Manqaliça — donuzlar fəsiləsindən olan Macarıstan donuz cinsi.
| Manqaliça | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
Manqaliça cinsi XIX əsrin ortalarında yaxınlıqdakı Rumıniyanın Salonta və Macarıstanın Bakoni cinslərinin Avropa vəhşi donuzu və Serbiyanın Sumadija cinsi ilə çarpazlaşdırılması nəticəsində yaradılmışdır. Manqaliça donuzu qalın, qıvrım tüklərə malikdir. Uzun tüklərə malik olan yeganə digər donuz cinsi İngiltərənin nəsli kəsilmiş Linkolnşir Kurli Cat donuzudur.[1]
Manqaliça adı Serb-xorvat dilindən götürülmüşdür və təxminən "rulon şəkilli" mənasını verir, bu da heyvanların yaxşı qidalandığını göstərir. Sarı Manqaliça növü, Avstriya-Macarıstan imperiyasında (1833) köhnə, möhkəm Macar donuzu növləri ilə Avropa vəhşi donuzu və Serbiya cinsinin çarpazlaşdırılması nəticəsində yaradılmışdır. Həmin il Serbiya knyazı Miloş Obrenoviç 12 donuz göndərdi. Knyazın Belqrad yaxınlığındakı Topçider fermasında yetişdirilən donuzlar Sirmian qara lassa cinsini yaratmaq üçün istifadə edilmişdir. Bu cins həmçinin qara Manqaliça kimi də tanınır.[2]
Manqaliça 1950-ci ilə qədər regionun ən məşhur donuz cinsi idi. O vaxtdan bəri uzaq məsafələrdən qida təchizatının və soyuducuların artması ilə Manqaliça populyarlığı və sayı azalmağa başladı. 1991-ci ildə Macarıstanda 200-dən az Manqaliça qalmışdı. İspan şirkəti Monte Nevado Manqaliça yetişdirmə və bərpasına başladı və 2016-cı ildə Macarıstanın Orta Xaçı ilə təltif edildi. Hazırda Manqaliça yetişdirmək məşhur bir hobbiyə çevrilib. Macarıstanda 7.000-dən çox Manqaliça ana donuzu hər il təxminən 60.000 donuz balası verir.[3])
Manqaliça donuzu qışa dözümlüdür. O, çox az yağsız ət istehsal edir, buna görə də tədricən müasir ev donuzu cinsləri ilə əvəz olunub. Adətən vəhşi otlaqla qidalanır, fermada yetişdirilən kartof və balqabaqla tamamlanır. Bu donuzdan əsas məhsul sosiskadır, adətən donuzun onikibarmaq bağırsağına doldurulur. Ət duz, istiot, şirin qırmızı bibər və digər ədviyyatlarla zövqləndirilir. Sonra turşu tərəvəzlərlə birlikdə dilimlər halında yeyilir. Donuz əti həmçində turşu kələm, kartof və doldurulmuş bibərlə birlikdə qaynadılmış şəkildə də servis edilir. Fermerlər həmçinin tüstülənmiş ət məhsulları da istehsal edirlər. Təzə ətin dadı güclü və şirəlidir; bala donuzlar təzə ətin yaxşı keyfiyyətlərinə görə daha çox üstünlük verilir. Ət istehsalı üçün kəsim çəkisi adətən 12 aydan sonra əldə edilir.[4][5][4]
Manqaliça ətini Macarıstanda asanlıqla tapmaq olar, çünki Macarıstan fermerləri hər il təxminən 60.000 baş donuz istehsal edirlər.
-
-
-
-
-
Manqaliçanın əti
- ↑ Kohl, Wilhelm; Toth, Peter. The Mangalitsa Pig: Royalty is Coming to America. United States: Book Publishing Hungary. 2014. ISBN 978-6155417047.
- ↑ "That'll Do Pig: The Marvelous Rise of Mangalica" (ingilis). tastehungary.com. 9 sentyabr 2018.
- ↑ "Interessensgemeinschaft der Wollschweinzüchter Österreichs" (alman). home.tele2.at. 7 aprel 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 Dr. Radnóczi László. "The Hungarian Mangalica". agroservice.hu. 10 fevral 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ J. Slatinac, "Zbog mangulice u Zasavicu", Politika (serb)
- Институт Листа: Мангалица — милая шерстяная свинка из Венгрии
- Sanders, Michael S. "Старая порода венгерской свиньи возвращается в фаворе»" (HTML). www.nytimes.com (ingilis). The New York Times. 1 aprel 2009. İstifadə tarixi: 10 oktyabr 2019.
- "Кудрявые свиньи. Мангалица". www.curlypig.co.uk (ingilis). 5.9.2009. 2011-03-09 tarixində orijinalından (HTML) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-10.
- "Племенные животные в США" (HTML). www.mangalitsawoolypigs.com (ingilis). İstifadə tarixi: 10 oktyabr 2019.
- Dr. Radnóczi László. "«The Hungarian Mangalica»" (ingilis). 9 yanvar 2003. 23 iyun 2008 tarixində orijinalından (HTML) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2019.