Lixteynşteyndə Alman Milli Hərəkatı (alm. Volksdeutsche Bewegung in Liechtenstein, VDBL) — 1938–1945-ci illərdə Lixteynşteyndə fəaliyyət göstərmiş nasional-sosialist partiyası.[2][3] VDBL Lixteynşteynin nasist Almaniyasına birləşdirilməsini istəyirdi və xüsusilə Avstriyada baş tutmuş anşlussdan sonra fəallaşaraq Lixteynşteyni eyni yola yönəltməyə çalışırdı.[4][5] Partiya öz ideyalarını "Der Umbruch" qəzeti vasitəsilə yayırdı. Partiyanın şüarı "Liechtenstein den Liechtensteinern!" (hərf. "Lixteynşteyn lixteynşteynlilərindir!") idi və bu, xalqı knyaz II Frans İosifə sədaqətdən imtina etməyə çağırırdı.[6]
Lixteynşteyndə Alman Milli Hərəkatı | |
|---|---|
| Quruluş tarixi | 31 mart 1938[1] |
| Dağılma tarixi | 8 may 1945[1] |
| İdeologiya | Nasional Sosializm |
1939-cu il seçkilərində iştirak edə bilməməsi və İkinci Dünya müharibəsinin gedişatında nasizmə simpatiyanın azalması partiyanın siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olmuşdur.[7][8]
24 mart 1939-cu ildə Teodor Şedlerin rəhbərlik etdiyi Lixteynşteyndə Alman Milli Hərəkatı dövlət çevrilişi cəhd etmişdir.[9][10] Yerli kəndlilər nasistləri çəngəllər və yanğın şlanqları ilə geri çevirmişdilər. Knyaz II Frans İosif 1938-ci ildə iqamətgahını Vyanadan Lixteynşteynə köçürmüş ilk knyaz olaraq, 12 min nəfərlik təbəəsi üzərində hakimiyyətini davam etdirmişdir.[11][12]
- ↑ 1 2 https://historisches-lexikon.li/Volksdeutsche_Bewegung_in_Liechtenstein_(VDBL).
- ↑ Gustaf Adolf von Metnitz. Hundert Millionen Deutsche schaffen Raum. NS.-gauverlag Steiermark. 1941. səh. 15.
- ↑ "Volksdeutsche Bewegung in Liechtenstein". e-archiv.li (alman). Liechtenstein National Archives. İstifadə tarixi: 18 February 2014.
- ↑ Gustaf Adolf von Metnitz. Hundert Millionen Deutsche schaffen Raum (alman). NS.-gauverlag Steiermark. 1941. 15.
- ↑ Marxer, Wilfried. "Volksdeutsche Bewegung in Liechtenstein (VDBL)". Historisches Lexikon des Fürstentums Liechtenstein (alman). 31 December 2011. İstifadə tarixi: 14 November 2023.
- ↑ Peter Geiger, Die Rolle Feldkirchs und Vorarlbergs für Liechtenstein 1938/39, in: Rheticus, Vierteljahresschrift der Rheticus-Gesellschaft, Feldkirch 1998 (alm.)
- ↑ "Rotter-Entführung". Historisches Lexikon des Fürstentums Liechtenstein (alman). 16 August 2021. İstifadə tarixi: 23 March 2024.
- ↑ Schremser, Jurgen. "Schaedler (Schaedler), Otto". Historisches Lexikon des Fürstentums Liechtenstein (alman). 31 December 2011. İstifadə tarixi: 18 May 2023.
- ↑ "Parties in Liechtenstein 1921–1943". Prince and People: Liechtenstein Civics (alman). 2007. İstifadə tarixi: 16 May 2023.
- ↑ Büchel, Donat. "Stille Wahl". Historisches Lexikon des Fürstentums Liechtenstein (alman). 31 December 2011. İstifadə tarixi: 15 January 2024.
- ↑ Büchel, Donat. "Anschlussputsch". Historisches Lexikon des Fürstentums Liechtenstein (alman). 31 December 2011. İstifadə tarixi: 14 November 2023.
- ↑ "Liechtenstein Jails Nazi for Attempt at Uprising". The New York Times. 27 April 1939. İstifadə tarixi: 18 May 2023.