Leonid Krasin adına Dövlət Rayon Elektrik Stansiyası və ya qısaca Krasin adına DRES (rus. ГРЭС им. Красина) — Bakı şəhərində yerləşən keçmiş elektrik stansiyası. 1923-cü ilə qədər Bibiheybət Elektrik Stansiyası adlanırdı.[1]
| Krasin adına DRES | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| İstismara verilib | 1901 |
| Yerləşməsi | |
| 40°20′24″ şm. e. 49°50′28″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Yer | Bakı |
  Krasin adına DRES |
|
Bu elektrik stansiyası SSRİ-də ən qədim elektrostansiyalardan biri idi. Tikintisinə 1900-cü ildə "Elektrosilo" tərəfindən başlanmışdır.[1][2] Belı-Qorod və Bibiheybətdə elektrik stansiyalarının tikintisinin həvalə edildiyi şəxs olan Robert Klasson Bibiheybət elektrik stansiyasının tikintisinə rəhbərlik etmək üçün Leonid Krasini dəvət etmişdi. Krasinin xatirələrinə görə, ərazidə böyük bir elektrik stansiyasının və bir sıra digər binaların tikintisi üçün genişləndirilməsi üçün Bayıl dağının əhəmiyyətli bir hissəsi dənizə tökülmüşdü.[1] Elektrik stansiyası 1901-ci ilin iyununda istifadəyə verilmişdir.[2] Elektrik stansiyası Bibiheybət neft mədənlərini elektrik enerjisi ilə təmin edirdi. Elektrik stansiyasının ilk direktoru 1904-cü ilə qədər bu vəzifədə çalışan Leonid Krasin idi.[1]
Krasinin burada yaratdığı gizli təşkilat Bakıdakı inqilabi hərəkatda fəal iştirak etmiş və bu, elektrik stansiyasını hərəkatın əsas qərargahına çevirmişdi.[2] Krasinin sözlərinə görə, "Tezliklə Bakı Sosial Demokrat təşkilatının demək olar ki, bütün özəyi bu və ya digər rəsmi vəzifədə mənim elektrik stansiyamda toplanmışdı". Elektrik stansiyasında Məşədi Əzizbəyov, Sergey Alliluyev, Avel Yenukidze, Vasili Şelqunov və digərləri kimi inqilabçılar işləyirdi.[1] 1905-ci ildə burada RSDFP Bakı Komitəsinin iclası və ümumi Bakı konfransı keçirildi.[2]
1906-cı ildə Rusiya imperiyasında ilk buxar turbin burada quraşdırılmışdır.[2] 1914-cü ildə Bibiheybət və Beloqorodsk elektrik stansiyaları arasında 20 kV-luq elektrik verilişi xətti çəkildi ki, bu da Azərbaycanda enerji sisteminin yaradılmasının başlanğıcı hesab olunur.[1] 1915–1917-ci illərdə elektrik stansiyası Rusiya imperiyasında ən böyük və Avropada ən səmərəli elektrik stansiyası idi.[2]
Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra stansiya milliləşdirilib, "Azneft" trestinin tərkibinə daxil edilib.[1][3] Modernləşdirmə nəticəsində elektrik stansiyasının gücü 10800 kVt-dan (1914) 92600 kVt-a (1939) yüksəldilib. 1941-ci ilə qədər Azərbaycanda istehlak edilən elektrik enerjisinin təxminən 40%-ni bu QRES istehsal edirdi. Müharibədən sonrakı dövrdə əsas proseslərin avtomatlaşdırılması həyata keçirilmiş, 4 qazan aqreqatı və 3 turbin quraşdırılmışdır. 1962-ci ildə Dövlət Rayon Elektrik Stansiyası "Kommunist Əməyi Müəssisəsi" adına layiq görülmüşdür/.[2]
Hal-hazırda elektrik stansiyasının binasında Daş Salnamə Muzeyi yerləşir.[4]
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 ГРЭС им. Л. Б. Красина. Б.: «Ишыг». 1976.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Красин адына ДРЕС // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. V ҹилд: Италија—Куба. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1981. С. 558–559.
- ↑ Азнефть // А — Аколла. Большая советская энциклопедия : [в 66 т.]. М.: Советская энциклопедия. 1926. /.
- ↑ "Вторая жизнь промзон Баку". ru.echo.az (rus). 2016-10-28. 2024-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-17.