Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edin"Mübariz Allahsızlar İttifaqı" (ilk adı: "Allahsızlar Cəmiyyəti") — 1920-ci illərdə Azərbaycanda fəaliyyət göstərmiş din əleyhinə təşkilat.[1]
1924-cü ilin yanvarında Azərbaycan Kommunist (bolşevik) Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosu Din Əleyhinə Komissiya yaratmışdı. Komissiya tərəfindən şəhər və kəndlərdə "Allahsızlar Cəmiyəti" təşkil olunur.[2]
1929-cu ildən din əleyhinə hücum daha da güclənir və həmin il "Allahsızlar Cəmiyyəti" "Mübariz Allahsızlar İttifaqı"na çevrilmişdi[3].
Həmin ildə Azərbaycan Kommunist Partiyası “din əleyhinə oxunaqlı, kütləvi, ucuz jurnal kimi yenidən təşkil etmək” adı ilə “Molla Nəsrəddin” jurnalını Mübariz Allahsızlar İttifaqının orqanına çevirmək barədə qərar verib.[4]
Bu qərardan sonra jurnalın təsisçisi və baş redaktoru C.Məmmədquluzadə M.S.Ordubadiyə yazdığı məktubda jurnalın redaktorluğundan imtina etdiyini göstərir. Bundan sonra jurnalda "Baş redaktor" sözlərini "Heyəti-təhririyyə" əvəz edir. "Allahsızlar İttifaqı"nın sədri İ.Dubinski jurnalı din əleyhinə mübarizədə qətiyyətsizlik göstərdiyinə görə ittiham edir. C.Məmmədquluzadə 8 fevral 1930-cu ildə Azərbaycan KP MK katibliyinə məktub yazaraq jurnalın "Allahsız" adlandırılmasının məqsədəuyğun olmadığını bildirmiş, jurnalın öz adı ilə nəşrinə icazə istəyir.[5]
1931-ci ildə "Molla Nəsrəddin" jurnalını əvəz etmək məqsədilə ittifaqın "Allahsız" adlı jurnalı nəşrə başlayır.[6][7]
1936-cı ilin noyabr ayında trotskiçilikdə, müsavatçılıqda və casusluqda ittiham olunan onlarca azərbaycanlı kommunist SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığı (XDİK) tərəfindən həbs olundu. Həmçinin Mübariz Allahsızlar İttifaqının sədri ədib Vəli Xuluflu da partiyadan qovularaq həbs olundu.[8]
- ↑ Hacıyev, Taleh. ""Allahsızlar İttifaqı"nın Azərbaycandakı fəaliyyəti". Bakı Dövlət Universiteti İlahiyyat Fakültəsinin Elmi Məcmuəsi (az.). 30 aprel 2008: 339–352. ISSN 2225-5567.
- ↑ "Sovet dövründə Azərbaycanda İslam dini: loyallar və radikallar". Modern.az (az.). İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2025.
- ↑ Vahid Ömərov. Azərbaycan SSR-də "mədəni inqilabın" mahiyyəti və sovet mədəniyyətinin formalaşması. Arxivləşdirilib 2014-08-01 at the Wayback Machine "Səs" qəzeti, 26.11.2012 (az.)
- ↑ ""Molla Nəsrəddin" jurnalı || Elektron nüsxələr". mnjurnal.az. İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2025.
- ↑ ""Molla Nəsrəddin" necə Allahsızlar İttifaqının orqanına çevrildi?". Kulis.az (az.). İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2025.
- ↑ ""Molla Nəsrəddin" jurnalının qarşısında qoyulan tələb". kaspi.az (az.). İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2025.
- ↑ "Allahsız". Calil Mammedquluzade Ensiklopediyasi / calilbook.musigi-dunya.az. İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2025.
- ↑ "Azərbaycanda siyasi repressiyalar vətənpərvər ziyalılarımızın həyatına son qoydu". https://azerbaijan-news.az (az.). 1 yanvar 1970. İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2025.
- Sahib Əsədov. Sovet Azərbaycanında Ateizm Təbliğatı. Mədinə, 2021.
- Füzuli Sabiroğlu. "Allahsızlığın Azərbaycana gəlişi – ARAŞDIRMA, FOTOLAR". https://azvision.az (az.). 11 sentyabr 2013. İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2025.
- "Allahsızlığın Azərbaycana gəlişi – ARAŞDIRMA, FOTOLAR (davamı)". AzVision (az.). 16 sentyabr 2013. İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2025.
- Əsədov, Sahib. "Sovet Azərbaycanında dinsizliyi necə yaydılar?" (az.). 20 noyabr 2019. İstifadə tarixi: 15 sentyabr 2025.