Məsumə "Məsih" Əlinejad[1][2] (fars. مسیح علینژاد; 11 sentyabr 1976) — ABŞ-də sürgündə yaşayan İran jurnalisti, yazıçısı və qadın hüquqları müdafiəçisi. "My Stealthy Freedoms", "Men In Hijab"[3] və "White Wednesdays"[4] kimi onlayn hərəkatların təsisçisidir. Keçmiş müsəlmandır, islamın tənqidçisidir. O, İran hakimiyyətini, xüsusilə də İranda qadın hüquqları ilə bağlı siyasətini tənqid etməsi ilə tanınır.
| Məsih Əlinejad | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum tarixi | 11 sentyabr 1976 (48 yaş) |
| Fəaliyyəti | jurnalist, bloger[d], yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 2001-ci ildən |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məsih Əlinejad 11 sentyabr 1976-cı ildə İranın Mazandaran ostanında, Babül şəhərinin cənub-qərbində yerləşən Kemikela kəndində anadan olmuşdur. Milliyyətcə mazandaranlıdır. Gənclik illərində siyasi fəallıqla məşğul olmuşdur. 1994-cü ildə hökuməti tənqid edən vərəqələr hazırladığına görə həbs edilmişdir.[5]
2001-ci ildə Tehranda gündəlik "Həmbastegi" qəzetində jurnalist kimi fəaliyyətə başlamış, daha sonra "Iranian Labour News Agency" (ILNA) xəbər agentliyində çalışmışdır. Həmçinin "Şərq", "Bahar", "Vağaye-İttifaqiyə", "Ham-Mihan" qəzetlərində və İran Milli Etimad Partiyasının qəzetində məqalələr dərc etdirmişdir. 6-cı və 7-ci çağırış İran Məclisində parlament müxbiri kimi fəaliyyət göstərmişdir. 2005-ci ildə yazdığı məqalədə hökuməti tənqid edərək, nazirlərin maaşlarının azaldıldığı iddiasına baxmayaraq, onların müxtəlif bəhanələrlə böyük mükafatlar aldıqlarını qeyd etmişdir. Bu məqalə qalmaqala səbəb olmuş və onun Məclisdəki akkreditasiyası ləğv edilmişdir.[5] 2008-ci ildə Milli Etimad Partiyasının qəzetində prezident Mahmud Əhmədinejadın tərəfdarlarını aclıqdan öyrədilmiş delfinlərə bənzədən məqalə yazmışdır və bu, qalmaqal yaratmışdır. Partiyanın lideri Mehdi Kərrubi məqaləyə görə üzr istəmişdir.[6]
2009-cu ilin yayında ABŞ-yə gedərək prezident Barak Obama ilə müsahibə almaq istəmiş, lakin bu tələbi rədd edilmişdir. ABŞ-də olan zaman İran hökumətinə qarşı etirazlarda iştirak etmiş və San-Fransiskoda çıxış etmişdir. O, "Amerikanın Səsi"nə müsahibə vermişdir. Oksfordda yerləşən Oksford Bruks İctimai Universitetini bitirmiş və "Kommunikasiya tədqiqatları" ixtisası üzrə dərəcə almışdır.[7][8]
2016-cı ildə İrkutskdan olan amerikalı şahmatçı, ABŞ çempionatının gümüş mükafatçısı Nazi Paikidze 2017-ci ildə Tehranda keçirilən qadınlar arasında dünya şahmat çempionatında iştirakdan imtina etmişdir. Məsih Əlinejad Nazi Paikidzeyə dəstək vermiş və çempionatı boykot etmək kampaniyasına başlamışdır. Çempionatdan keçmiş dünya çempionu ukraynalı Mariya Muzıçuk və reytinqdə dördüncü olan hindistanlı Hampi Koneru da imtina etmişdir.[9]
4 fevral 2019-cu ildə Məsih Əlinejad ABŞ-nin dövlət katibi Mayk Pompeo ilə görüşmüşdür. Görüş 35 dəqiqə davam etmiş və Pompeo Əlinejada İranda qadınların hüquqlarını müdafiə etməkdəki cəsarətinə və davamlı səylərinə görə təşəkkür etmişdir.[10] Əlinejad üç mövzuda vurğu etmişdir. Birincisi, "Bir çox iranlı İslam Respublikasına son qoyulmasını istəyir. Müxalifətin səsi eşidilməlidir". İkinci olaraq, "beynəlxalq ictimaiyyət rejimin 40 illik insan haqları pozuntularına diqqət yetirməlidir"!və üçüncüsü, "Tramp administrasiyasının səyahət qadağası rejimə yox, insan haqları fəallarına və tələbələrə zərər vurur".[10]
