Maliyyə menecmenti
Maliyyə menecmenti — seçilmiş ümumi strategiya çərçivəsində idarəetmə subyektlərinin meyarlarına və üstünlüklərinə uyğun olaraq riskləri optimallaşdırmaq üçün təşkilatın pul vəsaitlərinin hərəkətinin idarə edilməsi sistemi[1].
Təşkilatın resurslarının formalaşması, istifadəsi və tənzimlənməsi ilə əlaqəli olan pul münasibətləri mövzusu. Maliyyə menecmenti maliyyə resurslarının hərəkəti prosesində təsərrüfat subyektləri arasında yaranan maliyyə resurslarının və maliyyə münasibətlərinin hərəkətini idarə etməyə yönəldilmişdir. Bu hərəkətləri və münasibətləri necə məharətlə idarə etmək məsələsi maliyyə idarəetməsinin məzmununu təşkil edir. Maliyyə menecmenti maliyyə idarəetməsinin məqsədinin işlənib hazırlanması və məqsədə çatmaq üçün maliyyə mexanizminin üsul və rıçaqlarından istifadə etməklə maliyyəyə təsirin həyata keçirilməsi prosesidir[2]. Effektiv üsullardan biri maliyyə idarəçiliyində zəif cəhətləri tez müəyyən etməyə imkan verən Haskell testinin istifadəsidir.
Təşkilatlarda maliyyə menecmenti bir çox cəhətdən mühasibat uçotuna bənzəyir. Lakin mühasibat uçotu artıq başa çatdırılmış əməliyyatların uçotu ilə əlaqədardır (və buna görə də “tarixi” maliyyə məlumatlarının uçotu).
Maliyyə menecmenti həm strategiya, həm də idarəetmə taktikasını götürdüyü idarəetmə elminin, idarəetmənin çoxsaylı sahələrindən biridir. Bu vəziyyətdə strategiya məqsədə çatmaq üçün vəsaitlərdən istifadənin ümumi istiqamətinə və metoduna aiddir. Bu üsul qərarların qəbulu üçün müəyyən qaydalar və məhdudiyyətlər toplusuna uyğundur. Strategiya bütün digər variantlardan imtina edərək, qəbul edilmiş strategiyaya zidd olmayan həllər üzərində cəmləşməyə imkan verir. Məqsədə çatdıqdan sonra ona nail olmaq üçün istiqamət və vasitə kimi strategiya öz mövcudluğunu dayandırır. Yeni məqsədlər yeni strategiyanın işlənib hazırlanması vəzifəsini qoyur. Taktika konkret şəraitdə məqsədə çatmaq üçün xüsusi üsul və üsullardır. İdarəetmə taktikasının vəzifəsi verilmiş iqtisadi şəraitdə optimal həll yolu və ən uyğun idarəetmə üsul və üsullarını seçməkdir[3].
Maliyyə idarəetməsinin məqsədi rasional maliyyə siyasətinin köməyi ilə mənfəəti, müəssisənin rifahını maksimuma çatdırmaqdır. Maliyyə menecmentinin vəzifələri[4]:
- Maliyyə resurslarından ən səmərəli istifadənin təmin edilməsi.
- Pul vəsaitlərinin hərəkətinin optimallaşdırılması.
- Xərclərin optimallaşdırılması.
- Müəssisədə maliyyə riskinin minimuma endirilməsinin təmin edilməsi.
- Müəssisənin potensial maliyyə imkanlarının qiymətləndirilməsi.
- Müəssisənin gəlirliliyinin təmin edilməsi.
- Böhran əleyhinə idarəetmə sahəsində vəzifələr.
- Müəssisənin cari maliyyə sabitliyinin təmin edilməsi.
Maliyyə idarəetməsinin əsas prinsipləri bunlardır:
- Müəssisənin maliyyə müstəqilliyi.
- Özünü maliyyələşdirən müəssisə.
- Müəssisənin maddi marağı.
- Maddi məsuliyyət.
- Risklərin maliyyə ehtiyatları ilə təmin edilməsi.
Maliyyə axınlarının idarə edilməsi müxtəlif üsullardan istifadə etməklə həyata keçirilir. Maliyyə idarəetməsinin bütün üsullarının ümumi məzmunu maliyyə münasibətlərinin maliyyə resurslarının həcminə təsiridir. Maliyyə resurslarının və kapitalın hərəkətini idarə etmə üsullarına aşağıdakılar daxildir[5]:
- hesablaşma sistemləri və onların formaları;
- kreditləşmə və onun formaları;
- depozitlər və depozitlər (o cümlədən qiymətli metallarda və xaricdə);
- valyuta əməliyyatları;
- sığorta (hedcinq daxil olmaqla);
- ipoteka əməliyyatları;
- köçürmə;
- etibar əməliyyatları;
- cari icarə;
- lizinq;
- selenq;
- köçürmə;
- françayzinq;
- Mühasibat uçotu.
Müxtəlif maliyyə idarəetmə strategiyaları var[6]:
- Kelli meyarı
- Millerin maliyyə idarəçiliyi
- Martinqeyl
- Oskar Qraynd
- ↑ "Howard & Opton, Business Finance and Financial Management". UpFina. 2017-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-04.
- ↑ Financial Managers Arxivləşdirilib 2023-03-13 at the Wayback Machine, Bureau of Labor Statistics
- ↑ "Financial Management". Kaplan Financial. 2023-02-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-13.
- ↑ Budget Analysts Arxivləşdirilib 2020-11-09 at the Wayback Machine, Bureau of Labor Statistics
- ↑ "What are fixed assets? | The e-conomic Accounting Glossary". www.e-conomic.co.uk. 2014-09-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-04.
- ↑ Nobanee, Haitham; Abraham, Jaya. "Current assets management of small enterprises". Journal of Economic Studie. 2015.
- Беннинга Ш. Финансовое моделирование с использованием Excel. М.: Вильямс. 2006 [Financial Modeling]. 592. ISBN 0-262-02482-9.
- Берман К., Джо Найт, Джон Кейз. Финансы для нефинансовых менеджеров: как понимать цифры финансовых отчётов. М.: Вильямс. 2006 [Financial Intelligence: A Manager's Guide to Knowing What the Numbers Really Mean]. 256. ISBN 1-59139-764-2.
- Ван Хорн Дж. С., Вахович Джон М. Основы финансового менеджмента (12-е изд). М.: Вильямс. 2007 [Fundamentals of Financial Management]. 1232. ISBN 0-273-68598-8.
- Добровольский Е. Ю., Карабанов Б. М., Боровков П. С., Глухов Е. В., Бреслав Е. П. Бюджетирование: шаг за шагом. СПб.: Питер. 2009. 448. ISBN 978-5-469-00712-8.
- Савёнок В. Личные финансы. Самоучитель. СПб: Питер. 2008. 432. ISBN 978-5-91180-968-3.
- Солодкина М. М. Финансовая наука // Всемирная история экономической мысли: В 6 томах. I. От зарождения экономической мысли до первых теоретических систем политической жизни (20000 nüs.). М: Мысль. Гл. ред. В. Н. Черковец. 1987. 494–502. ISBN 5-244-00038-1.
- Федосеев А. В., Карабанов Б. М., Добровольский Е. Ю., Боровков П. С. Бизнес в шоколаде. Как делать долги, тратить деньги, ни за что не отвечать, отлично жить и иметь успешный бизнес. СПб.: Питер. 2010. 480. ISBN 978-5-49807-591-4.
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.