Kil Dünya İqtisadiyyatı İnstitutu

Kil Dünya İqtisadiyyatı İnstitutu 1914-cü ildə Almaniyanın Kil şəhərində təsis edilmiş və ölkənin ən qədim iqtisadi tədqiqat institutu kimi fəaliyyətə başlamışdır. İnstitutun yaradılmasının əsas məqsədi qlobal iqtisadi prosesləri təhlil etmək və dünya iqtisadiyyatı sahəsində dərin araşdırmalar aparmaq olmuşdur.^[10] İnstitutun yaradılması, XX əsrin əvvəllərində dünya iqtisadiyyatına artan maraq və Almaniyanın qlobal ticarətdə daha güclü mövqe tutmaq istəyindən irəli gəlmişdir. 1914-cü ildə institutun qurulması ilə yanaşı, iqtisadi və sosial elmlər üzrə geniş elmi araşdırmalara başlanılmışdır.^[11]

İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Kil İnstitutu Almaniyanın iqtisadi bərpasında mühüm rol oynamış və beynəlxalq iqtisadi siyasət sahəsində nüfuzlu bir araşdırma mərkəzinə çevrilmişdir. 1950-1960-cı illərdə institut qlobal iqtisadiyyatın müxtəlif aspektlərini araşdıraraq Almaniyanın iqtisadi siyasətinin formalaşmasına təsir göstərmişdir.^[12]

Qirş 1989-cu ildə Horst Zibert (1938–2009) tərəfindən əvəzlənmişdir. Onun idarəçiliyi dövründə bir çox iqtisadi dəyişikliklər baş vermişdir: kommunist iqtisadiyyatları çökmüş, iki Almaniya birləşmiş, Çin dünya iqtisadi gücünə çevrilmiş, informasiya texnologiyaları inkişaf etmiş və əmək bazarı ilə sosial təminat sistemlərinin islahatı müzakirə mövzusu olmuş, eyni zamanda ətraf mühitin resurslarının davamlı istifadəsi də aktuallaşmışdır.^[13] Zibert həmçinin, əvvəlki prezident Herbert Qirş kimi, Almaniya İqtisadi Mütəxəssisləri Şurasının üzvü olmuşdur. O, institutun ictimai imicini televiziyalarda tez-tez çıxış edərək və iqtisadi məsələlərə dair çoxsaylı məqalələr və monoqrafiyalar dərc edərək müəyyən etmişdir. Onun rəhbərliyi altında institut ətraf mühit və resurs iqtisadiyyatı ilə yanaşı, beynəlxalq maliyyə bazarları iqtisadiyyatına da daha çox maraq göstərmişdir. Zibert 2003-cü ilə qədər institutun prezidenti olmuş, həmin ildə emeritus statusu almışdır.^[14]

İnstitutun yeni prezidentinin təyin edilməsi üçün 18 ay ərzində çətinliklər yaşandıqdan sonra Dennis Snouer (1950-ci il təvəllüdlü) Ziberti əvəz etmişdir. Snouer 2004-cü ilin oktyabrında institutun prezidenti təyin edilmiş və Almaniyada aparıcı iqtisadi tədqiqat institutunun başçısı təyin olunan ilk qeyri-alman olmuşdur.^[15][16] O, institutun fəaliyyətini sıfırdan təşkil etmiş, onun missiyasını yenidən müəyyən etmiş və Qlobal İqtisadi Sempozyumu və Qlobal İqtisadiyyat Mükafatı kimi tədbirləri təşkil etmişdir. Bu tədbirlər institutun missiyasını simvollaşdırır: qlobal iqtisadi məsələlər üzrə tədqiqat, təhsil və siyasət məsləhətləri sahəsində yüksək səviyyəli mərkəz olmaq, həmçinin müstəqil tədqiqat mərkəzi olmaqla yanaşı, müxtəlif tədqiqat şəbəkələrinin bir hissəsi olmaq.^[17]

