Müzakirə:Azərbaycanlılar

Azərbaycanlılar məqaləsində xalqın etnik kimliyini ifadə etmək üçün “Azəri” termini istifadə olunur. Lakin bu ifadə nə elmi, nə tarixi, nə də xalqın öz dilində və qəlbində geniş qəbul olunmuşdur. Bir sıra mənbələrdə, o cümlədən Tadeusz Świętochowski-nin Russia and Azerbaijan: A Borderland in Transition (1995, səh. 35–40) əsərində, bu termin sovet ideologiyasının məhsulu kimi qiymətləndirilir və xalqımızın əsl kimliyini – Azərbaycan türkü olduğunu – tam şəkildə əks etdirmədiyi vurğulanır.^[1]

“Azəri” kəliməsinin yayğın işlənməsi onun doğruluğunu sübut etmir. Vikipediya məqalələrində doğru, etibarlı və müvafiq mənbələrə əsaslanan məlumatların verilməsi zəruridir.^[2]

Azərbaycan dilində yayımlanan bəzi elmi mənbələrdə də “azərbaycanlı” və “Azərbaycan türkü” ifadələrinin üstünlüyü qeyd olunur. Məsələn, “Azərbaycanlı və azərbaycançılıq tarixi, etno-sosioloji rakursda” adlı məqalədə göstərilir ki, “Azəri” etnonimi etno-sosioloji və tarixi baxımdan mübahisəlidir və bu terminlə bağlı ciddi konseptual ixtilaflar mövcuddur.^[3]

Məqalələr tərəfsiz və neytral olmalı, yəni tarixi və etnik reallıqlara əsaslanmalıdır. Audrey L. Altstadt da The Azerbaijani Turks: Power and Identity under Russian Rule (1992, səh. 12–18) əsərində bu terminə bənzər yanaşma sərgiləyir.^[4]

İnzibatçıları və redaktorları, xalqımızın kimliyinə hörmətlə yanaşaraq, məqalədə doğru, elmi əsaslı, tərəfsiz və neytral terminologiyanın işlədilməsini təmin etməyə çağırıram.

Azərbaycanın böyük şairləri və ziyalıları — Bəxtiyar Vahabzadədən Xəlil Rza Ulutürkə qədər — “Azəri” ifadəsinin yerində olmadığı barədə müxtəlif fikirlər səsləndirmiş, milli kimliyimizin daha dəqiq ifadə olunmasını vacib saymışlar.^[5][6]

Bu səbəbdən, “Azəri” terminindən istifadənin yenidən qiymətləndirilməsini, onun yerinə sadəcə türk, Azərbaycan türkü və azərbaycanlı ifadələrinin qalmasını təklif edirəm.

Daha çox mənbə, qaynaq göstərə bilərdim, demək istədiyim bunlara misaldır.

• • Əlavə

Müzakirə səhifəsində bu fikirlə oxşar yanaşmanı daha əvvəl qeyd edən istifadəçi də olmuşdur. Mən də bu yanaşmanı əsaslı mənbələr və arqumentlərlə dəstəkləyirəm. --Şövqü (müzakirə) 04:50, 28 iyun 2025 (UTC)Cavabla

