Manteuma

Manteuma — antik dövrdə trans halına düşən rahibələrin bu hal zamanı söylədikləri hikmətli sözlərə verilən addır.

Didimdəki Apollon məbədində olduğu kimi, qədim dövrün orakul mərkəzlərinə məsləhət almaq və ya gələcək barədə məlumat öyrənmək üçün müraciət edənlər olurdu. Bu zaman Pifiya (Pitia, Piti kimi də oxuna bilər) adlanan rahibələrin trans halında söylədikləri tam aydın olmayan sözlər məbəd rahibləri tərəfindən şərh edilir və nəticə ziyarətçilərə cavab kimi çatdırılırdı.

Lidiya kralı Krezində bu məqsədlə Didimdəki məbədə müraciət etdiyi bildirilir. Lakin ona verilən cavabı səhv şərh etməsi həm onun, həm də Lidiya mədəniyyətinin sonunu gətirmişdir. (Krezə verilən cavabda Halis çayını keçdikdə böyük bir zəfər qazanılacağı deyilirdi, amma bu zəfərin kimə aid olacağı göstərilməmişdi.) — “Halis çayını keçsən, böyük bir imperiya yıxılacaq.” Burada yıxılacaq imperiya Kirin rəhbərlik etdiyi farslar deyil, məhz Krezin rəhbərlik etdiyi Lidiya olmuşdur. Krezin qış gəldiyi üçün müharibənin başa çatdığını düşünüb geri çəkilməsi isə onun hazırlıqsız yaxalanmasına və məğlubiyyətinə səbəb olmuşdur.