İnstitut, Almaniya Milli İqtisadiyyat Kitabxanası ilə birlikdə Almaniyanın illik Qlobal İqtisadi Sempozyumunu təşkil edir. Bu sempozyumda, xüsusilə Qlobal Həllər Sammiti keçirilir.^[18] Sammit, siyasətçilər, QHT-lər, düşüncə mərkəzləri və biznes liderlərinin qlobal çağırışlara həll yolları tapmaq üçün bir araya gəldiyi bir platformadır. Sammitin məqsədi, təcili qlobal problemlərə həll yollarını müzakirə etmək və beynəlxalq təşkilatlar üçün müxtəlif siyasət təklifləri təqdim etməkdir. 2017-ci ildə Berlində keçirilən sammitdə institut, G-20 və G-7-yə rəqəmsal iqtisadiyyat, iqlim siyasəti, beynəlxalq maliyyə və miqrasiya barədə bir sıra tövsiyələr təqdim etmişdir.^[19] 2018-ci ilin sammitində xeyli tanınmış qonaqlar iştirak etmişdir, bunlardan biri Almaniya Kansleri Angela Merkel, həmçinin Nobel mükafatı laureatı Edmund Felpsdir. 2019-cu ilin konfransında Merkelin yanında Heiko Maas (Almaniya Xarici İşlər Naziri), Piter Altmayer (İqtisadiyyat və Energetika Naziri), Katarina Barle (Ədliyyə və İstehlakçı Mühafizəsi Naziri), Hubertus Hayl (Əmək Nazirliyi Naziri), Naoyuki Yoşino (Asiya İnkişaf Bankı İnstitutu rəhbəri) və Paskal Lami (Ümumdünya Ticarət Təşkilatının keçmiş direktoru) çıxış etməli idi.^[20]

Başqa bir konfrans Kieler Konjunkturgespräche (KKG) — Beynəlxalq Biznes Dövrü Forumu adlanır. İki ildən bir təşkil olunan bu konfrans, Kildə (yaz aylarında) və Berlində (payız aylarında) keçirilir.^[21] KKG, Almaniya iqtisadiyyatı, Avro bölgəsi və dünya iqtisadiyyatı barədə proqnozlar və təhlillər təqdim edən Proqnozlaşdırma Mərkəzini idarə edir. Konfrans artıq 40 ildən çoxdur ki, keçirilir.

İnstitut, Kil şəhəri ilə birlikdə Qlobal İqtisadiyyat Mükafatını təqdim edir. Bu mükafat qloballaşma ilə mübarizə üçün yeni təşəbbüsləri mükafatlandırmaq məqsədini güdür. 2005-ci ildən etibarən, mükafatlandırma mərasimi hər il Haus der Wirtschaft (İqtisadiyyat evi) binasında keçirilir.^[22] Bu mükafat, müasir iqtisadi çağırışlara yaradıcı həll yollarını ilham vermək və siyasət, iş dünyası və akademiyada dəyişikliklərə təsir etmək məqsədi güdür. Keçmiş mükafatçıları arasında Riçard Taler (Çikaqo Universiteti), Edmund Felps (Kolumbiya Universiteti), Cozef Stiqlits (Kolumbiya Universiteti) və Robert Şiller (Yel Universiteti) yer alır.^[23]

1964-cü ildən etibarən, institut ernhard Harms Mükafatını təqdim edir. Bu mükafat Beynəlxalq İqtisadiyyat sahəsində xüsusi uğurlar əldə etmiş şəxslərə verilən €25,000 dəyərində bir mükafatı təmsil edir. Keçmiş mükafatçılar arasında Karmen Reynhart (Harvard Universiteti), Abhicit Banerci (Massaçusets Texnologiya İnstitutu) və Cin Qrossman (Prinston Universiteti) yer alır. Mükafat mərasimi məruzələri, institutun beynəlxalq nüfuzlu jurnalı Review of World Economics-də dərc olunur.^[24]

Sonuncu mükafat isə Qlobal İqtisadi Məsələlərdə Mükafatdır. Bu mükafat, qlobal iqtisadi məsələlər sahəsində gənc tədqiqatçılara təqdim edilir.^[25] 35 yaşdan kiçik olan iqtisadçılar və ya son yeddi ildə PhD alan şəxslər bu mükafata layiq görülə bilər. Mükafat, gələcək tədqiqat üçün maliyyə və administrativ dəstək verir. Məhkəmə üzvləri, hər il ən yaxşı üç gənc iqtisadçını Tədqiqat (ing. Fellow) olaraq seçirlər.^[26]

