Dama Ketrin En Kukson (ing. Dame Catherine Ann Cookson; 20 iyun 1906[1][2][…] – 11 iyun 1998[3][4][…], Nyukasl-apon-Tayn) — İngilis sevgi romanları yazıçısı (onların çoxuna filmlər çəkilib), xeyriyyəçi, "Britaniya imperiyası" ordeninin qadın (Dama) Cəngəvəri. O, 100 milyondan çox satışla, ən çox oxunan 20 britaniyalı roman yazarı sırasındadır. Buna baxmayaraq məşhur yazıçılar dünyasında nisbətən az tanınıb. Öz adı və ya digər iki təxəllüsü ilə yazılmış 104 əsərlə o, ən məhsuldar britaniyalı yazıçılardan biri hesab olunur.
| Ketrin Kukson | |
|---|---|
| Doğum adı | Catherine Ann Davies[5] |
| Təxəllüsü | Catherine Marchant[5], Katie McMullen, Catherine Cookson |
| Doğum tarixi | 20 iyun 1906[1][2][…] |
| Vəfat tarixi | 11 iyun 1998[3][4][…] (91 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | romançı, yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 1950-ci ildən |
| Əsərlərinin dili | ingilis dili |
| Mükafatları |
|
Ketrin En Devis kimi qeydiyyatdan keçmiş Kukson, 20 iyun 1906-cı ildə İngiltərənin Darem Qraflığı, Saut Şilds, 5 Lim Leyndə anadan olub.[6][7] Uşaq ikən "Keyti" kimi tanınırdı.[8] O, uşaq ikən ən tanınmış romanlarından biri olan "On beş küçə"nin məkanı olacaq İst Carroua köçüb. Alkoqolizmdən əziyyət çəkən Keyt Fausettin qeyri-qanuni övladı olan Keyt nənə və babası Rouz və Con Makmillen tərəfindən böyüdüldüyü üçün subay anasının,[9] bacısı olduğunu düşünürdü.[10]
O, 14 yaşında məktəbi tərk etdi və bir müddət xidimə kimi çalışdıqdan sonra Saut Şildsdəki "Harton İş Evi"ndə camaşırxana işinə düzəldi. 1929-cu ildə o, cənuba köçdü və "Hestinqs İş Evi"ndə camaşırxanaya rəhbərlik etməyə başladı.[11]
1940-cı ilin iyununda 34 yaşında o, "Hestinqs Qrammatika Məktəbi"ndə müəllim olan Tom Kukson ilə evləndi.[12] Hamiləliyin gec mərhələsində dörd dəfə uşaq saldıqdan sonra, onun nadir damar xəstəliyinə, telangiektaziya xəstəliyinə tutulduğu aşkar edildi ki, bu da burun, barmaqlar və mədədən qanaxmaya səbəb olur və anemiya ilə nəticələnirdi. Uşaq salmalarından sonra psixi sarsıntı keçirdi və bundan sağalmaq üçün on il lazım oldu.[13]
Ketrin En Kukson depressiya ilə mübarizə aparmaq üçün bir növ terapiya kimi yazmağa başladı və "Hestinqs Yazıçılar Qrupu"nun təsisçi üzvü oldu.[14] Onun ilk romanı "Keyt Hanniqan" 1950-ci ildə nəşr olundu. Baxmayaraq ki, bu roman "romantik roman" kimi etiketlənmişdi, o, bu stereotipdən narazılığını ifadə etdi. Onun kitabları dediyi kimi, tanıdığı insanlar və şərait haqqında tarixi romanlar idi. Kuksonun London ədəbi dairəsi ilə az əlaqəsi var idi.[15]
Kukson təxminən 100 kitab yazdı ki, bu kitabların 123 milyondan çox nüsxəsi satıldı və romanları ən azı 20 dilə tərcümə edildi. O, həmçinin Ketrin Marçant və uşaqlıq adından yaranan Keyti Makmillen təxəllüsləri ilə də kitablar yazdı.[16] O, 17 il ərzində Böyük Britaniyadakı ictimai kitabxanalardan ən çox borc alınan müəllif olaraq qaldı və ölümündən dörd il sonra, 2002-ci ildə bu yeri Dama Jaklin Uilsona uduzdu.[17][18]
Kuksonun bir çox romanı film, radio və səhnə həyatı qazanıb. Onun əsərinin ilk film adaptasiyası, onun "Böyük bir adam" kitabı əsasında Roy Vard Beykerin rejissorluğu ilə 1956-cı ildə çəkilən "Jaklin" filmi olub.[19] Bundan sonra, onun "Runi" kitabı əsasında Corc Pollokun rejissorluğu ilə 1958-ci ildə çəkilən "Runi" filmi olub. Hər iki filmdə də Con Qreqson rol alıb. Kommersiya səbəblərinə görə, hər iki filmin də hadisələri Saut Şildsdən İrlandiyaya köçürülüb.[20][21][22]
