Liduvenay körpüsü

Körpü Birinci Dünya müharibəsi zamanı alman hərbçiləri tərəfindən tikilib. Tikinti alman ordusunun 2000 nəfərdən ibarət iki hərbi bölüyü tərəfindən tikilmişdir. 1915-ci ilin sentyabrında işlərə başlanılır, 20 iyun 1916-cı ildə körpünün tikintisi başa çatır. Körpü Pol fon Hindenburqun şərəfinə adlandırılmışdır. Taxta körpünün uzunluğu 670 m, hündürlüyü 42 m olur. Tikinti zamanı 7000 m³ taxtadan istifadə olunur. Körpünün bünövrəsinin altına 15 m dərinliyə 1400-ə yaxın svay vurulub. Körpünün özüldəki eni 21 m, yuxarı hissəsinin eni 5,5 m idi. Açılışı zamanı Şərq Cəbhəsindəki ən böyük mühəndislik strukturu və Avropanın ən böyük taxta dəmir yolu körpülərindən biri idi. 1930-cu illərdəhərbi mühəndisləri tərəfindən körpünün maketi hazırlanmış və təlim məqsədləri üçün istifadə edilmişdir. Model hazırda Kaunasdakı Böyük Vytautas Hərbi Muzeyində nümayiş etdirilir^[1].

Taxta körpü dəmir yolu estakadasını xatırladırdı. Körpünün əsas materialı taxta olması ilə əlaqəli konstruksiya zəif olduğuna görə körpü böyük qatarların və hərbi qatarların oradan keçməsi üçün o qədər də uyğun deyildi. 1916-1918-ci illərdə aşağı məhsuldarlıq və daimi yanğın təhlükəsi səbəbindən taxta körpüdən 20 metr aralıda dəmir-beton dayaqlar üzərində polad körpü tikilmişdir. Üst quruluşun metal konstruksiyalarının istehsalı və quraşdırılması işləri Maschinenfabrik Augsburg-Nürnberg maşınqayırma zavodu tərəfindən aparılmışdır. Körpü 1918-ci il mayın 17-də hərəkətə açılır, bundan sonra taxta körpünün sökülməsinə başlanılır. Körpü tək yollu olub, hər biri 62,4 m olan doqquz aşırımdan ibarət olmuşdur. Ümumi uzunluğu 570 m, çaydan olan hündürlüyü 42 m (o dövrdə Baltikyanı ölkələrin ən uzun körpüsü idi). İkinci Dünya müharibəsindən əvvəl körpüdə nəqliyyat çox sıx idi. Sərnişin qatarları ildə 5 mindən 12 minə qədər sərnişin aparır, yük qatarları Sovet İttifaqından Almaniyaya çoxlu mallar daşıyırdı. 1941-ci ildə almanların hücumuna mane olmaq üçün Qızıl Ordu körpünü partlatmağı planlaşdırsa da, alman ordusunun sürətlə irəliləməsi səbəbindən bu mümkün olmur 1944-cü ildə körpü geri çəkilən alman qoşunları tərəfindən partladılır. Radvilişkis-Paqeqyay dəmir yolu xətti böyük strateji əhəmiyyətə malik olduğundan həmin ilin payızında cəmi 29 günə müvəqqəti taxta körpü tikilmişdir^[2]. İş Alman hərbi əsirlərinin köməyi ilə sovet qoşunlarının mühəndis bölmələri tərəfindən həyata keçirilir.

1948-ci ildə daimi körpünün tikintisinə başlanılır. İşlər 446 saylı körpü tikinti tərəfindən həyata keçirilib. Altı yeni dayaq da tikilmişdir. 1952-ci il mayın 1-də ilk qatar yeni körpünün üzərindən keçmişdir.

2001-2005-ci illərdə Avropa İttifaqı Liduvenay körpüsünü təmir edir. İşlərin gedişində metal konstruksiyaların təmiri və korroziyaya qarşı mühafizəsi (körpü açıq boz rəngə boyanıb), dayaqların dəmir-beton konstruksiyalarının təmiri həyata keçirilib. İşlər körpüdə nəqliyyatın hərəkəti bağlanmadan həyata keçirilmişdir. 2006-cı ildə “Qiprostroymost-Sankt-Peterburq” QSC tərəfindən körpünün tədqiqi aparılıb, onun nəticələri körpünün yüklərin dizayn sinfinə uyğun olduğunu müəyyən edib^[3].

2008-ci ildə Liduvenay dəmir yolu körpüsü Litva mədəniyyət abidəsi statusunu alır. Hazırda Liduvenay körpüsündən yalnız yük qatarları keçir^[4][5].

Doqquz aşırımlı metal körpüdür. Quruluşun çay səviyyəsindən hündürlüyü 42 m-dir. Dəstəklər monolit dəmir-betondur. Körpünün ümumi uzunluğu 599 m, eni 4,5 m-dir.

Körpü biryolludur. Dəmir yolu nəqliyyatının hərəkəti üçün nəzərdə tutulub. Körpüdə piyadaların hərəkəti qadağandır.

• "Lyduvėnų geležinkelio tiltas". Kultūros vertybių registras (litva). Kultūros paveldo departamentas prie Kultūros ministerijos. İstifadə tarixi: 29 sentyabr 2021.