• Arbeitskreis Asche-Prozeß: Antifaschistische Stadtführungen. Kiel 1933–1945. Stationen zur Geschichte des Nationalsozialismus in Kiel. Kiel 1998, S. 38f.
• Christoph Dieckmann: Wirtschaftsforschung für den Großraum. Zur Theorie und Praxis des Kieler Instituts für Weltwirtschaft und des Hamburger Welt-Wirtschafts-Archivs im „Dritten Reich". In: Modelle für ein deutsches Europa. Ökonomie und Herrschaft im Großwirtschaftsraum. Beiträge zur nationalsozialistischen Gesundheits- und Sozialpolitik, Bd. 10 (1992), S. 146–198.
• Hans-Georg Glaeßer: Christian Bernhard Cornelius Harms. In: Kieler Lebensläufe aus sechs Jahrhunderten. Ed. by Hans F. Rothert. Neumünster 2006, S. 123–126.
• Harald Hagemann: Zerstörung eines innovativen Forschungszentrums und Emigrationsgewinn. Zur Rolle der „Kieler Schule" 1926–1933 und ihrer Wirkung im Exil, in: ders. (Hg.) Zur deutschsprachigen wirtschaftswissenschaftlichen Emigration nach 1933, Marburg 1997.
• Harald Hagemann: Weltklasse für sieben Jahre. Die Konjunkturabteilung des Instituts für Weltwirtschaft 1926–1933, in: Christiana Albertina. Forschungen und Berichte aus der Christian-Albrechts-Universität zu Kiel, Heft 67, November 2008, p 52–70.
• Hochstätter: Karl Schiller – eine wirtschaftspolitische Biographie. Saarbrücken 2008.
• Friedrich Hoffmann: Die Geschichte des Instituts für Weltwirtschaft. (Von der Gründung bis zum Ausscheiden des Gründers.) Teil 1: Die Geschichte der äußeren Gestaltung. Teil 2: Die Geschichte der inneren Entfaltung. Teil 3: Kleine Erlebnisse mit und um Bernhard Harms. Unveröffentlichtes Manuskript. Kiel 1941–1944.
• Fünfzig Jahre Institut für Weltwirtschaft an der Universität Kiel. Reden und Ansprachen anläßlich des Festakts am 18. Februar 1964 im Stadttheater Kiel. Kiel 1964.
• Torben Lütjen: Karl Schiller (1911–1994). „Superminister" Willy Brandts. Bonn 2007.
• Frank Omland: Institut für Weltwirtschaft. In: Kiel-Lexikon. Kiel 2010 (im Erscheinen).
• Hans-Christian Petersen: Expertisen für die Praxis. Das Kieler Institut für Weltwirtschaft 1933 bis 1945. In: Christoph Cornelissen / Carsten Mish (Hg.), Wissenschaft an der Grenze. Die Universität Kiel im Nationalsozialismus. Essen 2009.
• Rolf Seeliger: Braune Universität. Deutsche Hochschule gestern und heute. München 1968.
• Gunnar Take: „Die Objektivität ist durch sein Wesen verbürgt“. Bernhard Harms' Gründung des Kieler Instituts für Weltwirtschaft und sein Aufstieg im Ersten Weltkrieg. In: Demokratische Geschichte 26, 2015, p. 13–74.
• Gunnar Take: Heimatfronten im Visier der Wissenschaft: Wirtschaftsexperten, Kriegsalltag und die Totalisierung des Ersten Weltkriegs, in: Christian Stachelbeck (Hrsg.): Materialschlachten 1916, Ereignis, Bedeutung, Erinnerung, Paderborn 2017, p. 361–376.
• Gunnar Take: American support for German Economists after 1933: The Kiel Institute and the Kiel School in Exile, in: Social Research: An International Quarterly 84 (4), 2017, p. 809–830.
• Gunnar Take: „One of the bright spots in German economics“. Die Förderung des Kieler Instituts für Weltwirtschaft durch die Rockefeller Foundation, 1925–1950, in: Jahrbuch für Wirtschaftsgeschichte 59 (1), 2018, p. 251–328.
• Gunnar Take: Forschen für den Wirtschaftskrieg. Das Kieler Institut für Weltwirtschaft im Nationalsozialismus, Berlin: de Gruyter, 2019.
• Ralph Uhlig (Hrsg.): Vertriebene Wissenschaftler der Christian-Albrechts-Universität Kiel nach 1933, Frankfurt am Main 1992.
• Anton Zottmann: Institut für Weltwirtschaft an der Universität Kiel 1914–1964, Kiel 1964.

• Kiel Institute for the World Economy  (ing.)
• Global Economic Symposium (GES)  (ing.)
• Arbeitskreis zur Erforschung des Nationalsozialismus in Schleswig-Holstein e.V.  (ing.)
• ZBW-nin XX əsrin mətbuat arxivində Kil Dünya İqtisadiyyatı İnstitutu Clippings about