1983-cü ildə "Keyti Mulholland" bəstəkar Erik Bosvell və yazıçı-rejissor Ken Hill tərəfindən səhnə müziklinə uyğunlaşdırılıb. Kukson premyerada iştirak edib. Lakin onun ən böyük media uğuru televiziyada olub.[23] On il ərzində o, "ITV"-də nümayiş olunan və böyük reytinqlər qazanan bir sıra dramlarla yadda qalıb. 1989-cu ildən 2001-ci ilə qədər on səkkiz kitabı televiziya üçün uyğunlaşdırılıb. Onların hamısı 1988-ci ildə Kukson tərəfindən əsərlərini ekrana gətirmək üçün icazə verilən "Festival Film & TV"-dən Rey Marşall tərəfindən istehsal olunmuşdur. Şon Bin və Oven Tilin baş rollarda oynadığı ilk film "On beş küçə" 1990-cı ildə "Emmi mükafatı"na namizəd göstərildi. İkinci istehsal olan "Qara məxmər don" 1991-ci ildə "Ən Yaxşı Dram" üçün" Beynəlxalq Emmi mükafatını qazanıb. Mini seriallar müntəzəm olaraq 10 milyondan çox tamaşaçı cəlb edirdi və hələ də Böyük Britaniyada "Dram" və "Yesterday" kanallarında nümayiş olunur.[24]
1985-ci ildə Kukson Nyukasl Universitetinə 800.000 funt sterlinqdən çox vəsait ayırmağa söz verdi. Minnatdarlıq əlaməti olaraq, universitet hematologiya üzrə mühazirə kursu təsis etdi. Təxminən 40.000 funt sterlinq, qanaxma pozğunluqlarını müalicə etməyə kömək etmək üçün ianə edildi. 50.000 funt sterlinq uşaqlarda karlığın aşkarlanmasına xüsusi diqqət yetirməklə qulaq, burun və boğaz tədqiqatları üzrə yeni tədqiqat aparmaq üçün ayrıldı. O, artıq universitetin "Hatton Qalereyası"na 20.000 funt sterlinq və kitabxanasına 32.000 funt sterlinq vermişdi. Bu səxavətinə görə universitetin tibb fakültəsindəki bir binaya onun adı verilib. Onun fondu Böyük Britaniyada xeyriyyə işlərinə, xüsusən də gənclərə xidmət göstərənlərə və "Tynsayd" kinoteatrı kimi mədəni təşəbbüslərə ianələr verməyə davam edir.[25][26]
Həyatının son illərində Ketrin Kukson əri ilə birlikdə Nortumberlenddəki Lenqli yaxınlığındakı kiçik bir kənddə məskunlaşdı. Səhhəti pisləşdiyi üçün yazıçı tibb müəssisələrinə daha yaxın olmaq üçün Cesmonda (İngiltərənin Nyukasl-apon-Tayn rayonu) köçdü.[27] Ketrin Kukson 11 iyun 1998-ci ildə Nyukasl-apon-Tayn qəsri yaxınlığındakı evində vəfat etdi. O, 92 yaşına cəmi 16 gün qalmış vəfat edib. Cəmi 17 gün sonra 1998-ci il iyunun 28-də əri Tom Kukson 86 yaşında vəfat etdi. Yazıçı həyatının son illərində yataq xəstəsi olsa da, kitabları üzərində işləməyə davam etdi və 2002-ci ilə qədər yeni romanları nəşr olundu.[28][29]
- 1985 — "Britaniya imperiyası Ordeni";[30]
- 1993 — "Britaniya imperiyası Ordeninin Dama Cəngavəri";
- Kukson "Saut Taynsayd Borosunun Azadlığı" və Nyukasl Universiteti"ndən fəxri dərəcə alıb.[31] Böyük Britaniyanın "Variety Klubu" onu "İlin Yazıçısı" adlandırıb və o, "Şimal-Şərqin Ən Tanınmış Şəxsiyyəti" seçilib.[32][33]
- ↑ 1 2 /wiki/File:Remnants_of_Cookson_Country_-_geograph.org.uk_-_76883.jpg.
- ↑ 1 2 Oxford Dictionary of National Biography (ing.). / C. Matthew Oxford: OUP, 2004.
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 Catherine Cookson // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
- ↑ 1 2 Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English (ing.): Women Writers from the Middle Ages to the Present. 1990. P. 233.
