Kurçaloy (çeç. Курчалой-Эвла[1]) - Rusiyanın subyekti olan Çeçenistan respublikasında yerləşən Kurçaloyski rayonunun şəhər mərkəzi.[2].
| Şəhər | |
| Kurçaloy | |
|---|---|
| çeç. Курчалой-Эвла | |
 | |
| 43°12′16″ şm. e. 46°05′16″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Respublika | Çeçenistan |
| Rayon | Kurçaloyevski rayonu |
| Mer | İbrahimov Naja İmalieviç |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | 1944 |
| Yaşayış məntəqəsi statuslu | 2019 |
| Sahəsi | 38,15 km² |
| Mərkəzin hündürlüyü | 169 m |
| İqlimi | mülayim |
| Saat qurşağı | UTC+3 |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 26 115 nəfər (2019) |
| Sıxlığı | 684,53 nəf./km² |
| Milli tərkibi | çeçenlər |
| Rəsmi dili | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +7 87155 |
| Poçt indeksi | 366314 |
| Digər | |
| kurchaloy.ru (rus.) | |
.svg)  Kurçaloy | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kurçaloy şəhəri Qroznının 42 km cənub-şərqində, Hunq və Terliq çaylarının birləşməsin tam üzərində, Qums çayının sağ sahilindəki düzənliyin ətəyində yerləşir. Ən yaxın Qudermes qatar stansiyasından 20 km aralıdadır.
Onun şimalında İlasxan-Yurt kəndi, şərqindən Mayrtup kəndi, cənub-şərqində Ciqurtı kəndi, cənubunda Niki-Xita, cənub-qərbində Avturı, şimal-qərbində Qeldaqana kəndi yerləşir.[3]
Kurçaloy şəhərinin adı şəhərin əsasını qoyan çeçen Kurçaloy tayfasından gəlməkdədir.
Kurçaloyun adına ilk dəfə bir rəsmi sənəddə 1732-ci ildə Kızlar qalasının komendantı D.F Eropkinin "Dağ sahiblərinin siyahıya alınması" qeydlərində rast gəlmək olur. Bronevskiyə görə Kurçaloy Kaçkalık dairəsinə daxil idi.[4][5][6]
Çeçenistanın şərqində yerləşən bu şəhərin adı daha sonralar, 1770-ci ildə səyyah İ.A.Güldenstedt tərəfindən çəkildi.[7].
Qafqaz prokurorunun rəsmi katibi P.M. Saxno-Ustimoviçin sözlərinə görə Kurçaloy kəndi əvvəlcə Alxan-Yurtın üstündəki Sunjaya axan Qexi çayının üzərində yerləşirdi. Köhnə Kurçaloy 1826-cı il aprelin 12-də rus qoşunlarının Qafqaza hücumu zamanı tamamilə məhv edilmişdi.[8][9].
1834-cü ildə Hərbi Topoqrafiya Anbarının müdiri İ.F. Blaramberq Qexi çayı üzərindəki kəndlərin - Nuarik, Malaqa, Qexi təkrar hücumlarla məhv edildiyini qeyd etdi. Qexi sakinləri yaxınlıqda yerləşən Dıxinkaç-yurt, Mirzaxan-yurt, Saytan-yurt və Kürçala kimi kiçik kəndlərə köç etdilər.[10][11][12][13].
1944-cü ildə çeçenlərin qovulması və Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının ləğvi ilə əlaqədar yaşayış məntəqəsi dəyişdirilərək Valeriya Çkalov adlandırıldı. 1958-ci ildə isə yenidən Kurçaloy adını aldı
2019-cu ilin yanvar ayının əvvəlində şəhərə çevrilmədən əvvəl Kurçaloy Çeçenistan Respublikasının ən böyük kənd yaşayış məntəqəsi idi.
