Lüksemburq Silahlı Qüvvələri (Lëtzebuerger Arméi, Armée luxembourgeoise, Luxemburger Armee) — Lüksemburq Böyük Hersoqluğunun müdafiəsini təmin edən hərbi təşkilatdır. Lüksemburqun kiçik ərazisi və əhalisi nəzərə alınaraq, silahlı qüvvələri də Avropanın ən kiçiklərindən biridir. Ordu tamamilə könüllülük əsasında formalaşır və əsasən quru qoşunlarından ibarətdir. Lüksemburqun ayrıca Hərbi Hava Qüvvələri və Hərbi Dəniz Qüvvələri yoxdur. Ali Baş Komandan Lüksemburq Böyük Hersoqu sayılsa da, ordunun idarə edilməsi Lüksemburq Müdafiə Nazirliyi və Baş Qərargah rəisi tərəfindən həyata keçirilir. Lüksemburq ordusu həm milli müdafiə və təhlükəsizlik vəzifələrini yerinə yetirir, həm də NATO, Avropa İttifaqı və BMT çərçivəsində beynəlxalq sülhməramlı və təhlükəsizlik missiyalarında fəal iştirak edir.
| Lüksemburq Silahlı Qüvvələri | |
|---|---|
| Lëtzebuerger Arméi | |
 | |
| Şüar | Fir d'Heemecht (azərb. Vətən üçün) |
| Qurulub | 16 fevral 1881[1] (Corps des Gendarmes et Volontaires kimi) |
| Cari forma | 1967 (Könüllü Ordu kimi)[2] |
| Daxildir |
Quru qoşunları (Composante terrestre) Hərbi Orkestr (Musique militaire) |
| Qərargah | Dikrix (Hərbi Mərkəz "Caserne Grand-Duc Jean") |
| Veb-sayt | armee.lu |
| Rəhbərlik | |
| Ali Baş Komandan | Böyük Hersoq Anri |
| Müdafiə Naziri | Yuriko Backes |
| Canlı qüvvə | |
| Hərbi yaş | 18-26 yaş (könüllülər üçün qəbul yaşı) |
| Əsgərlik müddəti | Məcburi hərbi xidmət yoxdur (1967-dən)[2] |
| Hər il əsgərlik yaşına çatan | (2023/2024) |
| Aktiv kadr | Təxminən 1000 (hərbi)[3] + təx. 200 (mülki) |
| Ehtiyat kadr | Rəsmi ehtiyat qüvvəsi yoxdur |
| Xərclər | |
| Büdcə | € 596.6 milyon (2024 təxmini)[4] |
| ÜDM faizi | 0.77% (2024 təxmini)[4] |
| Sənaye | |
| Xarici təchizatçılar | Əsasən NATO ölkələri (Belçika, Almaniya, Fransa, ABŞ) |
| Əlaqədar məqalələr | |
| Tarix | İkinci Dünya müharibəsi, Koreya müharibəsi, Əfqanıstan müharibəsi, Kosovo müharibəsi |
| Rütbələr | Lüksemburq Silahlı Qüvvələrinin hərbi rütbələri |
Müasir Lüksemburq ordusunun əsası 1881-ci ildə yaradılan "Jandarm və Könüllülər Korpusu" (Corps des Gendarmes et Volontaires) ilə qoyulmuşdur.[1] Bundan əvvəl, Lüksemburqun müxtəlif milis qüvvələri mövcud olmuşdur (1817-1841).[5] 1841-1867-ci illərdə Federal Kontingent (Le Contingent Fédéral) mövcud olmuşdur.[6] Lüksemburq 1867-ci ildə London müqaviləsi ilə neytral və silahsızlaşdırılmış ölkə elan edilsə də, daxili təhlükəsizliyi təmin etmək üçün yüngül piyada qoşunları (Le Corps de Chasseurs Luxembourgeois, 1867-1881) saxlamasına icazə verilirdi.[7]
İkinci Dünya müharibəsi zamanı Nasist Almaniyası tərəfindən işğal edilən Lüksemburqun ordusu ləğv edildi.[1] İşğal zamanı bəzi lüksemburqlular müttəfiq qüvvələrinə, xüsusilə Belçikanın "Piron Briqadası"na qoşularaq döyüşmüşlər.[8] İşğaldan sonra, 1944-cü ildə Lüksemburq hökuməti məcburi hərbi xidmət tətbiq etdi və yeni ordu formalaşdırıldı.[2] Lüksemburq Koreya müharibəsində BMT qüvvələri tərkibində iştirak etmişdir.[9]
