Luvr muzeyində oğurluq (2025)

Luvr muzeyinin XVI əsrə aid Apollon qalereyasında Fransa tac daş-qaşlarının qalan hissəsi, o cümlədən XV Lüdovikin tacı və Hortensia almazı sərgilənirdi.^[8]

Luvrdan qeydə alınmış ilk oğurluq 1911-ci ildə baş vermişdir. Həmin vaxt muzeyin keçmiş əməkdaşı Vinçenso Perucia Mona Liza əsərini oğurlamış, iki il sonra isə İtaliyada tapılmışdır.^[9] 1998-ci ildə isə Kamill Korotun Le chemin de Sèvres adlı rəsm əsəri oğurlanmış və bu günədək tapılmamışdır. Həmin dövrdə muzeyin direktoru Pyer Rozenberq muzeyin təhlükəsizlik sisteminin “zəif” olduğunu bildirmişdi.^[10]

Luvrun digər direktoru Lorans de Kar Paris polisindən muzeydə təhlükəsizlik yoxlaması aparmağı xahiş etmişdi. Yoxlama nəticəsində tövsiyələr hazırlanmış, lakin 2025-ci il oğurluğu zamanı bu tədbirlər hələ yalnız tətbiq edilməyə başlanmışdı.^[10] Əmək ittifaqlarına görə, Luvrun təhlükəsizliyi işçi sayının azaldılması nəticəsində zəifləyib, halbuki muzeyə gələnlərin sayı artmaqdadır. SUD ittifaqı 2025-ci il 19 oktyabr tarixli bəyanatında muzeydə “təhlükəsizlik vəzifələrinin məhv edilməsindən” şikayət etmişdi.^[10]

2025-ci ilin yanvarında Fransa prezidenti Emmanuel Makron Luvrun yenidənqurulması və genişləndirilməsi planlarını elan etmişdi. Bu layihə muzeyə hər il artan ziyarətçi sayına cavab olaraq hazırlanmışdı.^[11] 2025-ci il iyunun 16-da muzey əməkdaşları uzunmüddətli problemlərə – həddindən artıq izdiham, işçi çatışmazlığı və “davamolunmaz” iş şəraiti – etiraz olaraq tətilə çıxmışdılar.^[12][13]

2020-ci illərdə Fransanın digər muzeyləri də oğruların hədəfinə çevrilmişdi. Onlardan Adriana-Dübuşe Milli Muzeyi 2025-ci ilin sentyabrında, Konyak-Cey Muzeyi və Hieron Muzeyi isə 2024-cü ilin noyabrında oğurluğa məruz qalmışdı.^[14]

Oğurluq hadisəsi muzey ziyarətçilər üçün açıldıqdan təxminən 30 dəqiqə sonra, saat 09:30-da (MAV) baş vermişdir.^[15][16] Oğrular binaya skuterlərlə gələrək, Sena çayı tərəfdən daxil olmuş və özləri ilə batareya ilə işləyən daşlama alətləri və digər kiçik avadanlıqlar gətirmişlər. Onlar sarı və narıncı siqnal jiletləri geyinərək özlərini işçilər kimi qələmə vermişdilər.^[16]

Ekipin iki üzvü^[17] üzlərini balaklava ilə gizlədərək^[15] binanın cənub hissəsindəki ikinci mərtəbəyə çıxmaq üçün “monte-meuble” adlı elektriklə işləyən, mebel daşınması üçün istifadə olunan avtomobil-lift vasitəsindən istifadə etmişlər.^[17]

Qaldırıcı vasitə ilə qalxan oğrular^[2] batareya ilə işləyən disk kəsici^[14] və ya daşlama aləti^[17] ilə şüşə pəncərəni kəsərək Apollon qalereyasına daxil olublar və bununla da təhlükəsizlik siqnallarını işə salıblar.^[17] Oğrular mühafizəçiləri alətlərlə hədələyərək iki şüşə vitrindən səkkiz əşyanı oğurlamış,^[14][18] daha sonra eyni liftlə aşağı enərək, motor skuterlərində gözləyən iki digər üzvə əşyaları ötürüblər.^[17] Onlar qaldırıcı vasitənin səbət hissəsini yandırmağa cəhd göstərsələr də, muzey əməkdaşlarından biri buna mane olub.^[17] Oğrular daha sonra A6 avtomagistralı istiqamətində qaçıblar.^[19][20] Bütün oğurluq prosesi yeddi dəqiqədən çox çəkməmişdir.^[18]

Hadisədən dərhal sonra muzey təxliyə edilmiş və günün qalan hissəsində bağlı qalmışdır.^[21][22] Oğurluqdan sonra Luvr ertəsi gün – 20 oktyabr 2025-ci il tarixində də bağlı qalmış,^[23] muzeyin rəsmi saytında isə belə elan yerləşdirilmişdi: “Luvr Muzeyi bu gün fövqəladə səbəblərdən bağlı qalacaq. Bu tarixə olan bütün rezervasiyalar geri ödəniləcək. Narahatlığa görə üzr istəyirik.”^[24][25]

Oğurlanan zinət əşyaları Fransa Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən aşağıdakı kimi müəyyənləşdirilib:

