Mədəni üzüm

Mədəni üzüm
Mədəni üzüm
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Üzümçiçəklilər Fəsilə: Üzümkimilər Yarımfəsilə: Vitoideae Cins: Üzüm Növ: Mədəni üzüm
Beynəlxalq elmi adı
	Vitis vinifera L., 1759;
ITIS	28629
NCBI	29760
EOL	582304

Mədəni üzüm (lat. Vitis vinifera) — bitkilər aləminin üzümçiçəklilər dəstəsinin üzümkimilər fəsiləsinin üzüm cinsinə aid bitki növü.

Arealı

Azərbaycan, Orta Asiya, Rusiya, Ukrayna, Moldaviya, Gürcüstan, Türkiyə, İran, Əlcəzair, Avropa və Şimali Amerika ölkələrində təbii arealları vardır.

Azərbaycanda yayılması

Naxçıvan MR, Zaqatala-Balakən, Lerik, Yardımlı, Oğuz, Qəbələ, Göygöl rayonları ərazilərində yayılmışdır.

Statusu

Azərbaycanın nadir, relikt bitki növüdür.VU D2.

Bitdiyi yer

Meşələrdə, düzənliklərdən başlayıb orta dağ qurşağına qədər olan ərazilərdə rast gəlinir.

Təbii ehtiyatı

Azərbaycanda arealı geniş deyildir.

Bioloji xüsusiyyətləri

Meşə üzümü sarmaşan və dırmaşan bitkidir. Gövdəsinin rəngi bozumtul olub nazik çıxıntılıdır. Yarpaqları sadə, dilimlidir. Yarpaqların uzunluğu 5-8 sm ölçüsündə olur. Yarpaq saplaqlarının uzunluğu 5-8 sm, tüklü və ya çılpaq olur. Yarpaqlar gövdə üzərində növbə ilə düzülmüşdür.Yarpaqlarının kənarları kobud, iti dişlidir. Çiçəkləri bircinslidir. Çiçəkləri salxım çiçək qrupunda toplanmışdır. İki evli bitkidir. May ayında çiçəkləyir və sentyabr ayında meyvəsi yetişir. Meyvələri qaramtıl-boz, bəzən ağ rəngində olur. Təbiətdə tək və ya qruplar halında rast gəlinir.

Çoxalması

Təbiətdə generativ və vegetativ yolla çoxalır.

Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri

Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.

Becərilməsi

Mədəni şəraitdə Nəbatat bağlarında becərilir.

Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri

Azərbaycanın "Qırmızı kitab"ına daxil edilmişdir.

Zəruri qoruma tədbirləri

Bitkinin yayıldığı bölgələrdə yasaqlıqların təşkil edilməsi vacibdir.