1954-1959-cu illərdə Qrup Taktik Bölməsinin (GTR) yaradılması ilə ordu daha da inkişaf etdirildi.[10] 1959-1967-ci illərdə Artilleriya Batalyonu və Ərazi Qüvvələri də mövcud olmuşdur.[11] Lüksemburq NATOnun qurucu üzvlərindən biri olaraq (1949), kollektiv müdafiəyə sadiqliyini göstərmişdir.[12]
1967-ci ildə məcburi hərbi xidmət ləğv edildi və Lüksemburq ordusu tamamilə könüllü əsgərlərdən ibarət peşəkar bir quruma çevrildi.[2] Bu qərar Lüksemburqun müdafiə siyasətində əhəmiyyətli bir dönüş nöqtəsi oldu və ordunun daha çox beynəlxalq əməkdaşlığa və sülhməramlı missiyalara yönəlməsinə səbəb oldu.
Lüksemburq Silahlı Qüvvələri əsasən Dikrixdə yerləşən Hərbi Mərkəzdə (Centre militaire) cəmləşmişdir. Ordu vahid bir quru qoşunları komponentindən ibarətdir və onun tərkibinə aşağıdakılar daxildir:
- Baş Qərargah (État-Major): Ordunun ümumi planlaşdırılması, idarə edilməsi və əməliyyatlarına cavabdehdir.
- Hərbi Mərkəz (Centre militaire): Ordunun əsas bazasıdır, burada təlimlər keçirilir, əsgərlər yerləşdirilir və inzibati işlər görülür. Tərkibində aşağıdakı bölmələr var:
- Quru Qoşunları Komandanlığı (Commandement de la composante terrestre): Quru əməliyyatlarına və bölmələrin hazırlığına cavabdehdir.
- Kəşfiyyat Bölməsi (Compagnie de Reconnaissance): Əsas döyüş bölməsidir, yüngül zirehli kəşfiyyat maşınları ilə təchiz olunmuşdur. İki kəşfiyyat tağımından ibarətdir. Bu bölmə tez-tez Belçika qüvvələri ilə birgə fəaliyyət göstərir.
- Təlim Bölməsi (Compagnie Instruction): Yeni çağırışçıların ilkin hərbi hazırlığını (formation de base) və ixtisas təlimlərini həyata keçirir.
- Milli Dəstək Bölməsi (Compagnie d'Appui National): Logistika, təchizat, nəqliyyat və digər dəstək funksiyalarını yerinə yetirir.
- Hərbi Orkestr (Musique militaire grand-ducale): Rəsmi mərasimlərdə və tədbirlərdə iştirak edən peşəkar hərbi orkestrdir.
Lüksemburqun Hərbi Hava Qüvvələri olmadığı üçün hava məkanının müdafiəsi və hərbi hava nəqliyyatı NATO müttəfiqləri, xüsusilə Belçika ilə əməkdaşlıq çərçivəsində təmin edilir. Lüksemburq NATO AWACS proqramının maliyyələşdirilməsinə töhfə verir və A400M hərbi nəqliyyat təyyarəsinin alınması üzrə Belçika ilə birgə proqramda iştirak edir.
Lüksemburq ordusunun aktiv hərbi personalı təxminən 1000 nəfərdir (2018-ci il məlumatına görə 900-dən bir qədər çox[3]). Bundan əlavə, təxminən 200 mülki işçi də orduda çalışır. Orduya qəbul könüllülük əsasındadır və namizədlər Lüksemburq vətəndaşı və ya ən azı 3 il Lüksemburqda yaşamış Avropa İttifaqı vətəndaşları ola bilərlər. Namizədlər müəyyən fiziki, tibbi və psixoloji tələblərə cavab verməli və ilkin hərbi təlim kursunu müvəffəqiyyətlə başa vurmalıdırlar.