Əlinejad hicaba qarşı olmadığını bildirmişdir, lakin o, hesab edir ki, bu, şəxsi seçim məsələsidir. İranda hicabsız ictimaiyyət qarşısına çıxan qadınlar həbs olunmaq, saxlanılmaq və cərimə olunmaq təhlükəsi ilə üzləşirlər.[11] Buna baxmayaraq, 2019-cu ilin martında Əlinejad Yeni Zelandiyanın baş naziri Casinda Ardernni Kraystçerç məscidlərdə baş tutmuş atışmadan sonra müsəlmanlara dəstək olaraq hicab taxdığına görə tənqid etmişdir. Əlinejad bunun qadınların sıxışdırılmasının simvolu olduğunu qeyd etmişdir.[12][13]
O, fars dilində dörd kitab nəşr etdirmişdir. 2018-ci ildə ingilis dilində "The Wind in my Hair" adlı kitabı nəşr etmiş, burada İranda böyümə təcrübəsindən bəhs etmişdir.[14]
Əlinejad ABŞ-nin Qlobal Media Agentliyində çalışır. "Amerikanın Səsi"nin fars xidmətinin aparıcısı və prodüseri, "Azadlıq Radiosu"nun fars xidmətinin müxbiri, fars dilində yayımlanan "Manoto" telekanalının sərbəst əməkdaşı və "IranWire" jurnalının yazıçısı-redaktorudur.[15]
O, Cenevrə İnsan Hüquqları və Demokratiya Sammitinin Qadın Hüquqları mükafatı,[16] Mehdi Semsar Fondunun Omid Jurnalistika mükafatı və Beynəlxalq Yayım Assosiasiyasının "Yüksək Təqdir" AIB Media Mükəmməllik mükafatı ilə təltif edilmişdir.
"Time" jurnalı 2023-cü ildə daha bərabər dünya yaratmaq üçün çalışan 12 qadının siyahısını dərc etdi və bu siyahıya Məsih Əlinejad da daxil edilmişdir.[17][18]
- ↑ "Sabiq şahzadə İran rejiminə qarşı - Qərb Reza Pəhləviyə etimad edir?.. - TƏHLİL". Modern.az.
- ↑ "Məsih Əlinejad: "Mən jurnalistəm, mənim silahım mənim səsimdir"". Voice of America. 13 avq 2022.
- ↑ "Иранские мужчины в поддержку прав женщин фотографируются в хиджабах". NEWSru.com. 2016-08-03. 2021-06-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-14.
- ↑ "Amnesty International: правозащитниц в Иране заставляют отказаться от борьбы за права женщин". Реальное время. 2019-07-19. 2020-02-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-14.
- ↑ 1 2 "Masih Alinejad | New Internationalist". newint.org. 1 noy 2007.
- ↑ Siamdoust, Nahid. "'Jesus' vs. Ahmadinejad". TIME. 7 may 2008.
- ↑ "Masih Alinejad | Striving For Human Rights in Iran".
- ↑ "Brookes student speaks on BBC World Service | News". hss.brookes.ac.uk.
- ↑ Орехов, Иван. "В Тегеране стартовал женский ЧМ по шахматам". Газета.Ru. 2017-02-12. 2020-10-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-14.
- ↑ 1 2 "Pompeo Tells Iranian Rights Activist Of U.S. Support". Radio Free Europe / Radio Liberty. 5 fev 2019.
- ↑ Dehghan, Saeed Kamali. "Iranian women post pictures of themselves without hijabs on Facebook". 12 may 2014 – The Guardian vasitəsilə.
- ↑ "Iranian women threw off the hijab - what happened next?". 18 may 2018 – www.bbc.com vasitəsilə.
- ↑ https://www.reuters.com/article/us-newzealand-shootout-headscarves-idUSKCN1R71Q9
- ↑ Moorhead, Joanna. "The wind in my hair: one Iranian woman's courageous struggle against being forced to wear the hijab". 2 iyn 2018 – The Guardian vasitəsilə.
- ↑ "USAGM". USAGM.
- ↑ Dehghan, Saeed Kamali. "Iranian woman wins rights award for hijab campaign". 24 fev 2015 – The Guardian vasitəsilə.
- ↑ "Women of the Year" (ingilis). Time. 2023-03-02. 2022-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-31.
- ↑ "Бланшетт, Бриджес, Бассетт. Журнал Time назвал женщин года — 2023". РБК. 2023-03-02. 2023-10-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-31.