Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.

Kuru (xəstəlik)

  • Məqalə
  • Müzakirə

Kuru xəstəliyi Yeni Qvineyanın yüksək dağlarında Fore xalqı arasında baş verən nadir, sağalmaz, ölümcül neyrodegenerativ xəstəlikdir. Anormal qatlanmış zülalların (prionların) ötürülməsi nəticəsində yaranan, neyrodegenerasiya nəticəsində titrəmə və koordinasiya itkisi kimi əlamətlərlə nəticələnən transmissiv süngərvari ensefalopatiyanın (TSE) bir formasıdır. İlk dəfə XX əsrin əvvəllərində aşkar edilmişdir.[1]

Kuru xəstəliyinin ağır forması.Uşaq digər şəxslərin köməyi olmadan nə otura, nə də ayaq üstə dura bilmir

Kuru termini xəstəliyin klassik əlaməti olan bədən titrəyişlərinə görə kuriya və ya quria ("silkələmək") sözündən gəlir.[2] Kuru sözünün mənası titrəmək deməkdir. Xəstəliyin əlamətlərindən biri olan patoloji gülmə tutmalarına görə gülmə xəstəliyi olaraq da tanınır. Müasir dövrdə kurunun Papuada, Yeni Qvineyanın Fore qəbiləsi arasında adamyeyənlik yolu ilə ötürüldüyünə inanılır. Ölən ailə üzvləri ənənəvi olaraq bişirilir və yeyilirdi ki, bu da mərhumun ruhunu azad etməyə kömək etdiyinə inanılırdı.[3] Qadınlar və uşaqlar beyni (kişilər isə əzələli hissələri) yeyirdilər, bu orqan ən yüksək infeksion prion konsentrasiyasını özündə saxlayır və kuru xəstəliyinin yayılmasında mühüm rol oynayırdı. Buna görə də bu xəstəliyə qadınlar və uşaqlar arasında daha çox rast gəlinirdi.[4]

Epidemiya çox güman ki, qəbilədəki bir insanda sporadik Kreysfeld-Yakob xəstəliyinin əmələ gəlməsi və həmin insanın ölümünə səbəb olması ilə başladı. Kəndlilər ölünün beynini yedilər və xəstəliyə yoluxdular. Bu ardıcıllıqla xəstəlik daha da şox yayılmağa davam etdi.[5] Fore xalqı 1960-cı illərin əvvəllərində kuru xəstəliyinin endokannibalizm yolu ilə ötürüldüyü ilk dəfə irəli sürüldükdən, insan ətini yeməyi dayandırdıqdan sonra 10 ildən 50 ilə qədər uzanan uzun inkubasiya dövrü səbəbiylə xəstəlik özünü göstərməyə davam edirdi.[6] Epidemiya nəhayət yarım əsrdən sonra kəskin şəkildə azaldı. 1957-ci ildə bu xəstəlik səbəbindən 200 ölüm halı müşahidə olundu. 2010-cu ildən bəri isə bu xəstəlikdən heç bir ölüm halı qeydə alınmamışdır.[7][8][9][10]

Mündəricat

  • 1 Kliniki təsviri
  • 2 Səbəbləri
    • 2.1 Prion
    • 2.2 Yayılması
  • 3 Patogenezi
  • 4 İmmunitet
  • 5 Tarixi
  • 6 İstinadlar
  • 7 Ədəbiyyat

Kliniki təsviri

Kuru və ya ötürülən süngər formalı ensefalopatiya, fizioloji və nevroloji nəticələrə səbəb olan və nəticədə ölümlə nəticələnən sinir sisteminin bir xəstəliyidir. Mütərəqqi serebellar ataksiya və ya əzələ hərəkətləri üzərində koordinasiya və nəzarətin itirilməsi ilə xarakterizə olunur.[11][12]

İnkubasiya dövrü də adlandırılan preklinik və ya asimptomatik faza orta hesabla 10-13 il davam edir, lakin bu dövr beş ilə qədər qısala da bilər. 50 il və ya daha çox davam edəcəyi də təxmin edilir.[13]