Siz də baxardınız zəhmət olmazsa, bu böyük mövzudur. @Sofia, @Gadir, @Şahseven 73, @ChanisCaucasi, @Araz Yaquboglu, @Turk oğlan, @Toghrul R, @Sortilegus, @Babək Akifoğlu. Hörmətlə, Şövqü (müzakirə) 21:11, 5 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Azəri də istifadə olunan ifadələrdən biridir. Xalq özünə də deyir bunu --► Hörmətlə: ChanisCaucasi 11:21, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Siz mesajı oxumusunuz ümumiyyətlə? Nə danışırsınız? Xalq arasında Azəri sözü istifadə olunmur, istənilən vətəndaşa azəri deyin görün necə reaksiya verir. Rusların bizə azəri deməyi bizim də özümüzə belə deməyiniz lazımdır mənasına gəlir? Bu barədə mesajın içində qeyd etmişəm, oxuyun sonra fikir bildirin zəhmət olmazsa. Hörmətlə, Şövqü (müzakirə) 11:27, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Şövqü, zəhmət olmasa, VP:N qaydalarına əməl edin. Bu dediklərinizin yeri bu platforma deyil. "Azəri" dedikdə "azərbaycanlılar" nəzərdə tutulur, mənbələr də var. İstiqamətləndirmələr də elə bu səbəbdən verilib, bunu müzakirə etmişik. Lütfən VP:MİLLİ və ümumilikdə VP:VND ilə tanış olun. Əlavə olaraq, bu mətn niyə süni intellektlə yazılıb onu da anlamadım. Hörmətlə, Qədir (müzakirə) 11:30, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Məqalədə etiraz bildirmək nə vaxtdan qayda pozuntusu olub axı? Sadəcə etiraza görə yenə də bloklayarsınız o zaman. Bu "məlumat", "bilgi" platformudursa elə tam da bunun yeri bu platformadır. Tam açıqlaması ilə mənbələrlə, sübutlarla, dəlillərlə bu ifadənin bizimlə əlaqəsi olmadığını bildirmişəm. Xəlil Rza Ulutürk səhv deyir, yoxsa Bəxtiyar Vahabzadə, yoxsa kim? Xalq bu kəlmənin adını tutmur. Bəs vikipediya doğrulanma üzərinə qurulu idi? İki nəfərin çıxıb bir kəlimə uydurması ilə adımız dəyişirsə və bu "vikipediyada" yazılırsa sözüm yoxdur. Biz xalq haqqında doğruları yazmırıqsa başqalarından niyə xalq haqqında doğruları yazmasını gözləyək? İkincisi də süni intellekt olduğunu haradan çıxardınız o maraqlıdır? Siz də tarixi faktlarla mənə cavab verin görək də. Şövqü (müzakirə) 11:45, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Şövqü, bəli, etiraz bildirə bilərsiniz, amma məzmun üzrə. Müzakirə şəxslərə keçməməlidir (bax: VP:ŞƏXSİHÜCUMOLMAZ). Yenə təkrar edirəm, bura doğruları təbliğ etmək platforması deyil. Bu versiya alternativ kimi qeyd edilib və istifadə olunur. Bu həm də "azərbaycanlı" demoniminin qeyri-rəsmi forması kimi qəbul edilir. Hətta sizin "türklər" kimi məqaləyə qeyd etdiyiniz versiya azərbaycanlılar üçün demək olar ki, istifadə olunmur. Müasir zamanda "türklər" dedikdə həm azərbaycancada, həm də qlobal olaraq Türkiyə türkləri nəzərdə tutulur.

Məqalədə qeyd edilib: "Uzun tarixi bir dövr ərzində, hal-hazırda "azərbaycanlı" adlandırılan cəmiyyət "türk" adlanırdı. Lakin Sovet işğalından sonra məqsədli formada Stalinin əmri ilə "türk" adının unutdurulmasına başlanılmış, XX əsrin 30-cu illərindən etibarən türklərə "azəri" deyilməyə başlanmışdır.^[7]" Bu, bu ifadənin hazırda bu millət üçün istifadə edildiyi gerçəyini dəyişdirmir, burada şəxslərin mövqeyi vacib deyil. Qeyd etdiyiniz digər şəxsləri və mənbələri də istinad göstərərək məqalənin bu hissəsini təkmilləşdirə bilərsiniz.

