Kiş Tarix–Memarlıq Qoruğu – 2003-cü ildə Azərbaycanın Şəki rayonunun Kiş kəndi ərazisində rəsmi fəaliyyətə başlamış tarixi-memarlıq qoruğu; 2003-cü ildən 2009-cu ilədək muzey, 2009-cu ildən qoruq statuslu tarixi memarlıq irsi.
"Kiş" Tarix-Memarlıq Qoruğu Şəki şəhərinin Kiş kəndini əhatə edir. Qoruq 2003-cü ildən rəsmi fəaliyyət göstərir və 215 ha əraziyə malikdir.
Qoruğun əsas fəaliyyət istiqamətləri qoruq ərazisində dövlət nəzarətini həyata keçirmək, tarix və mədəniyyət abidələrinin mühafizəsini və toxunulmazlığını, eləcə də qoruğun inkişafını təmin etmək, təbii landşaftı qoruyub saxlamaqdır.
Kiş kəndi Böyük Qafqaz sıra dağlarının cənub ətəklərində, Azərbaycan Respublikasının qədim şəhərlərindən biri olan Şəkinin şimal-qərbində yerləşir. Kənd Şəki şəhərinin təxminən 5 km-lik məsafədədir. Dəniz səviyyəsindən 1200 m hündürlüyündə, Kiş çayının iki qolu arasında yerləşir və üç tərəfdən dağlarla əhatələnib. Kəndin 15 məhəlləsi var. Kişdə ən qədim evlər XV–XVI əsrlərə aiddir.[1]
Qoruğun ərazisində Qafqazın ən qədim məbədi — Kiş Alban məbədi yerləşir. 2 min il yaşı olan Kiş Alban məbədi yalnız Azərbaycanda deyil, bütün Qafqazda ən qədim apostol məbədi sayılır. I əsrdə İsa peyğəmbərin təlimi və ya Apostol Yeliseyin bütpərəstlik kahinlərinin razılığı ilə yaratdığı bu məbədi hətta "məbəd içərisində məbəd" də adlandırmaq olar.[1]
- ↑ 1 2 ""Kiş" Tarix–Memarlıq Qoruğu (heritage.org.az)". 2024-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-01.