Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.
 Kömək
Kitab yaradıcısı ( deaktiv et )
 Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin Kitabı göstər (0 səhifə) Səhifə təklif edin

Linux paylanması

  • Məqalə
  • Müzakirə

Linux əməliyyat sistemləri (və ya distro) — Linux nüvəsini və çox vaxt paket idarəetmə sistemini özündə birləşdirən proqram kolleksiyasından hazırlanmış əməliyyat sistemi. Linux istifadəçiləri əməliyyat sistemini adətən gömülü sistemlərdən (məsələn, OpenWrt) və fərdi kompüterlərdən (məsələn. Linux Mint) tutmuş güclü superkompüterlərə (məsələn, Rocks Cluster Distribution) qədər müxtəlif sistemlər üçün mövcud olan Linux paylanmalarından birini yükləməklə əldə edirlər.

Ubuntu, ən məşhur Linux paylanmalarından biri

Tipik bir Linux paylanması (adətən, dəyişdirilmiş) Linux nüvəsi, başlanğıc sistemi (məsələn, systemd, OpenRC və ya runit), GNU alətləri və kitabxanaları, sənədlər və bir çox başqa proqram təminatından ibarətdir. İstəyə bağlı olaraq, iş masası təcrübəsini təmin etmək üçün (ən çox Mesa 3D qrafika drayverləri) displey serveri, iş masası mühiti, səs serveri və digər əlaqəli proqramlar paylanmaya daxil edilə bilər və ya istifadəçi tərəfindən quraşdırıla bilər.

Daxil olan proqram təminatının əksəriyyəti həm kompilyasiya olunmuş binarlar, həm də mənbə kodu formasında təqdim edilən azad və açıq mənbəli proqram təminatıdır və orijinal proqram təminatına dəyişikliklər etməyə imkan verir. Adətən, Linux paylanmalarına istəyə bağlı olaraq bəzi cihaz drayverləri üçün tələb olunan ikili bloklar kimi mənbə kodu şəklində mövcud olmayan bəzi xüsusi proqramlar daxildir.[1]

Linux paylanması, həmçinin imkanları bir çox istifadəçinin ehtiyaclarına cavab verəcək şəkildə Linux nüvəsi ilə paketlənmiş tətbiq və yardım proqramlarının (məsələn, müxtəlif GNU alətləri və kitabxanaları) xüsusi çeşidi kimi təsvir edilə bilər.[2] Proqram təminatı əsasən paylanmaya uyğunlaşdırılır və sonra paylanmanın müşayiətçisi tərəfindən proqram paketlərinə birləşdirilir. Proqram paketləri, adətən, verilənlər anbarlarında onlayn olaraq mövcuddur.[3][4] Paylanma quraşdırıcıları (məsələn, Debian-Installer və Anaconda) və paket idarəetmə sistemləri kimi "yapışqan" komponentlərdən başqa, çox az paket əslində paylamanın müşayiətçiləri tərəfindən yazılır.

Təxminən minə yaxın Linux paylanması mövcuddur.[5][6] Proqram təminatının genişliyi səbəbindən paylanmalar masa üstü kompüterlərdə, serverlərdə, noutbuklarda, netbuklarda, mobil telefonlarda və planşetlərdə,[7][8] eləcə də adətən gömülü sistemlərdə istifadə üçün minimal mühitlərdə istifadə üçün uyğun olanlar da daxil olmaqla, geniş çeşiddə formalar almışdır.[9][10] Fedora Linux (Red Hat), openSUSE (SUSE) və Ubuntu (Canonical Ltd.) kimi kommersiya cəhətdən dəstəklənən, həmçinin Debian, Slackware, Gentoo və Arch Linux kimi tamamilə cəmiyyət tərəfindən idarə olunan paylanmalar da mövcuddur. Əksər paylanmalar istifadəyə hazırdır və xüsusi təlimat dəsti üçün əvvəlcədən kompilyasiya edilir, bəziləri isə (məsələn, Gentoo) əsasən mənbə kodu şəklində paylanır və quraşdırma üçün lokal olaraq kompilyasiya edilməlidir.[11]

