Kuriya-Muriya adası (ərəb. جزر خوريا موريا tərcümə. "Cuzur Xuruiya Muruiya") — Omana aid olan Ərəbistan dənizində yerləşən adalar qrupu. Ölkənin cənub-şərq sahilindən 40 kilometr məsafədə yerləşmişdir.[1]
| Kuriya-Muriya adası | |
|---|---|
| ərəb. جزر خوريا موريا | |
 Kuriya-Muriya adası xəritədə | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 73 km² |
| Hündür nöqtəsi | 501 m |
| Əhalisi | 85 nəfər (1967-ci il) |
| Yerləşməsi | |
| 17°30′00″ şm. e. 56°00′00″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Oman |
| Region |
|
| Akvatoriya | |
  Kuriya-Muriya adası |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Qrupa beş ada daxildir. Adalar ümumilikdə 73-lə km² ərazini əhatə edir. Qərbdən şərqə doğru: Əl-Xasikiya, Əs-Səud, Əl-Xallaniya, Qarzant və Əl-Kibliya adaları bir-birlərini əvəz edir. Adalar qranitdən ibarətdir və batırılmış dağ silsiləsinin zirvələrini təşkil edir. Adaların maksimum dəniz səviyyəsindən hündürlüyü 501 metrə bərabərdir.[2]
| № | Ada (azərb.) | Ada (ərəb.) | Sahəsi, km² |
Ən hündür nöqtəsi, m |
Koordinatları |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Əl-Xasikiya | جزيرة الحاسكية | 2 | 155 | 17°28′28″ şm. e. 55°36′05″ ş. u.HGYO |
| 2 | Əs-Səud | الجزيرة السوداء | 11 | 399 | 17°29′28″ şm. e. 55°51′18″ ş. u.HGYO |
| 3 | Əl-Xallaniya | جزيرة الحلانية | 56 | 501 | 17°30′52″ şm. e. 56°01′29″ ş. u.HGYO |
| 4 | Qarzant | جرزعوت | 0,3 | 70 | 17°37′01″ şm. e. 56°08′24″ ş. u.HGYO |
| 5 | Əl-Kibliya | الجزيرة القبلية | 3 | 168 | 17°30′00″ şm. e. 56°20′15″ ş. u.HGYO |
| Kuriya-Muriya adaları | جزر خوريا موريا | 73 | 501 | 17°30′ şm. e. 56°00′ ş. u.HGYO |
Belə hesab edilir ki, əsasən bu adalar Insulae Zenobii adı altında bizim eramızın I əsrinin yazı mənbələrində xatırlanır.
Adanın əhalisi sıx pirat basqınlarından xilas olmaq üçün 1818-ci ildə adanı tamamilə tərk etdi. Daha sonra adalar üzərində nəzarəti Maskatıın (nəticədə — Maskat və Oman, daha sonra isə — Oman) sultanı ələ keçirdi. Sultan 1854-cü ildə Böyük Britaniyaya adaları güzəşt etdi. Adalar qrupu 1937-ci ildə Britaniya koloniyası olan Ədənə birləşdirilmişdir.
1953-cü ilə qədər adalar Britaniyanın Ədəndə təyin olunmuş qubernatoru tərəfindən idarə olunurdu. Sonra Ədəndəki qərargahla Britaniya baş komissarı tərəfindən idarə olundu. 1963-cü ildə onlar Bəhreynə Fars körfəzində Britaniyanın siyasi sakini adı altında verilmişdir. 30 noyabr 1967-ci ildə adalar Maskatın və Omanın nəzarəti altına qaytarılmışdı. O zaman Oman da Böyük Britaniyanın protektoratının altında idi.
1971-ci ildə adalarla birlikdə Maskat və Oman sultanlığı da müstəqilliyi əldə etdi.[3]
Böyük Britaniyadan 1967-ci ild müstəqilliyi Cənubi Yəməndən almasından sonra o, adada hüquqlarının olduğunu bildirirdi. 1967-ci ilin dekabrında hətta Maskat adalarının işğal olunmasına qarşı BMT də etiraz etdi. Hərçənd tarix davam edirdi. Həmçinin adaları sovet xəritələri də 1989-cu ildə Cənubi Yəmənə aid olan adalar kimi qeyd etdilər. Onlar Sovet İttifaqıyla fəal əməkdaşlıq edirdi və öz məqsədləri iləsosializmi tikməyə başaldılar.[4]
Daimi əhali yalnız Əl-Xallaniya adasında yaşayır. Adalardan ən böyüyü də məhz bu adadır (56 km²). Əhalisi 85 nəfədir (1967). Adaların müasir sakinləri, əsasən, balıqçılıqla məşğul olurlar. Qədim vaxtlarda olduğu kimi heyvanların dərilərini şişirdərək üzmə vasitələri kimi istifadə edirlər.
- Статья о Йеменско-Оманских отношениях, где упоминаются острова Arxivləşdirilib 2008-11-22 at the Wayback Machine (ing.)
- ↑ Cf. ArrianPer. M. Eryth. p. 19.
- ↑ "International boundary agreement between the Sultanate of Oman and the Republic of Yemen,1 October 1992" (PDF). 21 January 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 1 November 2016.
- ↑ Naval Intelligence Division, Western Arabia and the Red Sea. Kegan Paul Limited (U.K.), 2005, p. 617–618.
- ↑ French sailor and adventurer Henry de Monfreid who stopped very briefly at these islands around 1920 on his way to India saw no one else but the local inhabitants.