Macarıstan Respublikası (mac. Magyar Köztársaság)[1][2] — 1919-cu ilin avqustundan 1920-ci ilin martınadək mövcud olmuş qısaömürlü dövlət qurumu. Bu dövr, Birinci Dünya müharibəsindən sonra Avstriya-Macarıstan imperiyasının dağılması və Macarıstanda siyasi sabitliyin pozulması nəticəsində formalaşmış mürəkkəb keçid mərhələsində baş verib.[3] Respublikadan əvvəl Macarıstan Sovet Respublikası, ondan sonra isə Macarıstan krallığı (1920–1946) yaranmışdır.[4]
| Tarixi dövlət | |||||
| Macarıstan Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
|||||
| Macarıstan himni | |||||
 |
|||||
|
|
|||||
| Paytaxt | Budapeşt | ||||
| Dil | Macar dili | ||||
| Din | Kalvinizm, lüteranlıq, şərqi ortodoks xristianlıq, Şərqi Katolik Kilsələri, İudaizm | ||||
| Ərazisi |
|
||||
| Əhalisi |
|
||||
| İdarəetmə forması | respublika | ||||
.svg)
.svg)
1918-ci ilin noyabrında Avstriya-Macarıstan imperiyasının süqutundan sonra Macarıstanda ilk müstəqil dövlət — Macarıstan Xalq Respublikası elan olundu.[5] 1919-cu ilin martında isə kommunistlərin hakimiyyətə gəlməsi ilə Macarıstan Sovet Respublikası quruldu.[6] Lakin bu quruluş cəmi 133 gün davam etdi və avqustda süqut etdi. 1919-cu ilin avqustun 1-də Macarıstan Sovet Respublikasının süqutundan sonra sosial-demokrat və mülayim sol qüvvələr hakimiyyəti ələ aldı və Macarıstan Respublikası elan olundu. Yeni hökumət Avropadakı müttəfiq dövlətlərin dəstəyi ilə ölkədə sabitlik yaratmağa çalışdı.[7][8][9] Yeni respublikanın rəhbəri sosial-demokrat Dyula Peydl oldu. Onun hökuməti əvvəlki sovet rejiminin sərt tədbirlərini ləğv etdi[10] və liberal islahatlara başladı.[11] Lakin hökumət zəif idi və yalnız bir neçə gün hakimiyyətdə qala bildi. Avqustun 6-da əksinqilabi qüvvələrin dəstəyi ilə İştvan Fridrix rəhbərliyində yeni hökumət quruldu. Hökumət tezliklə monarxiya tərəfdarlarının təsiri altına düşdü. 1920-ci ilin martında Macarıstanda formal olaraq monarxiya bərpa olundu, lakin taxt boş qaldı. Bu hadisə regentlik dövrü adlandırıldı və ölkəyə admiral Mikloş Horti rəhbərlik etməyə başladı. Bununla da Macarıstan Respublikası dövrü başa çatdı və Macarıstan krallığı (1920–1946) quruldu.[12]
Macarıstan Respublikasının (1919–1920) mövcudluğu qısa sürsə də, ölkənin siyasi keçid dövründə mühüm rol oynadı. Bu dövr, Macarıstanda kommunizm və demokratiya arasında mübarizənin simvolu, eləcə də Birinci Dünya müharibəsindən sonrakı siyasi boşluğun nəticəsi kimi qiymətləndirilir.
- ↑ "Minisztertanácsi jegyzőkönyvek: 1919. augusztus 8" (macar). DigitArchiv. səh. 10. İstifadə tarixi: 5 February 2012.
- ↑ "Minisztertanácsi jegyzőkönyvek: 1919. augusztus 16" (macar). DigitArchiv. səh. 12. İstifadə tarixi: 5 February 2012.
- ↑ Romsics, Ignác. Magyarország története a XX. században (macar). Budapest: Osiris Kiadó. 2004. səh. 136. ISBN 963-389-590-1.
- ↑ Dr. Térfy, Gyula, redaktor1920. évi I. törvénycikk az alkotmányosság helyreállításáról és az állami főhatalom gyakorlásának ideiglenes rendezéséről. // Magyar törvénytár (Corpus Juris Hungarici): 1920. évi törvénycikkek (macar). Budapest: Révai Testvérek Irodalmi Intézet Részvénytársaság. 1921. səh. 3.
- ↑ Kollega Tarsoly, István, redaktorMagyarország // Révai nagy lexikona (macar). 20. Budapest: Hasonmás Kiadó. 1995. 595–597. ISBN 963-8318-70-8.
- ↑ "Hungary Between The Wars". A History of Modern Hungary: 1867-1994.
- ↑ Romsics, Ignác. Magyarország története a XX. században (macar). Budapest: Osiris Kiadó. 2004. səh. 133. ISBN 963-389-590-1.
- ↑ S. Balogh, Eva. "Power Struggle in Hungary: Analysis in Post-war Domestic Politics August-November 1919" (PDF). Canadian-American Review of Hungarian Studies. 4 (1). Spring 1977: 7.
- ↑ Bekény, István, redaktorA Horthy-korszak // Magyarország a XX. században: Politika és társadalom, hadtörténet, jogalkotás (macar). 1. Szekszárd: Babits Kiadó. 1996. səh. 49. ISBN 963-9015-08-3.
- ↑ Pölöskei, Ferenc; Gergely, Jenő; Izsák, Lajos. Magyarország története 1918–1990 (macar). Budapest: Korona Kiadó. 1995. 32–33. ISBN 963-8153-55-5.
- ↑ S. Balogh, Eva. "Power Struggle in Hungary: Analysis in Post-war Domestic Politics August-November 1919" (PDF). Canadian-American Review of Hungarian Studies. 4 (1). Spring 1977: 6.
- ↑ "Die amtliche Meldung über den Rücktritt" (alman). Neue Freie Presse, Morgenblatt. 1919-08-24. səh. 2.
