Konverso

Konverso (isp. converso [komˈberso], port. converso [kõˈvɛɾsu], kat. convers [kumˈbɛrs]; hərf. "dönmüş, çevrilmiş") — İspaniya və Portuqaliyada əsasən XIV–XV əsrlərdə katolikliyi qəbul etmiş yəhudi və müsəlmanlara, habelə onların törəmələrinə şamil edilən termin. Kütləvi din dəyişmələri dövlət təzyiqi nəticəsində baş vermişdir. 1491-ci ildə Qranada müharibəsini başa vuran Qranada müqaviləsi dini hüquqlara hörmət bəyan etmişdir, lakin növbəti il buraxılmış Əlhambra qanunnaməsi ilə yəhudilərin İspaniyadan qovulması prosesi başlamışdır. Konversolar Pireney yarımadası krallıqlarının bütün sosial təbəqələrində mövcud olmuş, hətta yepiskoplar və kral məşuqələri arasında da rast gəlinmişdir. Buna baxmayaraq, xüsusilə epidemiya və zəlzələrdən sonrakı sosial iğtişaşlar dövründə poqromlara məruz qalmışdılar. Onların işlərinə İspaniya və Portuqaliya inqvizisiyaları tərəfindən baxılmışdır.

Konversolar həm keçmiş, həm də yeni dindaşları tərəfindən şübhə ilə qarşılanmış və hər iki tərəfdən təqiblərə məruz qalmışdır. Xristianlar və yəhudilər tərəfindən "mürtəd" (tornadizo) adlandırılmışdılar, lakin I Xayme, X Alfonso və I Xuanın fərmanları bu təhqiredici ifadənin işlədilməsini qadağan etmişdir. Onların həyatını və əmlakını qorumaq məqsədilə digər qanunlar da qəbul edilmişdir. Eyni zamanda, keçmiş dinlərinə qaytarılmasının qarşısını almaq üçün yəhudilərlə birgə yaşamaq, onlarla süfrə arxasında oturmaq qadağan olunmuşdur. Konversoların hüquqları vahid deyildi: məsələn, VII Alfonso Toledoda "yeni dönmələr"in ticarətlə məşğul olmasını qadağan etmişdir. Xristian dünyəvi və ruhani rəhbərləri arasında həm onların tərəfdarları, həm də əleyhdarları olmuşdur. 1391-ci il qətliamı və ardınca gələn təqiblərdən sonra xristianlığı qəbul edən yəhudilərin sayı xeyli artmışdır. Hüquqi məhdudiyyətlər konversolara şamil edilmədiyindən Kastiliya şəhər şuralarında onların rolu güclənmişdir.^[1]