- ↑ "Catherine Cookson". The Times (66266). 12 iyun 1998. səh. 27.
- ↑ "Cookson, Dame Catherine (Ann), (20 June 1906–11 June 1998), author, since 1950". WHO'S WHO & WHO WAS WHO (ingilis). 2007. doi:10.1093/ww/9780199540884.013.u177701. ISBN 978-0-19-954089-1. İstifadə tarixi: 11 iyun 2020.
- ↑ "Show remembers Catherine Cookson two decades after death". BBC.co.uk. BBC News. 23 iyun 2018.
- ↑ "Catherine Cookson". www.visitsouthtyneside.co.uk. 16 yanvar 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2018.
- ↑ "Cookson [née Davies], Dame Catherine Ann (1906–1998), writer" (ingilis). 2004. doi:10.1093/ref:odnb/70039. İstifadə tarixi: 11 iyun 2020.
- ↑ Morton, David. "Remember When: The Death of South Shields author Catherine Cookson". 12 iyun 2013. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2018.
- ↑ Thomas, Robert McG Jr. "Catherine Cookson, 91, Prolific British Author". The New York Times. 12 iyun 1998. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2018.
- ↑ "16 facts about Dame Catherine Cookson on her 110th birthday". Shields Gazette. 27 iyun 2016. 29 iyun 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ "Catherine Cookson - Person - National Portrait Gallery". www.npg.org.uk. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2018.
- ↑ "Heritage of folly / Catherine Marchant (the pseudonym of Catherine Cookson)". NLA.gov.au. National Library of Australia.
- ↑ Jabbour, Debbie. Catherine Cookson: A Biography. Hyperink. 22 may 2012. ISBN 9781614644705.
- ↑ "Public Lending Right" (PDF). İstifadə tarixi: 15 yanvar 2018.
- ↑ "Public Libraries' Chart Toppers 2002 – 2003" (PDF). Public Lending Right.
- ↑ "Jacqueline". 5 iyun 1956. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2018 – www.imdb.com vasitəsilə.
- ↑ "Rooney". 14 mart 1958. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2018 – www.imdb.com vasitəsilə.
- ↑ Evans, Peter. "Pollock directs first top feature". Kinematograph Weekly. 7 noyabr 1957. səh. 50.
- ↑ Vagg, Stephen. "Forgotten British Film Studios: The Rank Organisation Films of 1958". Filmink. 21 iyun 2025. İstifadə tarixi: 21 iyun 2025.
- ↑ "What Katie did ...". Newcastle Journal. 30 sentyabr 1983. səh. 1. İstifadə tarixi: 30 oktyabr 2018 – British Newspaper Archive vasitəsilə.
- ↑ "The Black Velvet Gown". 4 aprel 1993. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2018 – www.imdb.com vasitəsilə.
- ↑ "Advance: Philanthropy at Newcastle University" (PDF). 17 iyun 2011 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 aprel 2023.
- ↑ "Catherine Cookson Charitable Trust". Archived from the original on 18 avqust 2007. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2018.
- ↑ "British novelist Catherine Cookson dies at 91". The Washington Post. 12 iyun 1998. İstifadə tarixi: 5 aprel 2023.
- ↑ "Hastings Chronicle page dedicated to Catherine Cookson". 23 iyul 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 aprel 2023.
- ↑ "Catherine Cookson Week - Tom and Catherine". Audioboom (ingilis). İstifadə tarixi: 6 iyul 2024.
- ↑ "Council drops Cookson link signs". BBC News. 15 yanvar 2018. İstifadə tarixi: 15 yanvar 2018.
- ↑ "Wor Kate's life story like one of her books". Chronicle Live. 28 mart 2004.
- ↑ Anna Thomas. "Good fellow". Cherwell. 220 (4). 5 fevral 1998. səh. 3.
- ↑ "Catherine Cookson". Penguin Books Australia. İstifadə tarixi: 22 noyabr 2023.
- Ketrin Kukson — IMDb səhifəsi
- Биография и фотографии Кэтрин Куксон и членов её семьи
- Биография и фотография Кэтрин Куксон
- Ketrin Kukson — IMDb səhifəsi
- BBC-экранизации Кэтрин Куксон
- Благотворительность Ньюкаслского университета
- Catherine Cookson by Kathleen Jones Arxiv surəti 30 iyun 2017 tarixindən Wayback Machine saytında
- Seeking Catherine Cookson's Da by Kathleen Jones Arxiv surəti 30 iyun 2017 tarixindən Wayback Machine saytında
- Библиография Кэтрин Куксон в каталоге DNB