Mifologiyaya görə Kaunos Kariya kralı Milet və Kyanenin oğlu, Apollonun nəvəsi Kral Kaunos tərəfindən qurulmuşdur. Kaunosun Byblis adında bir əkiz bacısı var idi və bu bacısı ona qarşı dərin sevgi bəsləyirdi. O, qardaşına sevgi məktubu yazaraq, ona hisslərini izah edəndə, o, başqa yerə yerləşmək üçün bəzi izləyiciləri ilə birlikdə qaçmaq qərarına gəldi. Əkiz bacısı kədərdən dəli olub, onu axtarmağa başlayıb və intihara cəhd edib. Mifologiyada deyilir ki, Kalbis çayı onun göz yaşlarından yaranıb.

Bir mifə görə, Dalyan çayının Çandır məhəlləsi tərəfində yerləşən şəhər, Miletosun əkiz uşaqlarından biri olan Kaunos tərəfindən Kariya-Likiya sərhəddində salınmışdır. Sərhəd şəhəri olma imkanlarından bəhrələnirdilər. Bu gün onun memarlıq, ticarət və siyasi təsirləri Göyovadan Fəthiyəyə qədər uzanan bir ərazidə görülə bilər. Qədim dövrlərdə liman və ticarət şəhəri olan Kaunos indi sahildən (Sülüklü gölməçə) bir qədər içəridə yerləşir. Şəhərin Dalyana baxan dağ yamaclarında tikilmiş, kökü Urartulara gedib çıxan qayada oyulmuş məzarlar özünəməxsus mühəndisliyi və üslubu ilə diqqət çəkir. Digər tərəfdən, şəhəri qoruyan təxminən 3 km uzunluğundakı şəhər divarları, stoa, aqora, fəvvarələr, hamam, teatr və ibadət yerlərinin qalıqları Kaunosda qədim zamanlarda yüksək inkişaf etmiş bir şəhər həyatının olduğunu göstərir. Het dövrünə aid nadir sivilizasiyalardan biri olan Likiyanın əhəmiyyətli şəhərlərindən biri olan Kaonosun ticarət şəhəri olduğu bilinsə də, ictimai həyatın qul təmayüllü olub olmadığı bilinmir. Lakin farsların Anadolunu ələ keçirmə prosesində passiv müdafiə ilə təslim olmamağı seçmələri hekayəsi diqqət çəkir. Kaunos eramızın 6-cı əsrinin sonuna qədər müxtəlif sivilizasiya və hökmranlıq dövrlərində məskunlaşmışdır. Lakin Yuxarı Akropol sonrakı dövrlərdə istifadə olunsa da, bu məskunlaşma uzun müddətli olmamışdır. Bu gün də Kaunos əhalisinin bölgənin ekosistemindən çox səmərəli istifadə etdiyi və inkişaf etmiş təbii memarlıq anlayışı ilə günəş, külək, soyuq və isti ilə uyğun strukturlar yarada bildikləri hələ də müşahidə edilə bilər.

Kaunos qəsəbəsinə Dalyandan su nəqliyyat vasitələri (kanoe, qayıq, tur qayıqları) ilə kanaldan keçməklə asanlıqla getmək olar.

Herodotun fikrincə, Kaunos əhalisi Kariyanın yerli xalqından idi, lakin onlar özlərini Kritli hesab edirdilər. Coğrafiyaşünas Strabon Kaunosda tərsanə və girişi bağlana bilən limanın olduğunu yazır. Şəhərin, əkiz bacısı ilə bir-birlərinə aşiq olduqları üçün sürgün edilən Miletosun oğlu Kaunos tərəfindən qurulduğu hekayəsi danışılır. Dalyandan da görünən qaya məzarları eramızdan əvvəl 4-cü əsrdə tikilmişdir. Qədim şəhərin daha sonrakı dövrləri Roma dövründə də istifadə edilən Roma hamamı kimi xarabalıqlardan anlaşılır. Likya tipli məzarların içərisində ölülərin qoyulduğu üç daş çarpayı var.