Sinonimləri

Homotipik sinonimləri

Cissus vinifera (L.) Kuntze

Heterotipik sinonimləri

Maerklinia viridis Bronner
Noachia macrophylla Bronner
Palatina dichotoma Bronner
Palatina dissecta Bronner
Palatina macrocarpa Bronner
Palatina oblonga Bronner
Palatina septemloba Bronner
Palatina sinuata Bronner
Palatina sylvestris Bronner
Palatina tilicefolia Bronner
Palatina wisilocensis Bronner
Schamsia ligustrica Bronner
Sickleria brevicirrhata Bronner
Thalesia rubrivenia Bronner
Tyrtamia revoluta Bronner
Vitis apiana Raf.
Vitis apiifolia Steud.
Vitis apiifolia laciniosa Paul
Vitis apyrena Schult.
Vitis bosturgaiensis Vassilcz.
Vitis cebennensis Jord.
Vitis corinthiaca Raf.
Vitis cylindrica Raf.
Vitis densiflora A.Sav.
Vitis farinosa Raf.
Vitis gmelinii Buttler
Vitis guilelmii Poit. & Turpin
Vitis hyrcanica Vassilcz.
Vitis × kozmae Terpó
Vitis × kozmae var. zemplenica Terpó
Vitis laciniosa L.
Vitis laxiflora A.Sav.
Vitis mediterranea András.
Vitis mensarum Poit.
Vitis moschata Poit. & Turpin
Vitis orientalis G.A.Herrera
Vitis praecox Poit. & Turpin
Vitis saccharina Raf.
Vitis silvestris Roth
Vitis singularis Kov.
Vitis sinuosa Bosc
Vitis subacerifolia Vassilcz.
Vitis succinea Raf.
Vitis sylvestris C.C.Gmel.
Vitis sylvestris subsp. anebophylla (Kolen.) Vassilcz.
Vitis sylvestris var. sativa Hagenb.
Vitis sylvestris subsp. trichophylla (Kolen.) Vassilcz.
Vitis tinctoria Poit. & Turpin
Vitis trichophylla Vassilcz.
Vitis turbinata Raf.
Vitis usunachmatica Vassilcz.
Vitis vinifera var. acerbi Risso
Vitis vinifera var. alba Risso
Vitis vinifera var. albida Risso
Vitis vinifera var. aleatica Risso
Vitis vinifera var. alexandriae Risso
Vitis vinifera var. alicantia Risso
Vitis vinifera var. amarula Risso
Vitis vinifera var. anebophylla Kolen.
Vitis vinifera var. apiana Risso
Vitis vinifera var. apiifolia Risso
Vitis vinifera f. apiifolia (Risso) Rehder
Vitis vinifera var. apyrena Risso
Vitis vinifera var. baccata Risso
Vitis vinifera var. balbis Risso
Vitis vinifera var. bauhinii Risso
Vitis vinifera var. bicolor Risso
Vitis vinifera var. bosciana Risso
Vitis vinifera var. braquet Risso
Vitis vinifera var. burdigalensis Risso
Vitis vinifera var. bureli Risso
Vitis vinifera var. caiana Risso
Vitis vinifera var. carnosa Risso
Vitis vinifera var. chaptali Risso
Vitis vinifera var. columellae Risso
Vitis vinifera var. compressa Risso
Vitis vinifera var. corinthiaca Risso
Vitis vinifera var. corniculala Risso
Vitis vinifera var. corruptibilis Risso
Vitis vinifera var. craveiroia Risso
Vitis vinifera var. densa Risso
Vitis vinifera var. domina Risso
Vitis vinifera var. dulcis Risso
Vitis vinifera var. duracina Risso
Vitis vinifera var. erbasca Risso
Vitis vinifera var. foderea Risso
Vitis vinifera var. fusca Risso
Vitis vinifera var. gardinelii Risso
Vitis vinifera var. gargaveo Risso
Vitis vinifera var. gibbosa Risso
Vitis vinifera var. gibbosa Risso
Vitis vinifera var. grisea Risso
Vitis vinifera var. guillielmia Risso
Vitis vinifera var. inaequalis Risso
Vitis vinifera var. infumata Risso
Vitis vinifera var. italica Risso
Vitis vinifera var. juliana Risso
Vitis vinifera var. laconiata Wallr.
Vitis vinifera var. lambertii Risso
Vitis vinifera var. latifolia Risso
Vitis vinifera var. louseleurii Risso
Vitis vinifera var. luneli Risso
Vitis vinifera var. macrophylla Risso
Vitis vinifera var. malvasia Risso
Vitis vinifera var. maroccana Risso
Vitis vinifera var. massiliensis Risso
Vitis vinifera var. maurillona Risso
Vitis vinifera var. mediifolia Risso
Vitis vinifera var. microcarpa Risso
Vitis vinifera var. milleria Risso
Vitis vinifera var. minuta Risso
Vitis vinifera var. minuta Risso
Vitis vinifera var. mollissima Risso
Vitis vinifera var. mollissima Risso
Vitis vinifera var. molonis Risso
Vitis vinifera var. montana Risso
Vitis vinifera var. morveda Risso
Vitis vinifera var. muscatella Risso
Vitis vinifera var. nicaensis Risso
Vitis vinifera var. nigra Risso
Vitis vinifera var. nodosa Risso
Vitis vinifera var. normalis Kuntze
Vitis vinifera var. orientalis Risso
Vitis vinifera var. pansa Risso
Vitis vinifera var. parvifolia Risso
Vitis vinifera var. pedunculata Risso
Vitis vinifera var. pellucida Risso
Vitis vinifera var. pergulana Risso
Vitis vinifera var. pinea Risso
Vitis vinifera var. praecox Risso
Vitis vinifera var. provincialis Risso
Vitis vinifera var. pulchella Risso
Vitis vinifera var. punctata Risso
Vitis vinifera var. purpurea Bean
Vitis vinifera f. purpurea (Bean) Rehder
Vitis vinifera var. rara Risso
Vitis vinifera var. rozieri Risso
Vitis vinifera var. rubella Risso
Vitis vinifera var. rubra Risso
Vitis vinifera var. rubra Risso
Vitis vinifera var. rufa Risso
Vitis vinifera var. rufescens Risso
Vitis vinifera var. salernitana Risso
Vitis vinifera subsp. sativa (DC.) Hegi
Vitis vinifera var. sativa DC.
Vitis vinifera var. semisylvestris Risso
Vitis vinifera var. serotina Risso
Vitis vinifera silvestris Vill.
Vitis vinifera var. smithii Risso
Vitis vinifera var. sphaerica Risso
Vitis vinifera var. subhirsuta Risso
Vitis vinifera subsp. sylvestris (Willd.) Hegi
Vitis vinifera var. sylvestris Willd.
Vitis vinifera var. tabacca Risso
Vitis vinifera var. tempestiva Risso
Vitis vinifera var. thouinii Risso
Vitis vinifera var. tinctorialis Risso
Vitis vinifera var. trichophylla Kolen.
Vitis vinifera var. varronia Risso
Vitis vinifera var. ventricosa Risso
Vitis vinifera var. verlantina Risso
Vitis vinifera var. virescens Risso
Vitis vinifera var. vulgaris Risso
Vitis vinifera var. wilfordiana Kuntze
Zaehringia nobilis Bronner

İstinadlar

↑ Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 202.

Həmçinin bax

[_40a933ac97b5ba98-1] Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 202.

[1]