Simptomların ilk görünüşü ilə başlayan klinik mərhələ orta hesabla 12 ay davam edir. Kurunun klinik inkişafı üç xüsusi mərhələyə bölünür: ambulator, oturaq və terminal. Fərdlər arasında bu mərhələlərdə müəyyən fərq olsa da, onlar təsirə məruz qalan əhali arasında əsasən eyni cürə təzahür edir.[11] Klinik simptomlar başlamazdan əvvəl, şəxs baş, ayaq, oynaq ağrısı, prodromal simptomlar hiss edir.[14] Birinci (ambulator) mərhələdə yoluxmuş şəxsdə qeyri-sabit duruş və yeriş, əzələ nəzarətinin azalması, titrəmə, sözləri tələffüz etməkdə çətinlik (dizartriya) və titubasiya titrəmələri müşahidə edilir. Bu mərhələ insanın simptomlara baxmayaraq hələ də yeriyə bildiyinə görə ambulator mərhələ adlanır.[15]

İkinci (oturuş) mərhələdə yoluxmuş şəxs dəstəksiz yeriyə bilmir və ataksiya, şiddətli titrəmələr yaşayır. Bundan əlavə, şəxs emosional qeyri-sabitlik və çarəsizlik əlamətləri göstərir, eyni zamanda idarəolunmaz və sporadik gülüş nümayiş etdirir.[15] Digər nevroloji simptomlara baxmayaraq, xəstəliyin bu mərhələsində tendon refleksləri hələ də mövcuddur.[15]

Üçüncü və son (terminal) mərhələdə, yoluxmuş şəxsin ataksiya kimi mövcud simptomları, artıq dəstəksiz oturmaq mümkün olmayan nöqtəyə qədər irəliləyir.[15] Yeni simptomlar da ortaya çıxır: insanda disfagiya inkişaf edir ki, bu da ağır qida çatışmazlığına gətirib çıxarır. Həmçinin sidik qaçırma, danışmaq qabiliyyəti və ya istəyinin itirilməsi, şüurlu olmasına baxmayaraq ətraf mühitə reaksiya verməməsi kimi simptomlarda inkişaf edir. Terminal mərhələnin sonunda xəstələrdə tez-tez asanlıqla yoluxa bilən xroniki xoralı yaralar inkişaf edir. Xəstəliyə yoluxmuş şəxs terminal mərhələnin ilk simptomları göründükdən sonra, üç aydan iki ilə qədər olan müddətdə pnevmoniya və ya digər ikincili infeksiyalar səbəbindən ölür.[16]

Xəstəliyin əsas simptomları tetanus (risus sardonicus) olan xəstələrdə müşahidə olunana bənzər "təbəssüm" ilə müşayiət olunan şiddətli titrəmə və başın əyilmə hərəkətləridir. Kuru xəstəliyinə verilən “gülən ölüm” adı qəzet yazarlarının verdikləri insafsız addır. Fore qəbilələri arasında kuru xəstəliyi heç vaxt bu adı ilə tanınmamışdır.[17]

Səbəbləri

 
Normal qatlanmış prion zülalının alt domeni. Alfa spirallarının mövcudluğu nəzərə çarpır (göy spirallar).
 
beta listlərdən ibarət səhv qatlanmış zülalın krioelektron mikroskop modeli (mərkəzdəki)

Kuru əsasən Fore xalqı və onların nikah bağladıqları insanlar arasında yayılmışdır. Fore xalqı öz inanclarına görə mərhumun cəsədini canlı qohumlarının cəsədlərinə daxil etmək, mərhumun ruhunu azad etməyə kömək etmək üçün öldükdən sonra ailə üzvlərinin bədən hissələrini ritual olaraq hazırlayır və yeyirdilər.[18] Beyin yoluxucu prionla zəngin bir orqan olduğundan,[4] beyni yeyən qadınlar və uşaqlar, əzələli hissələri yeyen kişilərə nisbətən daha çox bu xəstəliyə yoluxmuşdurlar.

