Məryəm xanım Abbasqulu bəy qızı Zöhrabbəyova (az.Məryəm xanım Abbasqulu bəy qızı Zöhrabbəyova; 26 dekabr 1930, Şuşa, DQMV) — jurnalist, reporter, Azərbaycan Radiosunda ilk qadın redaktor, Azərbaycan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi.
| Məryəm xanım Zöhrabbəyova | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Təhsili | Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsi |
| Fəaliyyəti | jurnalist, reporter |
| Mükafatları |
 |
Məryəm xanım 1930-cu ildə Şuşa şəhərində tacir Abbasqulu bəyin ailəsində anadan olub.[1][2] Şuşanın məşhur Zöhrabbəyovlar nəslindəndir. Keçən əsrin 30-cu illərində "Qolçamaq" damğası ilə onları çox incidiblər.[1] Ev-eşiklərini talan ediblər, hətta 1940-ci ildə Şuşadaki evlərini qoyub əvvəlcədən Ağdama sonra isə Bakıya köçməyə məcbur olublar və nəsil soyadındakı bəy sözündən imtina ediblər.[3][4][5][6]
Məryəm xanım məktəbdə oxumaqa Şuşada başlayıb, ailəsi Bakıya köçəndən sonra təhsilini Bakının 7 nömrəli orta məktəbində davam edib.[1][4]
Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) jurnalistika şöbəsinə daxil olur və 1954-cü ildə oranı bitirib bakalavr dərəcəsini alır.[3][4][6]
1954-cü ilin avqust ayında Azərbaycan Radiosuna (indiki "Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti) işə qəbul olunur. Təyinatını və dəvəti şəxsən Nəsir İmanquliyev vermişdir. Gənc jurnalist radionun "Sənaye verilişləri" şöbəsində işə başladı. "Sənaye müəssisələrinin kəndə köməyi" silsiləsindən xəbərləri, sonralar isə süjetləri və bütöv verilişləri hazırlayıb. "Leytenant Şmidt" adına zavodun hamilik etdiyi müəssisədən hazırladığı veriliş və ümumiyyətlə Məryəm xanımın iş üsulu rəhbərlik tərəfindən daimi dəstəklənir. O, vaxtlar radioda qadın redaktor yox idi, redaktor vəzifəsi açılır və belə Məryəm xanım Azərbaycan Radiosunda ilk qadın redaktor, ilk qadın reporter olur.[3]
2-3 il sənayə şöbəsində çalışdıqdan sonra onu kənd təsərrüfatı şöbəsində keçirirlər. Məryəm xanımın həmin dövrdəki işi haqqında yazıçı Bayram Bayramov (o vaxtlar ədəbi dram redaksiyasını böyük redaktoru idi) "Müxbir qız" adlı sənədli filmi bəhs edir.
Daha sonra Məryəm xanım İctimai-siyasi verilişlərin redaksiyasına da şöbə müdirü təyin olunur.[7]"Ana" radio-jurnalı, "Həmkarla təşkilatı və həyatı", "İqtisadçılar dəyirmi masa arxasında", "İqtisadiyyat və həyat", "Şəhər təsərrüfatı və qayğılar, problemlər", "Müəssisə, mağaza və alıcı", "Bizim reyd" və s., verilişlərini hazırlayıb.
Təkcə bir faktı qeyd etmək lazımdır ki, o "Sağlamlıq" radio-jurnalının 30 il müddətində 15 minə yaxın nömrəsini hazırlamışdı. Məryəm xanımın hazırladığı "Ana" radio jurnalı ən populyar, dəyərli verilişlərdən sayılırdı. Verilişin məsləhətçisi məşhur yazıçı Əzizə Cəfərzadə, diktoru isə Aydın Qaradağlı olub.[7] Bu verilişdə respublikanın bütün bölgələrində yaşayan anaların, qadınların, qızların çalışdıqları sahələrdə qazandıqları uğurlardan, arzu və istəklərindən, Azərbaycan qadınlarına xas olan mənəvi dəyərlərdən söhbət açılardı.
Bir sıra ictimai işlərdə çalışan Məryam xanım 20 il Radio Həmkarlar Təşkilatına başçılıq edib və Komitə Qadınlar Təşkilatının ilk sədri olub.
Azərbaycan Radiosunda 56 il müddətində çalışan Məryəm xanım bir çox fəxri fərmanlar, mükafatlar, Azərbaycan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi adını qazanıb.
- Həyat yoldaşı Səfər Məmmədov (27.08.1925–14.04.1983)
- Övladları: Fərəh (09.07.1965), Mehin (09.01.1967)
- Atası — tacir Abbasqulu bəy (1868–1950) dövləti, xeyirxahlığı, əliaçqlığı ilə Qarabağda kifayət qədər məşhur idi, Mir Mehdi Xəzaninin nəvəsi olub.[2][3][7]
- Ənvər Çingizoğlu, Zöhrabbəyovlar, "Soy" dərgisi, 3 (11), Bakı, 2008. səh.3–15.
- Ənvər Çingizoğlu, Abbasqulu bəy Zöhrabbəyov: bəylikdən bəzirganlığa. Avropada "Azərbaycanın Dostları" Cəmiyyəti və "Xudafərin" (www.xudaferin.eu) dərgisi. NIP:8251568794 PEGON:030287745
- ↑ 1 2 3 #Beləbeləİşlər #Azərbaycan #Trend. "Şuşadakı Zöhrabbəyovların evinin tarixi". Dec 2, 2022. İstifadə tarixi: Dec 2, 2022.
- ↑ 1 2 1newsTV Online. "Bəy qızının Şuşa xatirələri". Youtube.com. Feb 26, 2021. İstifadə tarixi: Feb 26, 2021.
- ↑ 1 2 3 4 AZTV Xəbər. "İlk qadın reportyorumuz Şuşada: Məryəm Zöhrabova göz yaşları tökdü - REPORTAJ". Youtube.com. Mar 2, 2022 #AZTV #AzərbaycanTeleviziyası. İstifadə tarixi: Mar 2, 2022.
- ↑ 1 2 3 "Şuşadakı 81 illik sirr, dağılan tifaq, bəy qızının inadı - Lent.az-da ROMAN KİMİ YAZI - I HİSSƏ". www.lent.az — 21 yanvar 2021.
- ↑ "Bəy qızının bir əsrlik inadı: "Şuşaya gedə bilməzdim..." – Lent.az-dan ROMAN KİMİ YAZI – II HİSSƏ". www.lent.az — 22 yanvar 2021.
- ↑ 1 2 3 "Воспоминания дочери бека: «Я помню наш дом в Шуше вплоть до последнего камня…»". www.Неделя. — 2021. — 19 ноября. — С.19.
- ↑ 1 2 3 ""Çox böyük qayğı göstərdiyimiz şəxslər kişilik, ləyaqət sınağından çıxa bilmədi"". www.herbiand.az — 04-12-2024.
- ↑ "Azərbaycan Respublikasının televiziya və radio işçilərinə fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 04 noyabr 2006-ci il tarixli, 1766 saylı Sərəncamı". e-qanun.az (az.). e-qanun.az. 04 noyabr 2006-ci il. 2022-01-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-10.