13 fevral 2018-ci ildə Çeçenistan hakimiyyətinin şəhər Mayrtup kəndini də daxil edərək Kurçaloy kəndinə şəhər statusu vermək niyyətində olduğu barədə məlumatlar ortaya çıxdı.[14]
4 oktyabr 2018-ci ildə Çeçenistan Parlamenti Kurçaloy kəndinin şəhərə çevrilməsinə qərar verdi.[15]
Çeçenistan Respublikasının 29 dekabr 2018-ci il tarixli "Kurçaloy kənd məntəqəsinin statusunun dəyişdirilməsi"[16] haqqında qanununa əsasən, Kurçaloy kəndi şəhərə çevrildi. Bu qanun dərc edildikdən 10 gün sonra, yəni 9 yanvar 2019-cu ildə qüvvəyə minmişdir.
| İl | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1990 | 2002 | 2010 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Əhali | 3643 | 5104 | 7317 | 8437 | 9906 | 20 857 | 22 723 | 23 237 | 23 610 | 23 971 | 24 469 | 24 847 | 25 260 | 25 672 | 26 115 |
2010-cu ildə aparılan siyahıya almaya görə Kurçaloyun milli tərkibi belədir:
| Millət | Sayı nəf. |
Ümumi əhaliyə nisbəti, % |
|---|---|---|
| çeçenlər | 22 669 | 99,76 % |
| digərləri/bilinməyən | 54 | 0,24 % |
| cəmi | 22 723 | 100,00 % |
Əhalinin 99%-i müsəlman sünnilərdir.
- ↑ "Бовза хьай Дайхмохк 5 февраля в 00:00 (2015 г.)". 2019-10-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ "Закон Чеченской Республики от 17 октября 2018 года N 47-РЗ «О преобразовании Курчалойского сельского поселения Курчалоевского муниципального района Чеченской Республики и о внесении изменений в Закон Чеченской Республики „Об образовании муниципального образования Курчалоевский район и муниципальных образований, входящих в его состав, установлении их границ и наделении их соответствующим статусом муниципального района и сельского поселения"»". 2019-07-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ "Çeçenistan xəritəsi". 2012-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ "Новейшие географические и исторические известия о Кавказе. Часть II. С. М. Броневский с.175". runivers.ru. 2020-10-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-14.
- ↑ "Н. Г. Волкова этнический состав - Документ". refdb.ru. 2019-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-14.
- ↑ "Историческое топографическое статистическое этнографическое и военное описание Кавказа И. Ф. Бларамберг с.356 - 357". runivers.ru. 2021-02-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-14.
- ↑ "Путешествие по Кавказу в 1770-1773 гг И. А. Гюльденштедтом с. 241". runivers.ru. 2020-11-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-09-14.
- ↑ "Журнал ЗВЕЗДА". zvezdaspb.ru. 2019-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-25.
- ↑ "Н. Г. Волкова этнический состав - Документ". refdb.ru. 2019-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-25.
- ↑ "МЫЧКИЗЫ". www.vostlit.info. 2019-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-26.
- ↑ "Lib.ru/Классика: Бларамберг Иван Фёдорович. Историческое, топографическое, статистическое, этнографическое и военное описание Кавказа". az.lib.ru. 2019-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-26.
- ↑ kavkaz. "Историческое, топографическое, статистическое, этнографическое и военное описание Кавказа - Страница 165 из 202" (rus). История Черноморского побережья Кавказа. 2016-07-18. 2019-02-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-26.
- ↑ "Бларамберг. Описание Кавказа" (rus). Лаборатория обычного права. 2017-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-26.
- ↑ "Чеченскому селу Курчалой планируют придать статус города". 2021-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ "Город Курчалой появился в Чечне". 2019-12-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ "Закон Чеченской Республики от 29.12.2018 № 76-РЗ «О преобразовании сельского населённого пункта — села Курчалой»". 2019-07-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-04.
- ↑ "Россия / Rossija". pop-stat.mashke.org (ingilis). January 11, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 1, 2019.
- ↑ "Том 1. Численность и размещение населения". www.gks.ru (rus). Федеральная служба государственной статистики. September 11, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 1, 2019.
- ↑ "ЧИСЛЕННОСТЬ НАСЕЛЕНИЯ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ". www.gks.ru (rus). Федеральная служба государственной статистики. January 1, 2012. May 13, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 1, 2019.
- ↑ "ЧИСЛЕННОСТЬ НАСЕЛЕНИЯ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ". www.gks.ru (rus). Федеральная служба государственной статистики. January 1, 2013. May 13, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 1, 2019.
- Официальный сайт Курчалойского сельского поселения Arxivləşdirilib 2019-10-10 at the Wayback Machine
- Официальный сайт Администрации Курчалоевского муниципального района ЧР
- IslamRF.ru: В Курчалое открыта мечеть им. Кунта-хаджи Кишиева на 5000 молящихся
- Курчалой готовится к празднованию 150-летия | Грозный Информ
- Инвестиционный паспорт Чеченской Республики — Курчалоевский район