Müqəddəs Şəhid Stepannos monastırı (erm. Սուրբ Ստեփանոս Նախավկա) ― Şamaxı rayonunun Saqiyan kəndində yerləşən monastır.
| Müqəddəs Şəhid Stepannos monastırı | |
|---|---|
| erm. Սուրբ Ստեփանոս Նախավկա | |
 | |
| Din | |
| Yeparxiya |
 Şamaxı yeparxiyası, Erməni Qriqorian Kilsəsi |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Bölgə | Şamaxı rayonu |
| Kənd | Saqiyan |
| Memarlıq | |
| İnşa tarixi | 1660 |
| Vəziyyəti | Restavrasiyaya ehtiyacı var |
Saqiyan kəndinin əsas əhalisi xristian tatlar olmuşdur.[1] Bu xristianların dini ehtiyaclarını ödəmək üçün Kirakos adlı bir yerli keşiş tərəfindən 1660-cı[2] ildə ucaldılmışdır. Şamaxı yeparxiyasının rəhbəri Hovhannes Şahxatunyantsın 1842-ci ildə verdiyi məlumata görə monastırın girişində məbədin "Ağvan torpağından Kirakos" adlı bir müəllim tərəfindən tikildiyi qeyd olunmuşdu. Alban katolikosu Katolikos IV Petrosun da adı həmin kolofonda çəkilirdi.[3] Lakin başqa bir katolikos olan II Sargis bu bölgəni ziyarət edəndə monastırın 1741-ci ildə tikildiyini göstərirdi. Şamaxı arxiyepiskopu Daniel Şahnazaryantsın yazdıqlarına görə Şamaxı xanı Mustafa xan dövründə monastır xüsusilə zənginləşmişdi. Daniel bu monastırı "Şamaxı dövləti" üçün bir ilk sayırdı.
1815-ci ildə Rusiya sinodunun qərarı ilə Alban Həvari Kilsəsinin katolikosluğu ləğv edildi və Sargisin dərəcəsi endirildi. Bununla da katolikosluğun ərazisi Şamaxı və Qarabağ yeparxiyalarına bölündü. Şamaxı yeparxiyası isə Saqiyanda mərkəzləşmişdi. 1838-ci ildə Hovhannes Şahxatunyants yeparxiya mərkəzini monastırdan Şamaxıya köçürmüşdü. Monastıra gediş-gəliş isə bu tarixdən sonra azalmışdı.
Musa Qasımlının yazdıqlarına əsasən 1907-ci ildə monastırdan Daşnaksutyuna aid 100 ədəd tüfəng tapılmışdı.[4]
- ↑ Məhəmməd Əliyev, "Azərbaycan tatları", MBM, 2006, ISBN 9952-29-24-1, səh. 20
- ↑ Aşot İoannisyan, XVIII əsrin birinci rübündə erməni-rus münasibətləri Arxivləşdirilib 2022-04-07 at the Wayback Machine, 1967, Yerevan, Ermənistan SSR Elmlər Akademiyası, Cild 2, səh. 346 (Rus dilində)
- ↑ "Kevork Stepanyan, Şamaxı Erməni Yeparxiyasının Müqəddəs Şəhid Stepannos Saqiyan monastırının tarixi, 2006, Müqəddəs Eçmiədzin kilsəsinin rəsmi jurnalı, səh. 93-115 (Erməni dilində)". 2019-11-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-16.
- ↑ Musa Qasımlı, 1724–1920-ci illərdə Anadolu və Cənubi Qafqaz. Tarixi həqiqət axtarışında, 2014, ISBN 978-5-85840-041-7, səh. 197