Prion

Yoluxucu agent olan prion (PrP) prion tərəfindən kodlanmış zülalın səhv qatlanmış formasıdır. Prionlar prion protein geni (PRNP) tərəfindən kodlanır.[19] Prionun iki forması normal qatlanmış zülal olan PrP c və xəstəliyə səbəb olan səhv qatlanmış forma olan PrP sc formaları vardr. Bu iki forma amin turşusu ardıcıllığına görə fərqlənmir. Lakin, patogen izoform PrP sc ikinci və üçüncü strukturuna görə PrP-nin normal formasından fərqlənir. PrP sc izoformu beta hissələrində, normal PrP c forması isə alfa sarmallarında zənginləşdirilmişdir. Konformasiya fərqləri PrP sc-nin birləşməsinə, fermentlər və ya digər kimyəvi, fiziki vasitələrlə zülalların parçalanmasına son dərəcə davamlı olmasına imkan verir. Normal forma isə tam proteolizə məruz qalır və denaturasiya etməyən yuyucu vasitələrdə həll olur.[15]

Təklif edilmişdir ki, əvvəlcədən mövcud olan və ya əldə edilmiş PrP sc PrP c-nin PrP sc-yə çevrilməsini təşviq edə bilər, daha sonra isə digər PrP c-yə çevrilir. Bu, onun sürətlə yayılmasına kömək edən, prion xəstəliklərinin patogenezinə səbəb olan zəncirvari reaksiyaya başlayır.[15]

Yayılması

1961-ci ildə avstraliyalı tibb tədqiqatçısı Maykl Alpers antropoloq Şirli Lindenbaumun müşayiəti ilə Fore xalqı arasında dərin müşahidələr apardı. Onların tarixi araşdırmaları göstərirdi ki, epidemiya təxminən 1900-cü ildə Fore ərazisinin kənarında yaşayan və kortəbii olaraq Kreysfeld-Yakob xəstəliyinin bir növünü inkişaf etdirdiyi güman edilən tək bir fərddə yarana bilər.[20] Alpers və Lindenbaumun araşdırması inandırıcı şəkildə kurunun Fore xalqı arasında asanlıqla və sürətlə yayıldığını, onların endokannibalist dəfn adətlərini, qohumların fərdlərin "həyatı gücünü" Fore kənd sosial vahidinə qaytarmaq üçün ölülərin cəsədlərini istehlak etdiklərini göstərdi.[21] Ailə üzvlərinin cəsədləri bir neçə gün müddətinə basdırılır, sonra isə cəsədlərə həşərat sürfələri bulaşdıqdan sonra eksqumasiya edilir, bundan sonra cəsəd hissələrə bölünür və qarnir kimi sürfəyə verilirdi.[22]

Kuru qadınlar və uşaqlar arasında kişilərə nisbətən səkkiz-doqquz dəfə çox yayılmışdı. Bu isə kişilərin münaqişələr və ya döyüşlər zamanı insan əti yeməyin onları zəiflətdiyinə inanması ilə izah olunur. Uşaqlar daha çox ölülərin cəsədlərini, o cümlədən prion hissəciklərinin cəmləşdiyi beyinləri yeyirdilər. Ölümdən sonra qohumlarını təmizləmək vəzifəsini öz üzərlərinə götürdükləri və əllərində açıq yaralar və kəsiklər olduğu üçün qadın və uşaqların yoluxma ehtimalının daha çox olduğu hiss olunur. Prionların qəbulu xəstəliklə nəticələnsə də, əgər prion hissəcikləri dərialtı toxumaya çatsa yüksək ötürülmə sürəti baş verir.[23] Avstraliya müstəmləkə hüquq-mühafizə orqanları və yerli xristian missionerlərin səyləri ilə adamyeyənliyin kökünü kəsməklə, Alpersin araşdırmaları göstərdi ki, 1960-cı illərin ortalarında kuru xəstəliyinə yoluxma sayı artıq azalmağa başlamışdı. Bununla belə, xəstəlik üçün orta inkubasiya dövrü 14 ildir və genetik cəhətdən ən davamlı olanlar üçün inkubasiya dövrünün 40 il və ya daha çox olduğu 7 hal müəyyən edilmişdir. Mənbələr sonuncu kuru xəstəlikli şəxsin 2005-ci ildə və ya 2009-cu ildə öldüyü barədə fikir ayrılığına malikdirlər.[10][7][8] Kuru, insan prion xəstəliyinin, süngərvari ensefalopatiyaların ən tipik nümunəsidir. Məhz kuru xəstəliyinin tədqiqi zamanı insanlarda ötürülən süngərvari ensefalopatiyalar anlayışı formalaşmışdı.[24]

