To Get Started on Mastodon and Leave Twitter Behind". PCMAG (ingilis). 19 fevral 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 fevral 2021.
- ↑ Farokhmanesh, Megan. "A beginner's guide to Mastodon, the hot new open-source Twitter clone". The Verge. 7 aprel 2017. 21 oktyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 aprel 2017.
- ↑ "Ditt lokale sosiale nettverk — oslo.town". Mastodon hosted on oslo.town (ingilis). 10 mart 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 oktyabr 2020.
- ↑ "Tŵt Cymru | Toot Wales". Mastodon hosted on toot.wales (ingilis). 1 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 oktyabr 2020.
- joinmastodon.org — rəsmi saytı
- mastodon GitHub saytında