• Neapollu və Siciliyalı Mariya Amaliya və Hortense de Beauharnaisə məxsus Kraliça Mari Ameliyanın safir dəsti — diadem, boyunbağı və sırğalar.
• İmperatriça Mari Luyzanın dəstindən zümrüdlü boyunbağı və cüt sırğa.
• Ejen de Montixoya məxsus relikvari bross, iri bədən brossu (kuraj brossu) və diadem.^[26][27]

Kolleksiyanın ən məşhur əşyası — dəyəri 60 milyon ABŞ dollarını aşan Rejent almazı yerində qalıb.^[15] Oğrular qaçarkən İmperatriça Ejenin tacını salıblar; tac zədələnmiş vəziyyətdə, üstəlik ad açıqlanmayan “bəzəkli bir əşya” ilə birlikdə tapılıb.^[17] Tacın zədələnmə dərəcəsi açıqlanmayıb.

• Oğurlanan əşyalar
•  
  Kraliça Mari Ameliya və Kraliça Hortensə məxsus safir sırğalar
•  
  Eyni dəstdən boyunbağı
•  
  Eyni dəstdən diadem
•  
  İmperatriça Mari Luyzanın zümrüdlü boyunbağısı
•  
  İmperatriça Mari Luyzanın zümrüdlü sırğaları
•  
  İmperatriça Ejenin diademi
•  
  İmperatriça Ejenin iri bədən brossu
•  
  İmperatriça Ejenin tacı (tapılıb, zədələnmiş)

Paris prokurorluğu hadisə ilə bağlı istintaq açıb,^[17] və prokuror Lor Bekkonun sözlərinə görə, istintaqa 60 nəfər cəlb edilib.^[28] Polis qaçış marşrutu boyunca videomüşahidə kameralarının görüntülərini araşdırıb.^[14] Şəkillərdə muzeyin yanında dayanmış kiçik yük maşını, üzərində isə bir hidravlik platforma və birinci mərtəbəyə qədər uzanan nərdivan görünür.^[29] Le Parisien qəzetinin yazdığına görə, hadisə yerində iki disk kəsici, bir açıq alovlu alət, benzin, əlcəklər, rabitə cihazı, yorğan və bir tac tapılıb.^[18]

Muzey oğurluqdan dərhal sonra təxliyə edilib və ziyarətçilər üçün bağlanıb.^[30][31][32] İnterpol 20 oktyabr tarixində zinət əşyalarını oğurlanmış sənət nümunələri bazasına əlavə edib.^[33] Muzey 22 oktyabrda yenidən açılıb, lakin Apollon qallereyası istisna olmaqla.^[34]

Oğurluqdan sonra Fransa Prezidenti Emmanuel Makron əvvəlki auditi zamanı verilmiş tövsiyələrin həyata keçirilməsinin “sürətləndirilməsi”ni əmr edib.^[35]

Muzeyin direktoru Lorens des Kars 22 oktyabr 2025-ci il tarixində Fransa Senatı Mədəniyyət Komitəsinin qarşısında çıxış edərək qanunvericilərin suallarını cavablandırıb və muzeyin nəzarət sistemlərində çatışmazlıqlar olduğunu, oğurluq zamanı binanın bəzi hissələrinin xarici kameralar tərəfindən yetərincə əhatə olunmadığını bildirib.^[36] Des Cars oğurluq günü Mədəniyyət Nazirliyinə istefasını təqdim etdiyini, lakin təklifin rədd olunduğunu təsdiqləyib.^[36].^[37]

Fransa prezidenti Emmanuel Makron hadisəni qınayaraq demişdir:

Luvrda törədilən oğurluq bizim tariximiz olan bir irsə qarşı hücumdur. Əsərləri tapacağıq və günahkarlar ədalət qarşısına çıxarılacaq. Paris prokurorluğunun rəhbərliyi altında bu məqsədlə hər yerdə bütün tədbirlər görülür. Yanvarda başladığımız “Yeni Luvr Renessansı” layihəsi təhlükəsizliyin gücləndirilməsini nəzərdə tutur və mədəni yaddaşımızın qorunmasının təminatçısı olacaq.^[38]

Daxili işlər naziri Loran Nünes bunu “böyük miqyaslı oğurluq” adlandırıb və oğurlanan əşyaların dəyərinin “ölçüyəgəlməz” olduğunu bildirib.^[39]

Mədəniyyət naziri Raşida Dati isə TF1-ə açıqlamasında bildirib:

“Kadrları izlədik: onlar insanlara toxunmur, sakit şəkildə dörd dəqiqəyə içəri girib, vitrini sındırır, əşyaları götürür və çıxırlar. Heç bir zorakılıq yoxdur — çox peşəkarcasına.”^[40]

Ədliyyə naziri Jerald Darmanen isə hadisənin Fransanın beynəlxalq imicinə mənfi təsir göstərdiyini deyib:

“İnsanlar Parisin mərkəzində mebel qaldırıcısını park edib, bir neçə dəqiqəyə oradan qiymətsiz zinət əşyalarını götürə bildilər — bu, Fransaya dəhşətli görüntü qazandırdı.”^[41]