Patogenezi

Kuru xəstəliyinin yoluxucu olduğunu kəşf etdiyinə görə Carlton Gajdusek 1976-cı ildə Fiziologiya və ya tibb üzrə "Nobel" mükafatına layiq görülmüşdür. O, pul mükafatını Fore qəbiləsinə bağışlamışdı. Gajduşek özü prion nəzəriyyəsini qəbul etmədi və süngərvari ensefalopatiyanın yavaş hərəkət edən viruslardan qaynaqlandığını irəli sürdü. Bu nəzəriyyənin azlıq təşkil etməsinə baxmayaraq, hələ də tərəfdarları vardır.

Süngər formalı ensefalopatiyanın inkişafının prion nəzəriyyəsi başqa bir amerikalı alim Stenli Pruziner tərəfindən işlənib hazırlanmış və buna görə o, 1997-ci ildə Fiziologiya və ya tibb üzrə "Nobel" mükafatına layiq görülmüşdür.[25]

İmmunitet

 
Kuru xəstəlikli insanın beyinciyinin görünüşü

2009-cu ildə Tibbi Tədqiqatlar Şurasının tədqiqatçıları Papua Yeni Qvineyadan olan bir populyasiyada kuruya güclü müqavimət göstərən prion zülalının təbii bir variantını aşkar etdilər. 1996-cı ildə başlayan bir araşdırmada tədqiqatçılar Şərq dağlarının və ətraf ərazilərin yoluxmuş əhalisi arasında 3000-dən çox insanı tədqiq etdilər və G127 prion zülalında variasiya müəyyən etdilər.[26] G127 polimorfizmi səhv mutasiyanın nəticəsidir və coğrafi baxımdan quru epidemiyasının ən çox yayıldığı bölgələrlə məhdudlaşır.[27] Tədqiqatçılar PrnP variantının çox yaxınlarda meydana gəldiyini, ən son ortaq əcdadın 10 nəsil əvvəl yaşadığını iddia edirlər.[27]

Tədqiqatın nəticələri tədqiqatçılara Kreysfeld-Yakob xəstəliyi [26] və Alzheimer xəstəliyi kimi prionla əlaqəli digər xəstəliklərin müalicəsini daha yaxşı başa düşməyə və inkişaf etdirməyə kömək edə bilər.[28]

Tarixi

Kuru ilk dəfə 1950-ci illərin əvvəllərində Papua Yeni Qvineyanın Şərq dağlıq ərazilərində patrul edən avstraliyalı zabitlər tərəfindən rəsmi hesabatlarda təsvir edilmişdir.[29] Bəzi qeyri-rəsmi məlumatlara görə, kuru xəstəliyi bu bölgədə hələ 1910-cu ildə yaranmışdır.[7] 1951-ci ildə Artur Keri Papua Yeni Qvineyanın Fore qəbilələrinə təsir edən yeni bir xəstəliyi təsvir etmək üçün bir hesabatda kuru terminindən ilk dəfə istifadə etmişdir.[7] Carey öz araşdırmalarında kurunun ilk növbədə hamilə qadınlara təsir etdiyini və nəticədə onların ölümünə səbəb olduğunu qeyd etmişdir. Kuru Fore, Yeit və Usurufa xalqları arasında 1952-1953-cü illərdə antropoloqlar Ronald Berndt və Catherine Berndt tərəfindən qeyd edilmişdir.[29] 1953-cü ildə kuru patrul zabiti Con MacArthur tərəfindən müşahidə edilmiş və hesabatda xəstəliyin təsviri verilmişdi. MacArthur kurunu bölgədəki qəbilələrin cadugərlik təcrübələri nəticəsində yaranan psixosomatik bir xəstəlik hesab etmişdir. Xəstəlik daha böyük epidemiyaya çevrildikdən sonra qəbilə üzvləri Lüteran həkimi Çarlz Pfarrdan xəstəlik barədə Avstraliya səlahiyyətlilərinə məlumat vermək üçün əraziyə gəlməsini xahiş etdilər.[7]