Tarixi

 
Linux-un çox erkən versiyasını saxlayan 5,25 düymlük disketlər

Linus Torvalds ilk Linux nüvəsini hazırlamış və onun ilk versiyası olan 0.01-i 1991-ci ildə buraxmışdır. Linux əvvəlcə yalnız mənbə kodu, daha sonra yüklənə bilən disket şəkilləri kimi paylanırdı: biri önyüklənə bilən və Linux nüvəsinin özündə yerləşən, digəri isə fayl sisteminin qurulması üçün GNU utilitləri və alətləri dəstiylə birlikdə. Quraşdırma proseduru mürəkkəb olduğundan, xüsusən də mövcud proqram təminatının artan miqdarı səbəbindən, onu sadələşdirmək üçün paylanmalar meydana çıxdı.[12]

İki ən köhnə, hələ də aktiv paylanma layihəsi 1993-cü ildə başlamışdır. SLS paylanması yaxşı müşayiət olunmurdu, ona görə də 1993-cü ilin iyulunda Patrik Folkerdinq tərəfindən yeni SLS əsaslı paylanma olan Slackware buraxıldı.[13] SLS-dən də narazı qalan İan Myurdok, 1993-cü ilin avqustunda Debian-ı yaradaraq, ilk ictimai betanı 1994-cü ilin yanvarında və ilk stabil versiyanı 1996-cı ilin iyununda buraxaraq pulsuz paylanma yaratmağa başladı.[14][15]

İstifadəçilər IBM PC-yə uyğun gələn kompüterlərdə DOS və Microsoft Windows əməliyyat sistemlərinə, Apple Macintosh-da Mac OS-yə və Unix-in özəl versiyalarına alternativ olaraq Linux paylanmalarına diqqət yetirdilər.

İstinadlar

  1. ↑ "Explaining Why We Don't Endorse Other Systems". gnu.org. 30 iyun 2014. 24 aprel 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 yanvar 2015.
  2. ↑ "Linux Operating Systems: Distributions". swift.siphos.be. 27 noyabr 2014. 3 oktyabr 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2015.
  3. ↑ Chris Hoffman. "HTG Explains: How Software Installation & Package Managers Work On Linux". howtogeek.com. 27 iyun 2012. 10 fevral 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2015.
  4. ↑ "The status of CentOS mirrors". centos.org. 15 yanvar 2015. 31 dekabr 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2015.
  5. ↑ "The LWN.net Linux Distribution List". LWN.net. 15 mart 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2015.
  6. ↑ "DistroWatch.com: Put the fun back into computing. Use Linux, BSD". distrowatch.com. 11 noyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2020.
  7. ↑ Jim Martin. "How to install Ubuntu Touch on your Android phone or tablet". PC Advisor. 27 oktyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 oktyabr 2015.
  8. ↑ David Hayward. "Install Linux on your x86 tablet: five distros to choose from". TechRadar. 13 aprel 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 oktyabr 2015.
  9. ↑ Brian Proffitt. "The Top 7 Best Linux Distributions for You". linux.com. fevral 3, 2010. yanvar 5, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: yanvar 11, 2015.
  10. ↑ Eric Brown. "Mobile Linux Distros Keep on Morphing". linux.com. 4 noyabr 2014. 13 fevral 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 yanvar 2015.
  11. ↑ "Debian and Other Distros". debian.org. 7 dekabr 2013. 14 yanvar 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 yanvar 2015.
  12. ↑ Berlich, Ruediger. "All you need to know about... The early history of Linux, Part 2, Re: distribution" (PDF). LinuxUser. aprel 2001. 28 iyul 2012 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 4 may 2013.
  13. ↑ "The Slackware Linux Project: Slackware Release Announcement". Slackware.com. 16 iyul 1993. 9 avqust 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 iyul 2011.
  14. ↑ "debian-0.91-ChangeLog". 2 iyul 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 dekabr 2023.
  15. ↑ "A Brief History of Debian - Debian Releases". debian.org. 4 may 2013. 18 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 iyul 2014.

  • Vikianbarda əlaqəli media-fayllar
  • The LWN.net Linux Distribution List – a categorized list with information about each entry
  • List of GNU/Linux distributions considered free by the Free Software Foundation
  • Google's approach to a large-scale live upgrading between two widely different Linux distributions: presentation and text version, LinuxCon 2013, by Marc Merlin
  • Rolling release vs. fixed release Linux, ZDNet, February 3, 2015, by Steven J. Vaughan-Nichols
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Linux_paylanması&oldid=7851586"
Informasiya Melumat Axtar