Konvensional müdriklik və ya ənənəvi müdriklik — ictimaiyyət və/və ya müəyyən bir sahənin mütəxəssisləri tərəfindən ümumilikdə doğru və etibarlı hesab edilən ideya və ya izahlar toplusu.[1]
“Ənənəvi müdriklik” termini ən azı 1838-ci ildən etibarən “adi (ümumi) bilik” anlayışının sinonimi kimi işlədilir.[2][n 1] Termin müxtəlif əsərlərdə işlədilmiş, bəzən müsbət[3] və ya neytral[4] mənada işlədilsə də, daha çox hallarda mənfi (pejorativ) çalar daşıyıb.[5] Bu əvvəlki istifadələrə baxmayaraq, termin çox vaxt iqtisadçı Con Kennet Qelbreytə aid edilir; o, bu ifadəni 1958-ci ildə nəşr olunan Varlılar Cəmiyyəti (ing. The Affluent Society) adlı kitabında işlətmişdir:[6]
|
Müəyyən bir dövrdə qəbulolunanlığına görə dəyər verilən ideyalar üçün bir adın olması məqsədəuyğundur və bu termin həmin qəbulolunanlığın proqnozlaşdırıla bilənliyini vurğulamalıdır. Mən bundan sonra bu ideyalara “ənənəvi müdriklik” deyəcəyəm.[7] | 
|
Qelbreyt ifadənin əvvəlinə xüsusi olaraq “The” sözünü əlavə edərək onun özünəməxsusluğunu vurğulamış və mənasını daha da dəqiqləşdirərək, onu yalnız cəmiyyətdə geniş yayılmış deyil, eyni zamanda sosial baxımdan qəbul edilən və rahat hesab olunan gündəlik inanclara aid etmişdir. Bu cür inanclar onları zəiflədə biləcək faktlara qarşı müqavimət göstərmək qabiliyyətini gücləndirir. O, Varlılar Cəmiyyəti əsəri boyunca bu anlayışa dəfələrlə istinad etmiş və akademik iqtisadiyyatda yeni ideyalara qarşı yüksək müqaviməti izah etmək üçün ondan istifadə etmişdir. Məhz bu səbəblərə görə, müasir istifadədə bu ifadənin yaradılması və geniş yayılması adətən ona aid edilir.
- ↑ "Belə bir halda nə qanunvericilik qeydlərinə, nə də ata-babalarımızın ənənəvi müdrikliyinə müraciət etdiyimiz aydın olacaq." — (ehtimalən) T. Frelinqhuysen
- ↑ "Conventional Wisdom - Definition of Conventional Wisdom by Merriam-Webster". İstifadə tarixi: 13 dekabr 2019.
- ↑ Warner, Henry Whiting. An inquiry into the moral and religious character of the American government. New York: Wiley and Putnam. 1838. səh. 35.
- ↑ Məsələn, Nahum Capen, The History of Democracy (1874), səh. 477 (“bütün təbəqələrdən olan milyonlarla insan əsrlərin praktiki mühakiməsi və ənənəvi müdrikliyi ilə eyni dərəcədə maraqlanır və qorunur”).
- ↑ Məsələn, "Shallow Theorists", American Educational Monthly 383 (oktyabr 1866) (“Nəticə nədir? Məhz ənənəvi müdrikliyin güman etdiyi kimi”).
- ↑ Məsələn, Joseph Warren Beach, The Technique of Thomas Hardy (1922), səh. 152 (“O, uğura aparan etibarlı yollara əməl edən, ənənəvi müdrikliyin bütün qaydalarına uyğunlaşan və özünü kartof tarlası qədər xüsusiyyətsiz, sönmüş vulkan qədər sakit edən iş adamının rəngsiz yeknəsəkliyinə malik deyil”); "Meditations", The Life (may 1905), səh. 224 (“sonda o, Rəbbin vədini yerinə yetirdi və sübut etdi ki, ənənəvi müdriklik uzaqgörən deyil, dar düşüncəlidir və etibarsızdır”).
- ↑ Məsələn, Mark Leibovich, “A Scorecard on Conventional Wisdom”, The New York Times (9 mart 2008).
- ↑ John Kenneth Galbraith, The Affluent Society (1958), fəsil 2.