Əvvəlki dövrlərdə insanlar kurunun cadugərlikdən qaynaqlandığına inanırdılar.[30] Kuruya səbəb olan cadunun isə yoluxucu olduğunu düşünürdülər. Yoluxmuş insanlar səbəbsiz yerə güldüklərinə görə, onları axmaq adam mənasını verən negi-nağı da adlandırırdılar.[31] Fore xalqı kuru xəstəliyi zamanı müşayiət olunan titrəmə və qəribə davranışlar səbəbiylə xəstəliyin ruhlar tərəfindən törədildiyinə inanırdı. Bunu müalicə etmək üçün qurbanlara kazuarina qabığı verirdilər.[31]

Kuru xəstəliyi epidemiya halına gələndə virusoloq Daniel Carlton Gajdusek və həkim Vincent Zigas xəstəliyi araşdırmağa başladılar. 1957-ci ildə Zygas və Gajdusek Avstraliya Tibb Jurnalında kurunun genetik mənşəli olduğunu və "kuru patogenezinə təsir edən hər hansı etnik və ətraf mühitin dəyişənlərinin hələ müəyyən edilmədiyini" irəli sürən bir hesabat dərc etdilər.[32]

Kannibalizm əvvəlki dövrlərdən mümkün səbəblər kimi şübhəli mövqədə idi. Lakin, 1967-ci ilə qədər Qlass və daha sonra isə rəsmi olaraq 1968-ci ildə Metyus, Qlass və Lindenbaum tərəfindən rəsmi fərziyyə irəli sürülmüşdür.[31]

Antropofagiya kuru ilə əlaqələndirilməmişdən əvvəl də, Papua Yeni Qvineyanın Avstraliya rəhbərliyi tərəfindən adamyeyənlik qadağan edilmişdi və 1960-cı ilə qədər bu praktiki olaraq aradan qaldırılmışdı. Kuru hallarının sayı azalsa da, tibb tədqiqatçıları nəhayət kurunu düzgün öyrənə bildilər ki, bu da sonda onun səbəbi kimi prionların müasir anlayışına gətirib çıxardı.[33]

Kuru xəstəliyinin patologiyasını anlamaq üçün Gajdusek Milli Sağlamlıq İnstitutunda şimpanzelər üzərində ilk eksperimental sınaqlarını keçirdi.[7] Avstraliyalı həkim Maykl Alpers kurudan ölən 11 yaşlı qızdan götürdüyü beyin toxuması nümunələrini Gajdusek ilə birlikdə araşdırmışdı. Qaydüşək öz əsərində kuru xəstəliyinin biblioqrafiyasını da ilk dəfə tərtib etmişdir.[34] Joe Gibbs Gajdusek Milli Sağlamlıq İnstitutunda meymunların davranışlarını izləmək üçün yarılma üsulundan istifadə etmişdirlər.[35] İki il ərzində şimpanzelərdən biri olan Daisy, naməlum xəstəlik agentinin çirklənmiş bioloji material vasitəsilə ötürüldüyünü və növ baryerini digər primatlara keçə biləcəyini nümayiş etdirərək kuru haqqında nəzəriyyələri bir qədər inkişaf etdirdi.[36] Elizabeth Beck bu təcrübənin kurunun ilk eksperimental ötürülməsi ilə nəticələndiyini təsdiqlədikdən sonra, kəşf insan təbabətində böyük bir irəliləyiş hesab edildi və Gajduşek 1976-cı ildə Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatına layiq görüldü.[7]