Bura Azərbaycan Vikipediyası deyil, Azərbaycanca Vikipediyadır. Zəhmət olmasa, VP:MİLLİ və VP:VND ilə tanış olun. Süni intellekt olduğunu anlamaq üçün buna və səhifənin tarixçəsindəki digər düzəlişlərinizə baxmaq kifayətdir. Hörmətlə, Qədir (müzakirə) 12:05, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Həə, bunu deyin də bəs.. Bura doğruları təbliğ etmək platforması deyil, kim nə deyirsə ağzına gələni yazan platformadır. Əla! Başqa yerlərdə "Azəri" deyilə bilər, hörmətli Qədir, çünki belə də müraciət olunur doğrudur, hətta bunu yaza da bilərsiniz, amma tarixi faktlarla, niyə deyilib, niyə bu belədir, bu millətin kökü hara dayanır bilgilərini yazmaqla "azəri" sözünü yazmalıydınız, bəli çünki bu kəliməni bizə qarşı deyənlər var, açıqlaya bilərdiniz, hörmətli Vikipediya cəmiyyəti. Ən azından Vikipediyanın bunun üçün olduğunu, bir ensiklopedik tarixi əhəmiyyətli məlumatlarla yazıldığını düşünürdüm. Buna görə də deyilir ki, internetdə olan hər şeyə inanmayasan. Yəni siz deyirsiniz ki, ən azından bu sözün təbliğat tarixi ilə əlaqədar da bir şey yazmıram. Qoy tarixi faktlar yox, ağıza gələnləri yazaq. Çünki vikipediyanın bunun üçün olduğunu təsdiq etdiniz. Cavab verməyinizə ehtiyac yoxdur, hər şeyi başa düşdüm, təşəkkürlər. Hörmətlə, Şövqü (müzakirə) 13:10, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Bura bunları müzakirə etmənin yeri deyil. Bu ifadə həm ümumişləkdir, həm mətbuatda istifadə olunub-olunmaması müzakirə olunur, həm də yerli və xarici mənbələrdə birbaşa azərbaycanlıları təsvir edir. Bu da o deməkdir ki, Vikipediyanın əsas qaydalarından olan yoxlanıla bilmə qaydasının tələbləri ödənilir. Siz məsələyə hissi yanaşırsınız, lütfən sakit olun və tanış olun: Vikipediya milli ensiklopediya deyil. Bir şey yanlış belə olsa, əgər o formada geniş yayılıbsa, aktualdırsa və mənbələrlə əhatə olunubsa o zaman bu Vikipediyada neytral formada öz əksini tapır. Bu qədər. Hörmətlə, Qədir (müzakirə) 13:46, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Elə məndə neytrallıq üçün deyirəm bunu, tərəfsiz olduğundan. Mənim bunu deməyim hədsiz milliyyətçilikdən deyil. Baxın bunun açıqlığa qovuşması üçün ən azından mənbədə də verdiyiniz kimi sovet ideologiyasının məhsulu olduğunu bildirmək lazımdır (tam neytral şəkildə). Açıqlama vermək lazımdır. Heç olmazsa bu olmalıdır. "Azəri termininin tarixi" başlığında məqalənin yuxarı hissələrində. Xaiş edirəm bunu məntiqi şəkildə düşünün bu mövzunun əlavə olunması haqqında razılıq əldə edək. Hörmətlə, Şövqü (müzakirə) 14:23, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

"Etimologiya" başlığında vermək olar. Amma sadəcə o deyil, iş orasındadır ki, bu ifadə müasir zamanda azərbaycanlılar üçün hətta özləri tərəfindən belə istifadə edilir və mənbələrdə də bu açıq-aşkar qeyd edilir. Məzmunda məlumat verməyinizə etirazım yoxdur, amma tərəfsiz şəkildə, istifadə olunduğu da qeyd edilməlidir; sadəcə sizin qeyd etdiyiniz nöqtədən təktərəfli verilməməlidir. Hələ məqalə digər bəzi dillərdə adlandırma olaraq sadəcə "Azərilər" olaraq verilib. VP:KÖNÜLLÜ qaydasına nəzər yetirin. Vikipediyanı qaydalara uyğun bir şəkildə təkmilləşdirmək istəyən və faydalı töhfələr verən heç kimin qabağı kəsilmir. Açıqlamalarım sizin üçün yetərli deyilsə bu mövzuda əlavə fikirlər ala bilərsiniz. Məndən bu qədər yəni. Hörmətlə, Qədir (müzakirə) 14:58, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Birdə əlavə edim ki, müzakirədə yazdığım mətnə düzəlişlər edəndə də süni intellektlə yazıldığı sübut olunmur. Hörmətlə, Şövqü (müzakirə) 13:18, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Hansı xalq? Bərkəm, tamam ruslaşmış təbəqə? Mən, şəhsən türk oğlu türkəm və azeri bilmirəm nədi. Şahseven 73 (müzakirə) 08:07, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

  Şərh: Mənbələrdən başqa qeyd etmək istərdim ki, konrket olaraq Türkiyə Azərbaycanlıları (Qarsdan, İstanbuldan, Ağrıdan və s.) həm özünə, həm də bizə demək olar ki, ancaq "Azəri" sözü deyirlər. Özüm bunu dəfələrlə şəxsən müşahidə etmişəm.

