Kees van Dongen əsl adı Korneli Teodor Mariya van Dongen (nid. Kees van Dongen; 26 yanvar 1877[1][2][…] – 28 may 1968[1][2][…], Monte Karlo[3][4]) — Hollandiyalı rəssam, fovizmin banilərindən biri.[7] O, XX əsrin əvvəllərində Avropa modernizm cərəyanının ən görkəmli rəssamlarından biri olub. Dongen xüsusilə fauvizm cərəyanının parlaq rəng istifadəsi və cəsarətli fırça texnikası ilə tanınan əsas simalarından biri idi.[8] Van Dongen, əsasən portretlər, şəhər mənzərələri və ekzotik mövzular üzərində işləyib, onun əsərlərində ekspressiv rənglər, romantik və həssas fiqurlar diqqət çəkir.
| Kees van Dongen | |
|---|---|
| nid. Kees van Dongen | |
 | |
| Doğum adı | Cornelis Théodorus Marie van Dongen |
| Doğum tarixi | 26 yanvar 1877[1][2][…] |
| Vəfat tarixi | 28 may 1968[1][2][…] (91 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | rəssam, rəssam-qravürçü[d], heykəltaraş, illüstrasiyaçı[d], keramikaçı, boyakar[d] |
| Janrlar | portret[3][5], Animalistika[5], peyzaj[5], nü[5], natürmort[5] |
| Stillər | fovizm[6] |
| Mükafatları |
  |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Korneli Teodor Mariya van Dongen 1877-ci ildə Hollandiyanın Delfshaven şəhərində (hazırki Rotterdam) anadan olub. O, gənc yaşlarından incəsənətə maraq göstərib və Rotterdam İncəsənət Akademiyasında təhsil alıb. Van Dongen ilk illərində əsasən cəmiyyətin aşağı təbəqələrinin, dənizçilərin və fahişələrin təsvir olunduğu sosial realizm üslubunda rəsmlər çəkib.[9]
Kees van Dongen 1897-ci ildə Parisə köçüb, burada Monmartr və Monparnas rayonlarında incəsənət nümayəndələri ilə ünsiyyət quraraq özünü tanıtmağa başlayıb. Van Dongen bu dövrdə İmpressionizm və Postimpressionizmdən ilham alsa da, özünəməxsus cəsarətli üslubunu yaradıb.[9]
Van Dongen 1905-ci ildə Fovizm (fr. Les Fauves – "Vəhşi heyvanlar") hərəkatına qoşulub. Bu üslub, rənglərin maksimal dərəcədə parlaq və təbii olmayan çalarlarla ifadə olunmasını vurğulayırdı.[10] Onun Anri Matiss, Andre Derain və Moris de Vlamink kimi rəssamlarla yaxınlığı, van Dongenin bu yeni cərəyanın əsas nümayəndələrindən birinə çevrilməsinə səbəb olub.[11]
Bu dövrdə çəkdiyi "Qırmızı Şlyapalı Qadın", "Sarı Şlyapalı Qadın", "Türbanlı Qadın" kimi əsərləri, xüsusilə qadın portretləri onun məşhur imzalarından biri olub. Bu portretlərdə cəsarətli rənglər, böyük gözlər, həssas dodaqlar və teatral pozalar ön plana çıxırdı. 1910-cu illərdə van Dongen artıq Paris incəsənət cəmiyyətinin məşhur simalarından biri idi. O, şəhər aristokratiyasının və yüksək təbəqənin portretlərini çəkməyə başlayıb. Xüsusilə opera müğənniləri, aktrisalar və sosial həyatın məşhur simaları onun müştəriləri arasında olub. Onun çəkdiyi qadınlar çox vaxt mistik və erotik bir gözəllik ilə təsvir edilirdi. Bu dövrdə onun əsərlərində ekzotik mövzular artmağa başlayıb. O, Şərq, ərəb və Mərakeş motivləri ilə maraqlanaraq, mavi, yaşıl və qızılı tonları daha da gücləndirib. Bu xüsusiyyətlər onu ekzotik və cazibədar portret ustası kimi tanıdıb.[12]
Van Dongenin lüks həyat tərzi və yüksək cəmiyyətə yaxınlığı bəzi tənqidçilər tərəfindən birmənalı qarşılanmırdı. O, müasir cəmiyyətin dəbdəbəsini və əyləncəsini təbliğ edən bir rəssam kimi qəbul edilirdi. İkinci Dünya müharibəsi zamanı onun nasistlərlə yaxın əlaqələri bəzi incəsənət dairələrində mənfi qarşılanırdı. Müharibədən sonra van Dongenin nüfuzu müəyyən dərəcədə azalsa da, o, sənətini davam etdirib və əsasən həyatının son illərini Cənubi Fransada keçirib.