Sonradan, E. J. Field 1960-cı illərin sonu və 1970-ci illərin əvvəllərində Yeni Qvineyada bu xəstəliyi tədqiq edərək onu scrapie və dağınıq sklerozla əlaqələndirdi. O, xəstəliyin glial hüceyrələrlə qarşılıqlı əlaqəsini, o cümlədən yoluxucu prosesin ev sahibi molekulların struktur yenidən qurulmasından asılı ola biləcəyinə dair tənqidi müşahidəni qeyd etdi. Bu müşahidənin nəticəsində daha sonralar prion fərziyyəsi irəli sürüldü.[37]


İstinadlar

  1. ↑ "Коровье бешенство". 2021-11-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-05-05.
  2. ↑ J.O. Hoskin, L.G. Kiloh, J.E. Cawte. Epilepsy and guria: The shaking syndromes of New Guinea // Social Science & Medicine (1967) . 3 (ingilis) (1). 1969-04. 39–48. doi:10.1016/0037-7856(69)90037-7. 2021-03-14 tarixində arxivləşdirilib.
  3. ↑ Graham Scott. The Fore language of Papua New Guinea (PDF). Pacific Linguistics. 2015. ISBN 978-0-85883-173-5.
  4. ↑ 1 2 Jerome T Whitfield, Wandagi H Pako, John Collinge, Michael P Alpers. Mortuary rites of the South Fore and kuru // Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences . 363 (ingilis) (1510). 2008-11-27. 3721–3724. doi:10.1098/rstb.2008.0074. ISSN 1471-2970 0962-8436, 1471-2970 (#bad_issn). 2022-09-13 tarixində arxivləşdirilib.
  5. ↑ Bichell, Rae Ellen. "When People Ate People, A Strange Disease Emerged". NPR.org (ingilis). 2016-09-06. 2022-08-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-25.
  6. ↑ Kuru // MedlinePlus Medical Encyclopedia. 2016-11-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-14. "Источник". 2016-11-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-25.
  7. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Michael P. Alpers. A history of kuru // Papua and New Guinea Medical Journal . 50 (1—2). 2007-03. 10–19. ISSN 0031-1480. 2022-11-02 tarixində arxivləşdirilib.
  8. ↑ 1 2 Rense, Sarah. "Here's What Happens to Your Body When You Eat Human Meat". Esquire. 2016-09-07. 2018-06-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-25.
  9. ↑ "A life of determination". Monash University — Faculty of Medicine, Nursing and Health Sciences. 2009-02-23. 2015-12-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-01-20.
  10. ↑ 1 2 John Collinge, Jerome Whitfield, Edward McKintosh, John Beck, Simon Mead. Kuru in the 21st century—an acquired human prion disease with very long incubation periods // The Lancet . 367 (ingilis) (9528). 2006-06. 2068–2074. doi:10.1016/S0140-6736(06)68930-7. 2022-06-18 tarixində arxivləşdirilib.
  11. ↑ 1 2 Michael P. Alpers, Kuru Surveillance Team. The epidemiology of kuru in the period 1987 to 1995 // Communicable Diseases Intelligence Quarterly Report . 29 (4). 2005. 391–399. ISSN 1447-4514. 2022-09-13 tarixində arxivləşdirilib.
  12. ↑ Pawel P. Liberski, Beata Sikorska, Shirley Lindenbaum, Lev G. Goldfarb, Catriona McLean. Kuru: Genes, Cannibals and Neuropathology // Journal of Neuropathology & Experimental Neurology . 71 (ingilis) (2). 2012-02. 92–103. doi:10.1097/NEN.0b013e3182444efd. ISSN 0022-3069. 2022-09-13 tarixində arxivləşdirilib.