Amma, mənbələrə qayıdaq. Mənbələrin özlərində göstərilir ki, bu mübahisəli bir ifadədir. Mübahisələr boş yerdə yaranmır. Bu mübahisənin mənbəsi də odur ki, bəzi Azərbaycanlılar həmin ifadəni işlədir. Onun mübahisəli olmağı məqalədə qeyd etmək olar. Lakin, hazırki mətndə heç bir terminoliji uyğunsuzluq yoxdur. --Мурад 97 (müzakirə) 19:49, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Мурад 97 Azərbaycan Respublikası daxilində mübahisəlidir, belə yox. --► Hörmətlə: ChanisCaucasi 20:25, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Şövqü bura Türk Ağsaqqaları ictimai birliyo deyil, Vikipediyadır, emosional söhbətlərin dəxlisi yoxdur. Siz özünüzə azəri demirsiniz, lap əla, vecimə deyil. Mənbələr bunu təsdiq edir ki, "azəri" sözü azərbaycanlılara istinad edir. Bunu dəyişə bilməzsiniz. --► Hörmətlə: ChanisCaucasi 20:28, 6 iyul 2025 (UTC)Cavabla

ChanisCaucasi, 2 dəqiqə ərzində axtardım, cənublu diasporanın mediasında bu ifadənin mübahisəli olduğunu göstərən mənbəni tapmışam: [1]. --Мурад 97 (müzakirə) 07:01, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Мурад 97 ilk olaraq onu deyim ki, "GünAz" çox tərəfli mənbədir, daşnak səviyyəsində az qala. İkinci olaraq, mübahisəli olması o demək deyil ki, belə adlandırma yoxdur. --► Hörmətlə: ChanisCaucasi 07:06, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

ChanisCaucasi, bəli, tərəflidir. Mübahisəli məsələlər elə tərəfli mənbələrdə olur. İkincisi ilə tam razıyam. Fikrimcə, həmin ifadə mübahisəli olmağı onun mövcudluğun təsdiqidir (bunu yuxarıda artıq qeyd etmişdim). Və buna görə o qalmalı, və bundan əlavə onun mübahisəli olması məqalədə əks olunmalıdır. --Мурад 97 (müzakirə) 07:19, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Sinan Oğan, “Nagehan Hanım, Ben Öz be Öz Türküm”. Şahseven 73 (müzakirə) 08:10, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Çox dəxlisiz söhbətlər gedir burada. "Mən, şəhsən türk oğlu türkəm və azeri bilmirəm nədi." bunun müzakirəyə nə dəxli və faydası var? Vikipediya məzmunu belə fikirlərlə formalaşmır, bura milliyyətçilik yeri heç deyil. Əsaslandırmanız yoxdursa zəhmət olmasa bu müzakirəni bu formada davam etdirməyin. @Şahseven 73, yenisiniz, başa düşürəm, lütfən tanış olun: VP:VND. Hörmətlə, Qədir (müzakirə) 08:49, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Hədələr, hədələr birdə hədələr.... 1937 davam edir... Türk olmaq, milliyyətçi olmaq deyil. Bunu başa düşün birdəfəlik. Şahseven 73 (müzakirə) 09:05, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

@Şahseven 73, VP:N qaydalarına əməl edin zəhmət olmasa. Qeyd etdiyim keçiddən Vikipediyanın nə olduğu ilə tanış olun. İnanmıram ki, burada kimisə kiminsə milliyəti maraqlandırır. Bura ensiklopediyadır, nümayiş yeri deyil. Bu yazdıqlarınız müzakirəyə heç nə qatmır və ciddiyə alınacağını da düşünmürəm. Hörmətlə, Qədir (müzakirə) 09:09, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

bura milliyyətçilik yeri heç deyil. Bu nədi? TÜRK DEDİM MİLLƏTÇİ OLDUM? BU NƏ İFTİRADI? Şahseven 73 (müzakirə) 09:18, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Şərhləriniz milliyətçilik üzərindəndir, qarşı fikir bildirənlər əsaslı arqument ortaya qoya bilmirlər, əvəzində, emosional şərhlər bildirirlər. Bura "türkəm, türkəm" deyə bağıracağınız platforma deyil. Hörmətlə, Qədir (müzakirə) 09:21, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

