| Azərbaycan Mülki Müdafiə Qoşunları | |
|---|---|
 | |
| Növü | Mülki Müdafiə |
| Yaranma tarixi |
1 mart 1932) (Hazırki 16 dekabr 2005) |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Tabedir | Fövqəladə Hallar Nazirliyi |
| Daxildir | Azərbaycan Silahlı Qüvvələri |
| Tərkibi | zabit,gizir, çavuş və əsgər heyəti |
| Vəzifəsi | dinc və ya müharibə dövründə fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılması, zərurət yarandıqda Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün təmin olunmasında iştirak etmək. |
| Sayı | 3.000-5.000 nəfər |
| Qərargah |
 Bakı |
| Şüarı |
"Xilasedicilər möhkəm dayan!" |
| Müharibələr |
1-ci Qarabağ müharibəsi İkinci Qarabağ müharibəsi Antiterror əməliyyatı |
| Komandanlıq | |
| Komandir | gen-ley. İlham Abdullayev |
| Qərargah rəisi | polk-ley. Ramin Qasımov |
Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Mülki Müdafiə Qoşunlarının cəlb olunan zabitlər üçün yeddi rütbə, vəzifəli zabitlər üçün isə on rütbəsi mövcuddur. Mülki Müdafiə Qoşunların statusu haqqında Azərbaycanın Qanunu| Mülki Müdafiə Qoşunların rütbələri "Mülki müdafiə qoşunların statusu" haqqında Azərbaycan Qanununun II fəslinə (Mülki müdafiə qoşunların idarə olunması) əsasən təmzimlənir. Qanuna əsasən fövqəladə hallar naziri ali zabit heyəinə aid hərbi rütbələrin verilməsi üçün zabitləri Azərbaycanın Prezidentinə təqdim edir.[1] "Mayor" hərbi rütbəsindən "polkovnik" hərbi rütbəsinə qədər isə rütbələr fövqəladə hallar nazirinin əmrinə əsasən verilir.[1]
| Nişan | OF-10 | OF-09 | OF-08 | OF-07 | OF-06 | OF-05 | OF-04 | OF-03 | OF-02 | OF-01 | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 | |||
| Nişan | OR-09 | OR-08 | OR-07 | OR-06 | OR-05 | OR-04 | OR-03 | OR-02 | OR-01 | |||
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
||||||
Mülki Müdafiə Qoşunları (MMQ) dinc və müharibə dövründə fövqəladə hallara qarşı operativ müdaxilə və xilasetmə funksiyalarını yerinə yetirən hərbi-statuslu birləşmələrdir. MMQ-nın formalaşdırılması zərurəti 1930-cu illərdən başlayaraq fövqəladə halların artması və strateji obyektlərin qorunması ehtiyacı ilə bağlı yarandı. Nəticədə 1932-ci ildə bir neçə xırda qəza-xilasetmə və xilasetmə təşkilatı "Mülkü Müdafiə Qoşunları" adı altında bitləşdi. 2005-ci il dekabrın 16-da Prezident İlham Əliyevin Fövqəladə Hallar Nazirliyinin (FHN) yaradılması haqqında Sərəncamı FHN-i ölkədə fövqəladə hallar sahəsində əsas mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı kimi müəyyən etdi. Ardınca isə Mülki Müdafiə Qoşunları Müdafiə Nazirliyinin tərkibindən çıxarılaraq, FHN-in tərkibinə verildi. FHN-nin yaranması ölkədə fövqəladə hallara qarşı vahid strukturun formalaşdırılması üçün böyük zərurət idi. Növbəti mərhələdə, 29 dekabr 2006-cı il tarixli 511 saylı «Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Mülki Müdafiə Qoşunları haqqında» Əsasnamə ilə MMQ rəsmi qaydada təsis olundu və onların fəaliyyət istiqamətləri müəyyənləşdirildi.
Hüquqi statusu və aid olduğu dövlət qurumu Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və qanunvericiliyinə əsasən, fövqəladə halların qarşısının alınması, nəticələrinin aradan qaldırılması və mülki müdafiə tədbirləri FHN-in səlahiyyətlərinə daxildir. MMQ hərbi qulluqçularla komplektləşdirilmiş qüvvələrdir; onların şəxsi heyəti «Hərbi xidmət haqqında» qanuna uyğun olaraq qulluqçu və hərbi qulluqçu statusunda xidmət edir. MMQ-nın şəxsi heyəti Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələrinə tabedirlər. Qoşunların Bakı, Gəncə, Lənkəran, Şirvan, Quba, Naxçıvan, Qəbələ kimi bölgələrdə hərbi hissələri vardır.
İkinci Qarabağ müharibəsi və Antiterror əməliyyatları zamanı Mülki Müdafiə Qoşunları təminat-təchizat məsələləri, minaların təmizlənməsi və digər humanitar işlərin görülməsində böyük rol oynamışdır. Rəşad Şəfiyev 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Mülki Müdafiə Qoşunlarının tərkibində xilasetmə və qəza-xilasetmə əməliyyatlarına cəlb olunub, bu əməliyyatlarda fədakarlıqla iştirak edib. Ermənistanın dinc əhalini hədəfə alaraq 28 oktyabr 2020-ci ildə Bərdə şəhərinə endirdiyi raket zərbələri nəticəsində xidməti vəzifələrini yerinə yetirərkən şəhidlik zirvəsinə yüksəlib. Doğulduğu Gəncə şəhərində torpağa tapşırılıb.