  13. ↑ John Collinge, Jerome Whitfield, Edward McKintosh, Adam Frosh, Simon Mead. A clinical study of kuru patients with long incubation periods at the end of the epidemic in Papua New Guinea // Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences . 363 (ingilis) (1510). 2008-11-27. 3725–3739. doi:10.1098/rstb.2008.0068. ISSN 1471-2970 0962-8436, 1471-2970 (#bad_issn). 2022-09-13 tarixində arxivləşdirilib.
  14. ↑ . "Bovine Spongiform Encephalopaphy: An Overview" (PDF). Animal and Plant Health Inspection Service, United States Department of Agriculture. 2006. 2012-03-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2008-04-08.
  15. ↑ 1 2 3 4 5 6 Muhammad Imran, Saqib Mahmood. An overview of human prion diseases // Virology Journal . 8 (ingilis) (1). 2011-12. 559. doi:10.1186/1743-422X-8-559. ISSN 1743-422X. 2022-09-13 tarixində arxivləşdirilib.
  16. ↑ Jonathan D. F. Wadsworth, Susan Joiner, Jacqueline M. Linehan, Melanie Desbruslais, Katie Fox. Kuru prions and sporadic Creutzfeldt–Jakob disease prions have equivalent transmission properties in transgenic and wild-type mice // Proceedings of the National Academy of Sciences . 105 (10). 2008-03-11. 3885–3890. doi:10.1073/pnas.0800190105. ISSN 1091-6490 0027-8424, 1091-6490 (#bad_issn).
  17. ↑ Kyle-Little S. Whispering Wind. Adventures in Arnhem Land. — London: Hutchinson, 1957.
  18. ↑ Shirley Lindenbaum. Kuru, Prions, and Human Affairs: Thinking About Epidemics // Annual Review of Anthropology . 30 (1). 2001-10. 363–385. doi:10.1146/annurev.anthro.30.1.363. ISSN 1545-4290 0084-6570, 1545-4290 (#bad_issn).
  19. ↑ Rafael Linden, Vilma R. Martins, Marco A. M. Prado, Martín Cammarota, Iván Izquierdo. Physiology of the Prion Protein // Physiological Reviews . 88 (ingilis) (2). 2008-04. 673–728. doi:10.1152/physrev.00007.2007. ISSN 1522-1210 0031-9333, 1522-1210 (#bad_issn).
  20. ↑ Kuru: The Science and the Sorcery (Siamese Films, 2010)
  21. ↑ Jared M. Diamond. Guns, germs, and steel : The fates of human societies (1st edition). New York: W. W. Norton & Company. 1997. ISBN 0-393-03891-2, 978-0-393-03891-0, 0-393-31755-2, 978-0-393-31755-8, 978-0-613-18114-3, 0-613-18114-X.
  22. ↑ P.P. Liberski, P. Brown. Kuru: Its ramifications after fifty years // Experimental Gerontology . 44 (ingilis) (1—2). 2009-01. 63–69. doi:10.1016/j.exger.2008.05.010. 2022-04-25 tarixində arxivləşdirilib.
  23. ↑ Clarence J. Gibbs, Herbert L. Amyx, Alfred Bacote, Colin L. Masters, D. Carleton Gajdnsek. Oral Transmission of Kuru, Creutzfeldt-Jakob Disease, and Scrapie to Nonhuman Primates // The Journal of Infectious Diseases . 142 (ingilis) (2). 1980-08. 205–208. doi:10.1093/infdis/142.2.205. ISSN 0022-1899 1537-6613, 0022-1899 (#bad_issn).
  24. ↑ "Anthropophagy". 2009-07-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-12-14.
  25. ↑ MacKenzie, Debora. New twist in tale of BSE's beginnings // New Scientist . 193 (magazine) (ingilis). № 2595. — 2007. — 17 mart. — 11. doi:10.1016/S0262-4079(07)60642-3. 2012-10-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-06-20.
  26. ↑ 1 2 "Brain disease 'resistance gene' evolves in Papua New Guinea community; could offer insights into CJD". ScienceDaily. 2009-11-21. 2019-06-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-12.