VP:N qaydalarına əməl edin zəhmət olmasa... Mən bağırmıram mən danışiram. Yaza bilərəm kim öznə azeri deyir.... Fars kökənli olanlar. Şahseven 73 (müzakirə) 09:32, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Əsaslı arqumentləri də verdik, bu kəlimənin yanlış olduğunu da... Burda qaydanı pozan biz olmuruq @Gadir. Şövqü (müzakirə) 10:12, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Gəlin yardımçı olun məqalədə belə bir şey yazaq oxşar "və ya azəri deyilir, niyə deyilir, əslində nədir, və s. Yoxsa bu məsələ bitməyəcək. Elə düzgünü də budur ki azəri deyilməsinin səbəbi olmalıdır ən yuxarıda. Neytrallıq üçün, tərəfsizlik üçün. Yoxsa götürüb yazsaq ki "bu xalq azəri xalqıdır" o zaman tərəfli məqaləyə çevriləcək və vikipediya qaydalarını pozacaq. Gəlin bunu edək. Gərəklidir. Hörmətlə, Şövqü (müzakirə) 10:16, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Əsaslı mənbə də vermişik, arqument də vermişik ki yazılan söz bu səbəbdən belədir, fılan fılan, başa düşən yox Şövqü (müzakirə) 10:13, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Məncə, bu müzakirəni davam etmək artıq mənasızdır. --Мурад 97 (müzakirə) 09:38, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Siz istədiniz deyə bağlanmır bu müzakirə Şövqü (müzakirə) 10:12, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Dayandıraq deməyib, məncə o bu vəziyyətdə iştirakın mənasız olduğunu deyib, məncə də elədir və mövzu ilə bağlı son bir şərh yazıb özüm üçün bu mövzunu yekunlaşdırıram. Sizdən və sizdən sonra müzakirə qoşulacaq şəxslərdən də xahiş edirəm ki, nəzakət qaydalarına riayət etsinlər və yalnız mövzu barədə adekvat fikir bildirsinlər və Vikipediya qaydaları ilə tanış olub qaydalara əsasən müzakirəni davam etdirsinlər. Başa düşürəm yenisiniz, emosionallığınızı anlayıram, amma düzgün deyil və yeri də deyil. Mən sizin yaxşı vikipediyaçı olacağınıza inanıram, amma öncə qaydalarla tanış olun, vaxt keçdikcə təcrübə yığacaqsınız və daha yaxşı anlayacaqsınız. Ona qədər də fərqli töhfələr vermiş olacaqsınız. Mövzu ilə bağlı son olaraq bunları yazıram:

"Azəri" ifadəsi Sovet dövründə də edilmişdir və indi də beynəlxalq ədəbiyyatda azərbaycanlılara istinad edir. Dünya, xalqın özü və etibarlı mənbələr tərəfindən də dəstəklənir və birbaşa başlıca azərbaycanlıları təsvir etmək üçün istifadə olunur. Ümumişləklik, qısa və istifadəsi rahat olduğu üçün və həmçinin qeyri-rəsmi demonim kimi istifadə olunur. Yəni sadəcə Stalin söhbəti deyil. Düzdür, bu amil də rol oynayır, amma reallıq — ifadənin bu kontekstdə istifadə olunduğu dəyişmir. Elə bunun ətrafında dönən müzakirələr də buna bir mənbədir, kimi doğru hesab edir, kimi etmir, öz fikridir, amma elədir, bizim dəyişə biləcəyimiz bir şey deyil. Sizi "azəri türkü" narahat etmir, amma o narahat edir, hə? Elə bu ifadə də elə ondan törəyib axı. Hər biri (azərbaycanlı, azəri, azəri türkü, Azərbaycan türkü) alternativ və istifadə olunan adlardır. Fəaliyyətinizdə uğurlar!

Hörmətlə, Qədir (müzakirə) 16:20, 7 iyul 2025 (UTC)Cavabla

Bu belə deyil. Azeri tamamilə yaddı. İran fars bir xalqın adıdı. Türk azeri deyil. Stalin kimdiki mənə ad goysun? Hələ azəri türküdə düz deyil. Vəssalam! https://www.youtube.com/shorts/Tcz-XnNgzwA Şahseven 73 (müzakirə) 06:32, 8 iyul 2025 (UTC)Cavabla