Lüksemburq NATOnun qurucu üzvlərindən biridir (1949) və kollektiv müdafiə prinsiplərinə sadiqdir. Kiçik ölçüsünə baxmayaraq, Lüksemburq ordusu müntəzəm olaraq NATO, Avropa İttifaqı və BMT tərəfindən idarə olunan beynəlxalq əməliyyatlara və missiyalara töhfə verir. Əsas iştirak etdiyi missiyalara aşağıdakılar daxildir:
- NATO-nun Kosovodakı Qüvvələri (KFOR)
- Avropa İttifaqının Malidəki Təlim Missiyası (EUTM Mali)
- BMT-nin Livandakı Müvəqqəti Qüvvələri (UNIFIL) (dolayı dəstək)
- NATO-nun Baltik Hava Polisi missiyasına dəstək (yerüstü personal)
- Əvvəllər Əfqanıstanda Beynəlxalq Təhlükəsizliyə Yardım Qüvvələri (ISAF) və Qətiyyətli Dəstək Missiyası (Resolute Support Mission).
Lüksemburq həmçinin Benilüks ölkələri (Belçika, Niderland, Lüksemburq) çərçivəsində sıx hərbi əməkdaşlıq edir.
Lüksemburqun müdafiə xərcləri son illərdə artım tendensiyası göstərir. 2021-ci ildə NATO-nun hesablamalarına görə, Lüksemburq ÜDM-nin təxminən 0.57%-ni müdafiəyə ayırmışdır.[4] 2024-cü il üçün bu rəqəmin 0.77%-ə çatacağı və məbləğin 596.6 milyon avro olacağı təxmin edilir.[4] Lüksemburq NATO-nun ÜDM-in 2%-ni müdafiəyə ayırmaq hədəfinə çatmaq üçün xərclərini artırmağı öhdəsinə götürmüşdür.
- ↑ 1 2 3 "Le Corps des Gendarmes et Volontaires (1881-1944)" [The Corps of Gendarmes and Volunteers (1881-1944)]. Lëtzebuerger Arméi (fransız). Armée luxembourgeoise. 2017. 5 January 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 March 2017.
- ↑ 1 2 3 4 "Les débuts de 1944-1954" (fransız). Lëtzebuerger Arméi. İstifadə tarixi: 17 March 2020.
- ↑ 1 2 "Strength of the Luxembourgish Army 1990 – 2018". 2018. İstifadə tarixi: 11 November 2022.
- ↑ 1 2 3 4 "Defence Expenditure of NATO Countries (2014-2021)" [NATO] (PDF). 11 June 2021. İstifadə tarixi: 15 November 2021.
- ↑ "La Milice (1817-1841)" [The Militia (1817-1841)]. Lëtzebuerger Arméi (fransız). Armée luxembourgeoise. 2017. 5 January 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2017.
- ↑ "Le Contingent Fédéral (1841-1867)" [The Federal Contingent (1841-1867)]. Lëtzebuerger Arméi (fransız). Armée luxembourgeoise. 2017. 5 January 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2017.
- ↑ "Le Corps de Chasseurs Luxembourgeois (1867-1881)" [The Light Infantry of Luxembourg (1867-1881)]. Lëtzebuerger Arméi (fransız). Armée luxembourgeoise. 2017. 5 January 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2017.
- ↑ "Les luxembourgeois de la "Brigade PIRON"" [The Luxembourgers of the "PIRON Brigade"]. Lëtzebuerger Arméi (fransız). Armée luxembourgeoise. 2017. 5 January 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 March 2017.
- ↑ Trausch, Gilbert. Histoire du Luxembourg [History of Luxembourg] (fransız). Hatier. 1992. 186. ISBN 2-218-03855-2.
- ↑ "La mise sur pied du GTR (1954-1959)" (fransız). Lëtzebuerger Arméi. İstifadə tarixi: 17 March 2020.
- ↑ "Le Bataillon d'Artillerie et les Forces Territoriales (1959-1967)" (fransız). Lëtzebuerger Arméi. İstifadə tarixi: 17 March 2020.
- ↑ "Le Luxembourg et l'OTAN". NATO Declassified. NATO. İstifadə tarixi: 20 September 2022.