  27. ↑ 1 2 Simon Mead, Jerome Whitfield, Mark Poulter, Paresh Shah, James Uphill. A Novel Protective Prion Protein Variant that Colocalizes with Kuru Exposure // New England Journal of Medicine . 361 (ingilis) (21). 2009-11-19. 2056–2065. doi:10.1056/NEJMoa0809716. ISSN 1533-4406 0028-4793, 1533-4406 (#bad_issn).
  28. ↑ "Natural genetic variation gives complete resistance in prion diseases". Ucl.ac.uk. 2015-06-11. 2016-11-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-12.
  29. ↑ 1 2 Shirley Lindenbaum. "An annotated history of kuru". Medicine Anthropology Theory. 2015-04-14. 2018-09-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-25.
  30. ↑ "Kuru". Transmissible Spongiform Encephalopathies. 2016-11-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-21.
  31. ↑ 1 2 3 Paweł Liberski, Agata Gajos, Beata Sikorska, Shirley Lindenbaum. Kuru, the First Human Prion Disease // Viruses . 11 (ingilis) (3). 2019-03-07. 232. doi:10.3390/v11030232. ISSN 1999-4915. 2022-11-26 tarixində arxivləşdirilib.
  32. ↑ V. Zigas, D. C. Gajdusek. KURU: CLINICAL STUDY OF A NEW SYNDROME RESEMBLING PARALYSIS AGITANS IN NATIVES OF THE EASTERN HIGHLANDS OF AUSTRALIAN NEW GUINEA // Medical Journal of Australia . 2 (ingilis) (21). 1957-11. 745–754. doi:10.5694/j.1326-5377.1957.tb60287.x. ISSN 1326-5377 0025-729X, 1326-5377 (#bad_issn). 2022-09-13 tarixində arxivləşdirilib.
  33. ↑ Kennedy, John. "Kuru Among the Foré — The Role of Medical Anthropology in Explaining Aetiology and Epidermiology". ArcJohn.wordpress.com (ingilis). 2012-05-15. 2016-11-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-21.
  34. ↑ E. J. Field. IMMUNOLOGICAL ASSESSMENT OF AGEING: EMERGENCE OF SCRAPIE-LIKE ANTIGENS // Age and Ageing . 7 (ingilis) (1). 1978. 28–39. doi:10.1093/ageing/7.1.28. ISSN 1468-2834 0002-0729, 1468-2834 (#bad_issn).
  35. ↑ Paweł P. Liberski, Paul Brown. Kuru: a half-opened window onto the landscape of neurodegenerative diseases // Folia Neuropathologica . 42 Suppl A. 2004. 3–14. ISSN 1641-4640. 2022-09-17 tarixində arxivləşdirilib.
  36. ↑ E.J. Field. The significance of astroglial hypertrophy in Scrapie, Kuru, Multiple Sclerosis and old age together with a note on the possible nature of the scrapie agent // Deutsche Zeitschrift f�r Nervenheilkunde . 192 (ingilis) (3). 1967. doi:10.1007/BF00244170. ISSN 1432-1459 0340-5354, 1432-1459 (#bad_issn).
  37. ↑ Peat, Ray. "BSE - mad cow - scrapie, etc.: Stimulated amyloid degeneration and the toxic fats". RayPeat.com. 2022-09-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-25.

Ədəbiyyat

  • Ващенко М. А.,Анисимова Ю.Н. Медленные нейровирусные инфекции. Киев: Здоров`я. 1982.
  • Григорьев Я. А. Прионные заболевания человека: симптоматика и перспективы лечения // Молодой ученый. — 2019. — № 42 (280). — С. 39-44.
  • Прионные заболевания человека: современные аспекты / Н. Н. Заваденко, Г. Ш. Хондкарян, Р. Ц. Бембеева, А. А. Холин, Е. Н. Саверская; ФГБОУ ВО «Российский национальный исследовательский медицинский университет им. Н. И. Пирогова» Минздрава России, Институт медико-социальных технологий ФГБОУ ВО «Московский государственный университет пищевых производств». (обзор)
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuru_(xəstəlik)&oldid=7991099"
Informasiya Melumat Axtar