Lagopus scotica — Qırqovullar fəsiləsinin Tetralar tribasına aid quş növü.
| Lagopus scotica | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Lagopus scotica |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| ||||
Lagopus scoticanın quyruğu qara, ayaqları isə ağ rəngdədir. Qanadlarının alt hissəsində ağ zolaqlar və gözləri üstündə qırmızı lələk dəstləri var. Dişilər erkəklərdən daha az qırmızı rəngdədir və lələk dəstləri daha az fərqlənir. Cavan quşlar daha solğun rəngdədir və qırmızı lələk dəstləri yoxdur. İrlandiyada yaşayan quşlar bəzən ayrı bir yarımnöv olan L. l. hibernica kimi qəbul edilir. Onlar Britaniyadakı quşlardan bir qədər açıq rəngdədir və dişilərin lələkləri daha sarımtıl, alt hissələri isə daha incə zolaqlıdır. Bu, onların daha çox ot və qamışlıq olan mamırlıq ərazilərdə kamuflyaj olmasına kömək edə bilər.[2][3]
Lagopus scotica Britaniya adaları üçün endemik növdür. Bu quş Şotlandiyanın əksər hissələrində, o cümlədən Orkney adaları, Şetland adaları və Xarici Hebrid adalarında tapılır. Yalnız şəhər ərazilərində, məsələn, Mərkəzi Qurşaqda yoxdur.[4] Uelsdə bəzi yerlərdə güclü populyasiyalar var, lakin onların yayılma sahəsi azalmışdır. Lagopus scotica otçuldur və əsasən mamır bitkisinin tumurcuqları, toxumları və çiçəkləri ilə qidalanır. Həmçinin giləmeyvələr, taxıl bitkiləri və bəzən həşəratlarla da qidalanır.
Quşlar payızda cütləşməyə başlayır və erkəklər qış irəlilədikcə daha çox ərazi müdafiəsi davranışı göstərir. Yuva yer səthində bitkilərlə örtülmüş 20 sm diametrində dayaz bir çökəklikdən ibarətdir. Əsasən aprel və may aylarında altıdan doqquza qədər yumurta qoyulur. Yumurtalar oval, parlaq və açıq sarı rəngdədir, tünd qəhvəyi ləkələr var. Yumurtalar 19-25 gün müddətində inkubasiya edilir, balalar yumurtadan çıxdıqdan 12-13 gün sonra uçmağa başlayır və 30-35 gün ərzində tam yetişir.[5]
Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə Birliyi (IUCN) Lagopus scoticanın qorunma statusunu "Həssas növlər" (LC) kateqoriyasında qiymətləndirib. Qorunma Avropa Birliyinin üzv dövlətləri, 2009/147/EC Şərhi (quşlar direktivi) ilə Lagopus scoticanın qorunması üçün tələb olunan tədbirləri görmək məcburiyyətindədirlər. Lakin bu növ Direktivin II Əlavəsinə daxil olduğu üçün, 7-ci maddə populyasiya səviyyəsi təhlükə altında olmadıqda, milli qanunvericiliyə uyğun olaraq ovlanmasına icazə verir. 2002-ci ildə Avropa Ədalət Məhkəməsi İrlandiyanı Lagopus scoticanı qorumaq üçün öhdəliklərini pozduğunu müəyyən etdi, çünki qoyunların həddindən artıq otarılması nəticəsində əsas çoxalma ərazisi zəifləmişdi. Məhkəmə qərarı əsasında görülən qorunma tədbirləri nəticəsində ərazidəki populyasiya təxminən 400-dən 800-ə qədər artmışdır.[6]
- ↑ Natural History Museum. 1881.
- ↑ Gill, Frank; Donsker, David; Rasmussen, Pamela, redaktorlar "Pheasants, partridges, francolins". IOC World Bird List Version 14.2. International Ornithologists' Union. avqust 2024. İstifadə tarixi: 29 avqust 2024.
- ↑ Kozma, R.; Rödin-Mörch, P.; Höglund, J. "Genomic regions of speciation and adaptation among three species of grouse". Scientific Reports. 9 (1). 2019: 812. Bibcode:2019NatSR...9..812K. doi:10.1038/s41598-018-36880-5. PMC 6349846. PMID 30692562.
- ↑ Jobling, James A. The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. 2010. 217, 351. ISBN 978-1-4081-2501-4.
- ↑ Baines, D.; Allinsom, H.; Duff, J.P.; Fuller, H.; Newborn, D.; Richardson, M. "Lethal and sub-lethal impacts of respiratory cryptosporidiosis on Red Grouse, a wild gamebird of economic importance". Ibis. 160 (4). 2018: 882–891. doi:10.1111/ibi.12573.
- ↑ Gilbert, L.; Jones, L. D.; Laurenson, M. K.; Gould, E. A.; Reid, H. W.; Hudson, P. J. "Ticks need not bite their red grouse hosts to infect them with louping ill virus". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 271 (Suppl 4). 2004: S202–S205. doi:10.1098/rsbl.2003.0147. PMC 1810039. PMID 15252984.