Van Dongen 1968-ci ildə Monakoda vəfat edib, lakin onun təsiri müasir portret sənətinə, xüsusilə də rəng və formanın sərbəst istifadəsinə böyük töhfə verib.[13] Onun əsərləri bu gün dünyanın ən nüfuzlu muzeylərində, o cümlədən Orse muzeyi, Teyt Modern və Metropoliten muzeyi kimi sənət mərkəzlərində sərgilənir.
Kees van Dongen, parlaq rənglər və emosional ifadə tərzi ilə müasir incəsənətdə özünəməxsus iz buraxmış bir rəssamdır. Onun Fauvist üslubu, qadın portretlərindəki mistik və ekspressiv təsvirlər, eləcə də lüks və ekzotika ilə bağlı romantik baxışı, onu XX əsrin ən yadda qalan sənətçilərindən birinə çevirib.[14]
Bu günkü sənət dünyasında van Dongen, rənglərin və ifadənin gücünü vurğulayan bir sənətçi kimi tanınır və ilham mənbəyi olmağa davam edir.[15]
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 4 Kees van Dongen (nid.).
- ↑ 1 2 3 Artnet. 1998.
- ↑ 1 2 abART.
- ↑ 1 2 3 4 5 RKDartists (nid.).
- ↑ https://www.museothyssen.org/en/collection/artists/dongen-kees-van.
- ↑ "Kees van Dongen Dutch-French Painter". Artists. The Art Story, Modern Art Insight. İstifadə tarixi: 28 January 2018.
- ↑ Collins, John (2009) Kees van Dongen. Monaco, Montreal and Barcelona, in: 'The Burlington Magazine': Vol. 151, No. 1273, Art in Britain (Apr., 2009), pp. 271-272.
- ↑ 1 2 Russell T. Clement, Les Fauves: A Sourcebook, Greenwood Publishing Group, 1994, pp. 467-468, 471, accessed 1 February 2013
- ↑ Jones, Jonathan. Torso, also known as The Idol, Kees van Dongen (1905)", The Guardian, 19 October 2002. Retrieved 9 January 2009.
- ↑ Louis Vauxcelles, Le Salon d'Automne, Gil Blas, 17 October 1905. Screen 5 and 6. Gallica, Bibliothèque nationale de France, ISSN 1149-9397
- ↑ Dossier pédagogique, Service culturel, Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris, Mars 2011
- ↑ Clement (1994), p. 466
- ↑ "Kees Van Dongen". Kees van Dongen L'Atelier. New National of Monaco. 4 June 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 June 2013.
- ↑ "Kees van Dongen". Olympedia. İstifadə tarixi: 2 August 2020.
- Engers, Rudolf. Het kleurrijke leven van Kees van Dongen. Scriptum Art. 2002. ISBN 978-90-5594-266-4.
- Gaston, Diehl. Van Dongen. New York, NY: Crown Publishers, Inc.
- des Courières, Edmond. Van Dongen. Henri Floury. 1925. OCLC 603680934.
- Juffermans, Jan. Kees van Dongen: The Graphic Work. Lund Humphries Publishers. 2003. ISBN 0-85331-876-X.
- Kees van Dongen's Cats
- Kees van Dongen on Artnet
- All Eyes on Kees van Dongen Arxivləşdirilib 27 oktyabr 2020 at the Wayback Machine, video at Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam (Arttube)
- Kees van Dongen Arxivləşdirilib 28 sentyabr 2020 at the Wayback Machine videos at Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam (Arttube)