Osman Əfəndi Vəlizadə (? - ö. 1847) — Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin ikinci müftisi. O, bu vəzifədə 1842-ci ildən 1847-ci ilə qədər qalmışdır.[1][2]
| Osman Vəlizadə | |
|---|---|
| Osman Müftizadə | |
| Doğum tarixi | ? |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vətəndaşlığı | Rusiya İmperiyası |
| Həyat yoldaşı | Züleyxa Terequlova |
| Atası | Molla Vəli Vidadi |
| Milliyyəti | Azərbaycanlı |
| Dini | Sünni İslam |
| Fəaliyyəti | mufti |
Osman Əfəndi Qazax qəzasının Birinci Şıxlı kəndində nüfuzlu Azərbaycan şairlərindən olan Molla Vəli Vidadinin ailəsində dünyaya gəlmişdir.[1][2] İlk təhsilini atasından almış, daha sonra isə ənənəvi şərq elmlərində mütəxəsisləşmiş, rus dilini öyrənmişdir. Sonrakı fəaliyyət illəri ərzində Qazax, Borçalı və Tiflis qəzalarında hörmətli alim kimi məşhurlaşmışdır.[3]
1842-ci ildə milliyyətcə tatar olan Tacuddin Mustafin vəzifədən uzaqlaşdırıldıqdan sonra Rus İmperator Ordusunun generallarından olan Yevyeni Qolovinin tövsiyyəsi ilə Osman Əfəndi Qafqazın ikinci müftisi təyin edilmişdir.[4] 1847-ci ilin dekabrında Tiflisdə ilk şiə dini seminariyası açılmışdı. Bundan sonra Müfti Osman Vəlizadə eyni şəhərdə sünnilər üçündə eyni şərtlər altında seminariyanın açılması istəyini Qafqaz canişini General Vorontsovun qarşısında qaldırmışdır. Nəticədə onun istəyi 1848-ci ildə təmin edilmiş, 1849-cu ildə seminariyanın açılışı həyata keçirilmişdir. Seminariyada təhsil alan tələbələrdən hər hansısa ödəniş alınmamaqda idi. Başqa yerlərdən olan tələbələr mədrəsədəki qonaq evində qalmaqda idilər. Seminariyanın özü məscid tərəfindən dəstəklənməkdə idi.[5]
Osman Vəlizadə 1847-ci ildə vəfat etmiş və onun vəzifəsinə oğlu Məhəmməd Vəlizadə təyin edilmişdir.[1]
- ↑ 1 2 3 Nurullayev, Fuad. "Şeyxulislamlıq zirvəsi: Hacı Allahşükür Paşazadə — The peak of Sheikhulism: Haji Allahshukur Pashazadeh" (PDF). Baku: Nurlar. 2 mart 2017. səh. 113. ISBN 978-9952-490-50-3. 2 mart 2017 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 25 yanvar 2023.
- ↑ 1 2 Mammedov, Dadaş. "Osman Əfəndi Vəlizadə". www.wiki-data.az-az.nina.az (az.). 9 noyabr 2021. İstifadə tarixi: 25 yanvar 2023.
- ↑ Vəlizadə, Fəxrəddin. "Qazax qəzasının sayılıb - seçilən müftiləri: Molla Vəli Vidadi... — elected muftis of the Kazakh province: Molla Vali Vidadi..." mia.az (az.). İstifadə tarixi: 25 yanvar 2023.
- ↑ modern.az. "Şeyxülislam titulu verilmir... — The title of Sheikhul Islam is not given..." modern.az (az.). İstifadə tarixi: 25 yanvar 2023.
- ↑ "Qafqazın üç müftisinin dərdinə həmdərd yox — There is no sympathy for the three muftis of the Caucasus". Milli.Az (az.). 2 may 2014. İstifadə tarixi: 25 yanvar 2023.