Kerleş döyüşü (mac. cserhalmi csata, mac. kerlési csata) — Macarıstan krallığı ilə Oğuz və Peçeneq tayfaları arasında baş vermiş mühüm hərbi toqquşmalardan biri.[1] Döyüş indiki Rumıniya ərazisində, Kerleş çayı (indiki Karlomeneş) yaxınlığında baş vermiş və kral I Şalamonun rəhbərliyi ilə hərəkət edən Macar ordusu, knyaz Qeza və knyaz Laslonun dəstəyi ilə köçəri türk tayfalarının hücumunun qarşısını alaraq qələbə qazanmışdır.[2]
| Kerleş döyüşü | |||
|---|---|---|---|
 Duke Ladislaus (left) at the Battle of Kerlés | |||
| Tarix | 1068 | ||
| Yeri |
Kerleş yaxınlığı, Macarıstan krallığı (indiki Leçintsa, Rumıniya) |
||
| Nəticəsi | Macarların qələbəsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
|
|||
|
|
|||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
XI əsrin ortalarında Şərqi Avropada türkdilli köçəri tayfaların fəallaşması artmaqda idi. Bu dövrdə Oğuzlar və Peçeneqlərin bəzi tayfaları Macarıstan krallığının sərhədlərini keçərək talan yürüşləri təşkil edirdilər. 1068-ci ildə bu tayfalardan ibarət böyük bir qoşun Transilvaniyaya daxil oldu və bölgədə dağıdıcı hücumlar həyata keçirdi. Macar kralı I Şalamon və onun müttəfiqləri – knyaz Qeza və knyaz I Müqəddəs Laslo – bu təhdidə cavab olaraq qoşun toplayaraq hücum edən türklərin qarşısını almaq üçün yürüşə başladılar.[3]
Kerleş (indiki Karlomeneş, Rumıniya) yaxınlığında baş verən döyüşdə Macar qüvvələri strateji üstünlük əldə etdilər. Döyüş zamanı Macarlar türkdilli döyüşçülərin bir hissəsini məhv etdilər, digərləri isə geri çəkilməyə məcbur oldular. Bu qələbə Macar krallığının sərhədlərinin müdafiəsində mühüm rol oynadı və knyaz Ladislavın (sonralar müqəddəs elan ediləcək) nüfuzunu artırdı.[4]
Kerleş döyüşü Macarların Oğuz və Peçeneqlərlə mübarizəsində əhəmiyyətli mərhələ idi və bu dövrün siyasi-mədəni hadisələri kontekstində qiymətləndirilməlidir.[5]
- ↑ Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (ch. 37), p. 169.
- ↑ John Skylitzes: A Synopsis of Byzantine History, 811–1057 (Translated by John Wortley with Introductions by Jean-Claude Cheynet and Bernard Flusin and Notes by Jean-Claude Cheynet) (2010). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76705-7
- ↑ The Hungarian Illuminated Chronicle (ch. 102), p. 118.
- ↑ Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (Greek text edited by Gyula Moravcsik, English translation b Romillyi J. H. Jenkins) (1967). Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies. ISBN 0-88402-021-5
- ↑ Simon of Kéza: The Deeds of the Hungarians (ch. 2.63), p. 139.
- Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (Greek text edited by Gyula Moravcsik, English translation b Romillyi J. H. Jenkins) (1967). Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies. ISBN 0-88402-021-5.
- John Skylitzes: A Synopsis of Byzantine History, 811–1057 (Translated by John Wortley with Introductions by Jean-Claude Cheynet and Bernard Flusin and Notes by Jean-Claude Cheynet) (2010). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76705-7.
- Simon of Kéza: The Deeds of the Hungarians (Edited and translated by László Veszprémy and Frank Schaer with a study by Jenő Szűcs) (1999). CEU Press. ISBN 963-9116-31-9.
- The Hungarian Illuminated Chronicle: Chronica de Gestis Hungarorum (Edited by Dezső Dercsényi) (1970). Corvina, Taplinger Publishing. ISBN 0-8008-4015-1.
- Berend, Nora; Urbańczyk, Przemysław; Wiszewski, Przemysław. Central Europe in the High Middle Ages: Bohemia, Hungary and Poland, c. 900-c. 1300. Cambridge University Press. 2013. ISBN 978-0-521-78156-5.
- Bóna, István. The Hungarian–Slav Period (895–1172) // Köpeczi, Béla; Barta, Gábor; Bóna, István; Makkai, László; Szász, Zoltán; Borus, Judit (redaktorlar ). History of Transylvania. Akadémiai Kiadó. 1994. 109–177. ISBN 963-05-6703-2.
- Madgearu, Alexandru. The Romanians in the Anonymous Gesta Hungarorum: Truth and Fiction. Romanian Cultural Institute, Center for Transylvanian Studies. 2005. ISBN 973-7784-01-4.
- Curta, Florin. Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250. Cambridge University Press. 2006. ISBN 978-0-521-89452-4.
- Makk, Ferenc. kerlési csata [Battle of Kerlés] // Kristó, Gyula; Engel, Pál; Makk, Ferenc (redaktorlar ). Korai magyar történeti lexikon (9–14. század) [Encyclopedia of the Early Hungarian History (9th–14th centuries)] (macar). Akadémiai Kiadó. 1994. səh. 345. ISBN 963-05-6722-9.
- Makk, Ferenc; Thoroczkay, Gábor. Írott források az 1050–1116 közötti magyar történelemről [=Written Sources of the Hungarian History between 1050 and 1116] (macar). Szegedi Középkorász Műhely. 2006. ISBN 978-963-482-794-8.
- Pálóczi Horváth, András. Pechenegs, Cumans, Iasians: Steppe Peoples in Medieval Hungary. Corvina. 1989. ISBN 963-13-2740-X.
- Riley-Smith, Jonathan. The First Crusaders, 1095–1131. Cambridge University Press. 1998. ISBN 0-521-64603-0.
- Spinei, Victor. The Romanians and the Turkic Nomads North of the Danube Delta from the Tenth to the Mid-Thirteenth century. Koninklijke Brill NV. 2009. ISBN 978-90-04-17536-5.
- Szakács, Béla Zsolt. Between Chronicle and Legend: Image Cycles of St Ladislas in Fourteenth-Century Hungarian Manuscripts // Kooper, Erik (redaktor). The Medieval Chronicle IV. Rodopi B.V. 2006. 149–176. ISBN 978-90-420-2088-7.