Sentyabrın 22-də Azərbaycan Qarabağda yaşayan erməni əhaliyə humanitar yardım göndərdi. Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Qarabağ Regional İdarəsinin rəisi Mirəli Feyziyev hər birinin tutumu 20 ton olan 2 ədəd avtomobilində zəruri ərzaq məhsulları, eləcə də ayrıca çörəyin olduğu 2 ədəd avtomobil yola salındığını bildirdi. Özünü Artsax adlı dövlətin prezidenti olaraq təqdim edən Samvel Şahramanyanın müşaviri David Babayan isə cümə günü Ermənistandan Laçın dəhlizi ilə Qarabağa humanitar yardımın gəlməsi ilə bağlı razılığın əldə olunduğunu qeyd etdi. O, həmçinin vəziyyətin çox ağır olduğunu vurğuladı — camaat acdır, işıq yoxdur, yanacaq yoxdur – bizdə çoxlu qaçqın var.[2]
Hərbi əməliyyatların birinci saatlarından Rusiya Sülhməramlı Kontingenti Ağdərə rayonu, Xocalı rayonu və Xocavənd rayonundan ümumi olaraq 5000-dən çox ermənini sülhməramlıların hərbi hissələrinə təxliyə etdi.[3]
Sentyabrın 22-də təxliyə prosesini şərh edən xüsusi tapşırıqlar üzrə səfir Edmon Marukyan "onların öz evlərinə qayıtmaq üçün real şanslarının olmadığını, Azərbaycanın beynəlxalq ictimaiyyətə yalan danışmağa davam etdiyini" bildirdi və beynəlxalq ictimaiyyət təcili tədbirlər görməyə çağırdı.[4]
Sentyabrın 24-də Qarabağın erməni əhalisinin Ermənistana təxliyəsi prosesi başladı. 25 sentyabr saat 06:00-a olan rəsmi məlumatlara əsasən Dağlıq Qarabağdan Ermənistana 2906 insan gəldi.[5] Onlardan 1000 nəfəri seçdiyi yaşayış yerinə gedib, 1100 nəfəri isə düşərgələrə aparılıb. Dağlıq Qarabağın insan hüquqları üzrə ombudsmanı Artaq Berqlyan baş verənləri soyqırım və nifrət siyasəti adlandırdı, Rusiya sülhməramlılarını vəzifələrinin öhdəsindən gələ bilmədiyini qeyd etdi.[6]
25 sentyabr saat 18:00-a olan rəsmi məlumatlara əsasən isə Dağlıq Qarabağdan Ermənistana gələn insanların sayı 6650 oldu.[7]
Sentyabrın 26-na olan rəsmi məlumatlara əsasən isə artıq Dağlıq Qarabağdan Ermənistana 19000 insanın gəldiyini bildirildi.[8] Ermənistan Baş nazirinin müavini Tiqran Xaçatryan prosesi şərh edən zaman 19 min insanın Kornidzor istiqamətindən Ermənistana gəldiyini qeyd etdi və onların tədricən müəyyən edilmiş düşərgələrə yerləşdiriləcəyini bildirdi.[9]
- ↑ 1 2 Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;:HRadlı istinad üçün mətn göstərilməyib - ↑ The Voice of America. "Azərbaycan Qarabağda yaşayan erməni əlahiyə humanitar yardım göndərib". www.amerikaninsesi.org (az.). 2023-09-22. 2023-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22.09.2023.
- ↑ Новостной Канал Первого. "Российские миротворцы обеспечили продовольствием и жильем 5000 человек". www.1lurer.am (rus). 2023-09-22. 2023-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22.09.2023.
- ↑ Новостной Канал Первого. "Международное сообщество должно принять срочные меры: Марукян". www.1lurer.am (rus). 2023-09-22. 2023-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22.09.2023.
- ↑ Panorama Armenia. "Правительство РА: Из Нагорного Карабаха в Армению прибыли 2906 вынужденных переселенцев". www.panorama.am (rus). 2023-09-22. İstifadə tarixi: 22.09.2023.
- ↑ ArmInfo Information Company. "В Армению из Нагорного Карабаха уже прибыли 2906 вынужденных переселенцев". www.arminfo.am (rus). 2023-09-22. 2023-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22.09.2023.
- ↑ Радио Свобода. "В Армению прибыли уже более 6,5 тысяч жителей Нагорного Карабаха". www.svoboda.org (rus). 2023-09-22. 2023-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22.09.2023.
- ↑ Panorama Armenia. "Тигран Хачатрян: КПП в Корнидзоре пересекли 19000 арцахцев, свыше 2500 из них уже находятся в местах пребывания". www.panorama.am (rus). 2023-09-22. İstifadə tarixi: 22.09.2023.
- ↑ Armen Press. "В Армению из Нагорного Карабаха прибыли 19 тысяч вынужденных переселенцев". www.armenpress.am (rus). 2023-09-22. İstifadə tarixi: 22.09.2023.